Անկախություն, որը դեռ կայացման երկա՜ր ճամփա ունի անցնելու

Շաբաթվա սկզբին նշեցինք Անկախության տոնն ու նույն օրն էլ հասկացանք, թե որքան հեռու ենք անկախության իրական արժեքներից: Մի տեղում ազատամարտիկ էին ծեծում, մեկ այլ տեղում պարգևատրումներ էին կատարվում: Օրվա առթիվ երկրի նախագահը տոնական ընդունելություն էր կազմակերպել, եկել էին բոլորը, անգամ այն ընդդիմադիրները, ովքեր ոչ մի ամբիոն բաց չէին թողնում նույն իշխանության հասցեին լուտանքների տարափ տեղալու համար: Սակայն հերթի էին կանգնել նախագահի մի հայացքին արժանանալու ու նրա հետ բաժակ «չխկացնելու» համար: Սա էլ անկախության քաղաքական «ձեռքբերումներից» մեկն է: Եկան, նշեցին առատ սեղանների շուրջը, ու տոնն այդքանով ավարտվեց:
Մարզահամերգային համալիրում «խմբված» ծառայողական ու սեփական մեքենաների շքերթում երեկոյան մթնշաղին հեռվից ուրվագծվեց մտավորականներից մեկի կերպարը, որը փորձում էր «սևասքեմ» մեքենաների «պատը» ճեղքելով անցնել: Մոտեցա, մաեստրո Տիգրան Մանսուրյանն էր: Պատրաստվում էր աստիճաններով իջնելու։ Զգացվում էր, բավականին դժվար էր աստիճանների «հաղթահարումը»։ Երբեմն-երբեմն կանգնում, հանգստանում էր: Նրան ուղեկցում էր կոմպոզիտորների միության նախագահ Արամ Սաթյանը: «Ձեզ մեքենայով չե՞ն ուղեկցում»,- զարմացա: Բարի ժպտաց և բացասական պատասխան տվեց` հասկանալով զարմանքիս պատճառը: Ենթադրենք, մեզանում արդեն եզակի համարվող մտավորականի այդ տեսակը սեփական փոխադրամիջոց կամ ծառայողական մեքենա չունի, բայց հավաքված պաշտոնյաները, նրանց «նազիր-վեզիրները» մի՞թե չէին կարող իրենց օգնությունն առաջարկել: Թերևս մեծ բան եմ պահանջում մարդկանցից, ովքեր գուցե վաստակավոր արտիստ Արմենչիկից բացի չեն ճանաչում ժամանակի իրական մտավորականին: ՈՒմի՜ց ինչ ենք պահանջում:
Լավ է, գոնե մեկ այլ մտավորական` Արամ Սաթյանը, մեքենա ուներ, որը, ի տարբերություն հիշյալ պաշտոնյաների փոխադրամիջոցի, կայանված էր ոչ թե համալիրի «քթի» տակ, այլ կառույցի ներքևի հատվածում: Աստիճանները «հաղթահարելուց» հետո մաեստրո Տիգրան Մանսուրյանին տուն ուղեկցեց Արամ Սաթյանը:
Ահա սա էլ անկախության արժեհամակարգային մեր «ձեռքբերումը»:
Տոնական միջոցառման ընթացքում փորձեցի տարբեր բնագավառների ներկայացուցիչներից պարզել, թե իրենք ինչ ձեռքբերումներ ու կորուստներ կառանձնացնեն` ըստ իրենց ոլորտի:

«ԲՈԼՈՐՆ ԷԼ ԵՂԵԼ ԵՆ ԲԱՑ, ՀՐԱՊԱՐԱԿԱՅԻՆ ԵՎ ԹԱՓԱՆՑԻԿ»

ՏԻԳՐԱՆ ՄՈՒԿՈՒՉՅԱՆ (ԿԸՀ նախագահ)

-Անկախ Հայաստանում անցկացված ո՞ր ընտրությունը լավագույն «որակներով» կառանձնացնեք:
-Դժվար է առանձնացնել որևէ ընտրություն: Ընդհանրացնելով կխոսեմ այն ընտրությունների մասին, որոնց ի պաշտոնե ավելի «մոտ» եմ կանգնած: 2012-ից անցկացված և՛ համապետական, և՛ ՏԻՄ ընտրությունները, որոնք կազմակերպվել են նոր Ընտրական օրենսգրքով, համապատասխանել են ամրագրված բոլոր չափորոշիչներին: Բոլորն էլ եղել են բաց, հրապարակային և թափանցիկ:
-Չնայած այդ ընտրությունների հանդեպ հանրության խիստ վերապահումներին, այդուհանդերձ, չե՞ք ցանկանում որևէ ընտրություն առանձնացնել:
-Առանձնացնելու խնդիր չկա: Յուրաքանչյուր ընտրության կազմակերպման համար ամենակարևորը հիմնական սկզբունքների ապահովումն է` թափանցիկություն, հրապարակայնություն: Իսկ այդ ամենը լիարժեք ծավալով ապահովվել է բոլոր ընտրությունների ժամանակ:
-Այսօր կրկին կանգնած ենք հերթական ընտրության` հանրաքվե անցկացնելու շեմին: Ի՞նչ եք կարծում, սահմանադրական բարեփոխումների շուրջ քննարկումները հանրությանը վստահություն ներշնչո՞ւմ են:
-Տեղի ունեցած քննարկումներն ապացուցեցին, որ մեր հանրությունն այդ հարցով հետաքրքրված է: Յուրաքանչյուր նման միջոցառման համար կարևորագույն նշանակություն ունի քարոզչության ժամանակահատվածը, երբ ընտրող քաղաքացուն ներկայացվում են փաստաթղթի կարևորությունը և արժեքը: Իսկ քարոզարշավի կազմակերպումն էլ ինքն իրենով նպաստում է ընտրողների ակտիվությանը:
-Այսօր շատերը պնդում են, որ մենք ընտրակեղծիքների մեխանիզմները, ընտրական հոռի բարքերը ժառանգեցինք 90-ականներից` այսօր արդեն դրանք կատարելության հասցնելով: Որպես ԿԸՀ նախագահ, Դուք ի՞նչ եք «ժառանգել» Ձեր նախորդներից:
-Երբ ես սկսեցի իմ գործունեությունը, այն համընկավ նոր Ընտրական օրենսգրքի ընդունման և նրա գործնական կիրառման հետ: Կարծում եմ, այն սկզբունքները, մոտեցումները, կանոնակարգումները, որոնք ամրագրված էին Ընտրական օրենսգրքում, հիմք էին ընդունել նախկինում նկատված բազմաթիվ թերություններ, խնդիրներ: 2012-ի օրենսգիրքը մյուսներից առանձնանում էր, որովհետև պարունակում էր աննախադեպ կանոնակարգումներ, որոնք կոչված էին ապահովելու առավելագույն թափանցիկություն և հրապարակայնություն, որն էլ հետագայում նպաստեց ընտրական գործընթացների լիակատար թափանցիկությանը:

«ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ ՃԱՄՓԱՆ ՓՇՈՏ Է, ԴԺՎԱՐ, ԲԱՅՑ ՇԱՏ ՊԱՏՎԱԲԵՐ»

ՀՐԱՆՈՒՇ ՀԱԿՈԲՅԱՆ (սփյուռքի նախարար)

Ի տարբերություն մյուս նախարարների, Հրանուշ Հակոբյանը վառվռուն հագուստով ու չափազանց բարձր տրամադրությամբ էր եկել Անկախության տոնը նշելու:
-Շա՜տ տոնական տեսք ունեք:
-Շնորհակալություն։
-Ի՞նչ է անկախությունը խորհրդային տարիներից «կռված», նորօրյա հանրապետությունում գրեթե մշտապես իշխանության բարձր օղակներում գտնվող Հրանուշ Հակոբյանի համար:
-Անկախությունը մեր ազգի լինելության, գոյության առաջընթացի գրավականն է: Պետությունն ինքն է որոշում իր ապագան:
-Անկախության տարիները, սակայն, երկիրը մեր պատկերացրած ապագայից ոչ միայն շատ հեռացրին, այլև բավականին մեծ խնդիրների առջև կանգնեցրին: Ո՞րն է, ըստ Ձեզ, այդ տարիների ամենամեծ կորուստը:
-Կորցրինք տնտեսական կապերը: Անկախությունը պարտադրում է նաև դժվարություններ, բարդություններ, միանգամից, պատրաստի ամեն ինչ չի տալիս: Անկախության ճամփան փշոտ է, դժվար, բայց պատվաբեր:
-Այսօրվա իշխանություններն անկախության հիմքերը խարխլող քայլեր չե՞ն անում:
-Անկախության, անվտանգության, պաշտպանության հարցերում մենք շատ զգույշ պետք է լինենք: Եվ ընդդիմությունը, և իշխանությունը, և մամուլը պետք է մի բանի մասին մտածեն` համախմբվել և այդ արժեքները պահպանել: Մենք իրավունք չունենք այդ զգայուն ոլորտների հանդեպ կասկած ունենալու, մենք իրավունք չունենք մեր հարաբերությունները ճշտելու համար անկախության կամ անվտանգության խնդիրները հարցականի տակ դնելու:

«ԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ՎԻՃԱԿԸ ՊԱՅՄԱՆԱՎՈՐՎԱԾ Է ՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՀԶՈՐՈՒԹՅԱՄԲ»

ՌԱԴԻԿ ՄԱՐՏԻՐՈՍՅԱՆ (ԳԱԱ նախագահ)

-Անկախության տարիները Հայաստանի գիտական աշխարհի համար ծանր ժամանակաշրջան էին, ավելին, այս ոլորտը գրեթե «վերացման» եզրին էր: Ինչո՞ւ գիտությամբ աչքի ընկնող երբեմնի Խորհրդային Հայաստանն այդպես գիտական կտրուկ «գահավիժում» ունեցավ անկախության տարիներին:
-«Վերացման» հետ կապված համաձայն չեմ: ՈՒրիշ բան, որ նախկինում ունեցած մեծ ծավալով, խորությամբ գիտությունն այսօր չկա, քանի որ եղած հնարավորությունները սակավ են: Գիտության վիճակը պայմանավորված է պետության տնտեսական հզորությամբ:
-Պատկան մարմինների ուշադրությունն այս ոլորտին քիչ չէ՞:
-Ոչ: ՈՒղղակի ուշադիր են այնքան, որքան եղած հնարավորություններն են թույլ տալիս:
-ՈՒրեմն ինչո՞ւ երիտասարդները չեն ցանկանում ընտրել գիտության ոլորտը:
-Դա պիտի դիտարկել աշխատատեղերի, սոցիալական այլ հարցերի համատեքստում, որոնց լուծումն առայժմ դժվար է: Այնպես էլ չէ, որ երիտասարդ ուժեր չկան, մեր այսօրվա աշխատողների 30 տոկոսը երիտասարդներ են:
-Բայց անգամ այդ 30 տոկոսը գոհ չէ վճարվող աշխատավարձից:
-Աշխատավարձն էլ դանդաղ, բայց աստիճանաբար կբարձրանա:
-Հուսանք։ Ի հեճուկս բազմաթիվ խնդիրների, այդուհանդերձ, անկախության ձեռքբերումը ո՞րն է:
-Ձեռքբերումները շատ են: Մենք անկախ ենք, մեզ թելադրող չկա:
-Իսկապե՞ս:
-Իհարկե, մենք ենք մեր երկրի հեռանկարը, զարգացման ծրագրերը կազմում:
-Մեզ պես երկրները կարո՞ղ են ինքնուրույն գործել, առանց դրսի միջամտության:
-Կարող են: Անշուշտ, ելնելով աշխարհաքաղաքական տարբեր պայմաններից:

«ՎԱՏԸ ՔԱՄՈՒ ՀԵՏ ԳՆՈՒՄ Է»

ԱՐԱՄ ՍԱԹՅԱՆ (կոմպոզիտորների միության նախագահ)

-Անկախության տարիները, թերևս, ամենավատն անդրադարձան երգարվեստի վրա` այստեղ «ներմուծելով» անճաշակություն, անտաղանդություն և «կլկլոցային» երաժշտություն: Ըստ Ձեզ, արվեստի այս ճյուղի համար ո՞րն էր ամենամեծ հարվածը:
-Այս տարիներին մենք կորուստ, հարված, որպես այդպիսին, չունեցանք, քանի որ ունեինք հզոր «թիկունք»` ի դեմս մեր դասական երաժշտության: Այսպիսի վիճակներ լինում են, երբ երաժշտարվեստ է մտնում մի «ոլորտ», որը դրա հետ ոչ մի առնչություն չունի: Վերջերս համալսարանի ռեկտորն իմ երեկոյի ժամանակ հետաքրքիր մի բան ասաց, թե ժամանակին Աշոտ Սաթյանը (իմ հորեղբայրը), երբ մտավ այս դաշտ, կոլխոզային երգեր էին, ինքն անընդհատ փորձեց մաքրել և արդիական դարձնել: Այսօրվա երևույթներն էլ ժամանակավոր բան են: Վատը քամու հետ գնում է: Կարևորը նոր անուններ ունենալն է:
-Հակասական բան է ստացվում։ Դուք կարևորում եք նոր անունները, բայց չէ՞ որ դաշտում ամեն օր նոր երգիչներ են «ծնվում»:
-Մեղուն ինչպե՞ս է ծաղկի վրա գնում... Այդպես շատերին թվում է, թե սա հեշտ ոլորտ է: Ամենևին էլ այդպես չէ: Ասածս նախ և առաջ դասական երաժշտության մասին է, իսկ մնացածը, երկրորդեմ, ժամանակավոր բնույթ ունեն: Ես հավատում եմ, որ ամեն ինչ իր տեղը կընկնի:

«ԱՄԵՆԱՄԵԾ ԿՈՐՈՒՍՏԸ ՄԵՐ ԵՌԱԲԼՈՒՐՆ Է, ՄԵՐ ԶՈՀՎԱԾ ՏՂԱՆԵՐԸ»

ԱՐՄԵՆ ՍԱՐԳՍՅԱՆ (պաշտպանության նախարարի խորհրդական)

-«Պաշտպանության» դիրքերից գնահատեք անկախության ձեռքբերումներն ու կորուստները:
-Անկախությունը բացարձակ արժեք է: Մեր ձեռքբերումներն ավելի շատ են, քան կորուստները: Բնականաբար, անկախության ճանապարհն այդքան հարթ չի եղել: Ամենամեծ կորուստը մեր Եռաբլուրն է, մեր զոհված տղաները:
-Որպես Վազգեն Սարգսյանի եղբայր գնահատեք իրավիճակը, ինչպե՞ս ենք այսօր անկախությունը «պահում»:
-Այսօր շատ գործ ունենք անելու, երիտասարդ պետություն ենք, դեռ անցնելու ճանապարհ ունենք: Կիսապատերազմական վիճակը, թշնամի հարևանները, շրջափակումը. ահա այս պայմաններում ձեռք բերածը չի կարելի չգնահատել: Իհարկե, կան բացթողումներ, որոնց համար մտածում եմ ես ինքս, իմ ընտանիքը, իմ շրջապատի մարդիկ, առավել նաև իշխանության ղեկին կանգնած մարդիկ: Ես էլ իմ տեղում փորձում եմ ամեն ինչ անել, որ կայանանք, չեմ պատրաստվում հեռանալու երկրից, իմ արմատներն այստեղ ամուր են:

Ճեպազրույցները`
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ