Էլեկտրաէներգիայի թանկացման շուրջ առաջացած հասարակական «բռնկումները» կարծես թե մարման միտում չունեն: Երիտասարդները ամեն գնով ուզում են հասնել վերջնանպատակին: Իշխանություններն էլ առայժմ լռում են. կամ ինչ-որ որոշում, կամ ըմբոստության ալիքը հանդարտեցնելու ուղիների շուրջ են մտմտում: Ըստ «Իրատեսի» զրուցակից, ՀՀԿ խմբակցության անդամ ՀԱՄԼԵՏ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ, այս իրավիճակի պատճառներն ավելի հեռվից են գալիս:
«ԱՇԽԱՐՀԻ ԲՈԼՈՐ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐԻՑ ԵՆ ՍԿՍՎԵԼ»
-Էլցանցերի սեփականաշնորհման հարցը մեկ ձայնով չի անցել: Այդ մեկը ես էի: Դեմ եմ քվեարկել, ու օրենքն առաջին էտապում տապալվել է: Այդ ժամանակ ոչ թե ՀՀԿ, այլ «Իրավունք և միաբանություն» խմբակցության անդամ էի,- պատմեց պարոն Հարությունյանը:- Անկախ նրանից, թե ինչ խմբակցության անդամ եմ եղել, իմ կարծիքը չի փոխվել: Պետության համար ռազմավարական նշանակություն ունեցող ընկերությունները չպետք է մասնավորեցվեն: Ծայրահեղ դեպքում մասնավորեցնողը ծագումով հայ պետք է լիներ: Մենք այս հարցն էն գլխից ենք սխալ որոշել: Էներգակիրները վաճառել անհայտ, այլ պետությունների ընկերություններին, սխալ է: Ոչ թե Բիբին կոչեցյալը, այլ այն ընկերությունը, որը ներկայացնում է նա, անփույթ մենենջմենթի, շռայլությունների պատճառով ստեղծեց այս վիճակը: Էլցանցերում ստեղծված խնդիրները գուցե թանկացումն արդարացնում են, բայց նախ պիտի քննարկել, թե ով է հասցրել ընկերությունն այսպիսի անմխիթար վիճակի: Կտրականապես դեմ եմ ցանկացած թանկացման` անգամ մեկ դրամի, որովհետև ես այս ժողովրդի մաս եմ կազմում, ապրում եմ այնպես, ինչպես ժողովրդի մեծամասնությունը, և թանկացումն իմ ընտանիքի սոցիալական վիճակի վրա ազդում է: Ինչո՞ւ պետք է կողմ լինեմ թանկացմանը: Կանխատեսում էի, որ այսպիսի դժգոհություններ պետք է լինեն: Մեծ խելք պետք չէ հասկանալու համար, որ երկրում կան սոցիալական խնդիրներ, և չի կարելի այդքան անփույթ մեկ օրում բերել, թե թանկացում ենք անելու: Ի՞նչ է, այդ թանկացումից հետո ժողովուրդը ծա՞փ է տալու: Բայց պետք է մեդալի մյուս կողմն էլ տեսնել: Միշտ էլ ժողովրդական անկեղծ ընդվզման ժամանակ օգտվում են մեր թշնամի երկրները, հատուկ ծառայությունները, օտարերկրյա հետախուզական կենտրոնները, որոնք պարարտ հող են տեսնում և շարժումները կարողանում են օգտագործել հակաիշխանական տրամադրություններ բորբոքելու համար: Մեզ մոտ այդպես էլ ստացվեց:
-Եթե այդ տրամաբանությամբ առաջնորդվենք, պետք է ոչ մի ըմբոստություն չլինի: Ինչպե՞ս անել, որ և հանրությունը կուտակված բազում խնդիրների շուրջ արդարացի ըմբոստության ալիք բարձրացնի, և դրանից Ձեր նշած կենտրոնները չօգտվեն:
-Մենք պետք է իրավիճակը չհասցնենք այն աստիճանի, որ ըմբոստությունն անխուսափելի լինի: Սոցիալական ըմբոստություններն ամեն օր չեն առաջանում: Շատ հազվադեպ է լինում, երբ ամբոխներին ղեկավարելը դժվար է լինում և անսպասելի: Ես ավելի վաղ ասել եմ, որ այս խնդիրը համազգային է և կխորանա: Արցախյան շարժումն ինչո՞ւ այդքան մեծ էներգիա ուներ, որովհետև համազգային հարց էր լուծում: Հոսանքի, գազի թանկացմանը, որն անդրադառնում է ցանկացած ընտանիքի վրա, պետք է շատ զգույշ մոտենալ: Առնվազն վեց ամիս առաջ պետք է սկսել թանկացման շուրջ քննարկումները, ոչ թե հապճեպ, մեկն առավոտ վեր է կենում ու որոշում` հոսանքը տասնյոթ դրամով թանկացնել: Բա, ի՞նչ է, կարծում էիք այս ժողովուրդը պետք է հեզությամբ ընդունե՞ր այդ թանկացումը:
-Այս ընդվզումը կուտակված դժգոհության արդյունք է: Միայն հոսանքի սակագնի բարձրացումը չի մարդկանց ոտքի հանել, ամենօրյա խելապտույտ թանկացումների, հազար տեսակ տուրք ու տուգանքների պատճառով համբերությունը սպառվել է: Այս տեմպերով ո՞ւր ենք գնում, իշխանությունը մտահոգվա՞ծ չէ մարդկանց կենսակերպով:
-Ես իշխանության ներկայացուցիչ եմ ու շատ մտահոգ եմ: Երկրի նախագահից սկսած բոլորը մտածում են, որ կան սոցիալական խնդիրներ, որոնցից շատերը մենք չենք կարող լուծել:
-Ինչպե՞ս թե: Երկրի ղեկը, բոլոր լծակները ձեր ձեռքում են, եթե դուք չեք կարող, ապա ո՞վ...
-Պետք է հաշվի առնել օբյեկտիվ և սուբյեկտիվ պատճառները: Եթե կարողանայինք այս հարցը կարգավորել, սոցիալական ընդվզում չէր լինի: ՈՒրեմն չենք կարողացել լուծել: Էլի է լինելու, որովհետև կա մի եզրագիծ, որից հետո ժողովուրդը դուրս է գալու փողոց: Կարծում եմ, պաշտոնյաներից շատերը երկրի վիճակի առնչությամբ ստույգ տեղեկություններ չեն տալիս երկրի նախագահին: Չնայած նրանց քննադատությանը կարժանանամ, բայց պիտի ասեմ. շատ հաճախ պաշտոնյաների հետ զրուցում եմ, ու այն տեղեկությունը, որ նրանք ինձ են տալիս, հասկանում եմ, որ նույնը պետք է նախագահին մատուցեն։ Ակնհայտ է, որ նրանք ճիշտ չեն տեղեկացված: Եթե էլցանցերի հարցը շատ վաղուց ներկայացվեր նախագահին, այլ իրավիճակ կունենայինք: Ի՞նչ է, երկրի նախագահը ուզում է թանկացո՞ւմ լինի: Ցանկացած իշխանություն չի ուզում, որ սոցիալական ընդվզում լինի, որովհետև աշխարհի բոլոր հեղափոխությունները սոցիալական խնդիրներից են սկսվել: Այսօր էլ իշխանության ձգտողներին, որոնք ցուցարարների մեջ են, չի հետաքրքրում էլեկտրաէներգիայի գինը, այլ այս մարդկանց միջոցով գալ իշխանության:
-Ցուցարարների հավաստիացումները, թե իրենք լիդեր չունեն, ապաքաղաքական պայքարի են դուրս եկել ու իրենց միայն էլեկտրաէներգիան է մտահոգում, հավատ չե՞ն ներշնչում: Դուք քաղաքական ուժե՞ր եք տեսնում նրանց թիկունքում:
-Ես լիովին համոզված եմ, որ մի քանի օրից հստակ կերևան ուղղորդողները, որոնք նուրբ ու վարպետորեն են խաղը տանում: Սա ցայտուն երևաց, երբ առաջարկվեց չորս-հինգ հոգով գնալ նախագահի մոտ, բայց նրանք մերժեցին: Աշխարհում չի եղել մի դեպք, երբ երկրի նախագահը ցանկանա հանդիպել, բայց մերժում ստանա: Հո հինգ հազարի հետ չպիտի՞ հանդիպեր, պիտի լիդերները գնային, բայց նրանք գերադասեցին ստվերում մնալ: Թող մի գիտնական, տեխնոլոգ ասի, որ շարժումը լիդեր չի ունենում: Այդ ո՞նց է` «Նաիրիտի» բանվորները, տոնավաճառի առևտրականները, կուտակային կենսաթոշակների դեմ պայքարողները լիդեր կունենան, իսկ այս բազմահազարանոց ցուցարարները` ո՞չ: Անգամ տարիքային ցենզը, որ դիտարկում ես, շատ լավ կազմակերպված երիտասարդներ են, ոչ մի տարեց չկա: ՈՒրախալի է նաև, որ այդպիսի պայծառ, առողջ երիտասարդներ ունենք: Ո՞Ւր էին նրանք, ինչպե՞ս հայտնվեցին, բա ասում եք` բոլորը գնացել են, Հայաստանում մարդ չկա: Էդ երիտասարդությանը, որ տեսնում ես, քեֆդ գալիս է, ուրախանում ես:
-Այդ պայծառ երիտասարդներին ոստիկանները բռնությամբ ցրեցին: Ճի՞շտ վարվեցին:
-Կարծում եմ` ոչ: Երկուստեք իրենց ճիշտ չեն պահել: Իմ համոզմամբ, այս իրավիճակներում ոստիկանությունը պետք է միշտ զիջող լինի: Բայց նաև մեկ այլ հանգամանք կա: Բաղրամյան փողոցում կան պետական կառույցներ` նախագահական նստավայր, խորհրդարան, ՍԴ: Ես հոկտեմբերի 27 տեսած մարդ եմ, ոստիկանության հիմնական գործն անվտանգություն ապահովելն է, տվյալ պահին այդ պետական կառույցներում աշխատող մարդկանց անվտանգությունը: Հորդան գալիս է, «ամբոխները խելագարված», հետո ո՞վ է դրա հետևանքների համար պատասխան տալիս: Բա եթե այդ պահին պետական ծառայողներից որևէ մեկը վիրավորվեր, ո՞վ էր լինելու պատասխանատուն: Այնպես որ, այսպիսի իրավիճակներում ոստիկանության գործողություններին միանշանակ պատասխան տալը սխալ է: Պետք է օբյեկտիվ լինի: Եթե ցուցարար կամ լրագրող է քերծվածք ստացել, պետք է համաշխարհային քննարկման հարց դառնա, բայց եթե ես կամ մեկ այլ պաշտոնյա է վիրավորվում, հե՞չ: Միակողմանի չպետք է լինել, ինչպես վարվեցին մեզ ոչ բարեկամ երկրների ներկայացուցիչները (նկատի ունեմ ԱՄՆ-ի, Մեծ Բրիտանիայի դեսպանատների արձագանքները):
-Սպասվածից շատ «օպերատիվ» չէ՞ր ԱՄՆ-ի դեսպանատան արձագանք-հայտարարությունը:
-88-ից ինձ ամեն բան հայտնի է, շատ լավ գիտեմ՝ այս երկրի թշնամիները, բարեկամներն ովքեր են: Ովքեր են Հայաստանը փորձում դարձնել կցորդ, անկախության հանդեպ ովքեր են ոտնձգություն անում: ԱՄՆ-ը չարձագանքի, բա ո՞վ արձագանքի: Ռուսաստանն էլ է արձագանքել, բայց լրիվ այլ մտահոգությամբ: Իսկ ԱՄՆ-ի դեսպանատան հայտարարությունից լրիվ այլ հոտ է գալիս:
-Վերևում նշեցիք, որ այս շարժման թիկունքում հստակ ուժեր են կանգնած, ավելի կորոշակիացնե՞ք, թե ում նկատի ունեիք:
-Ցանկացած շարժում սկսվում է ամբոխավարությունից: Մի քանի շերտեր, ուժեր են փորձում այդ շարժումը օգտագործել: Նրանք, ովքեր ժողովրդավարական միջոցներով, ընտրություններով չեն կարող իշխանության գալ, քանի որ ունեն լիդերներ, բայց քիչ անդամներ: Բացի ՀՀԿ-ից, Հայաստանում չկա մի կուսակցություն, որը ընտրություններով կարող է իշխանություն վերցնել: Մնացած կուսակցությունները կամ հաջողակ են, կամ անհաջողակ: Վերջիններս էլ փորձում են այսպիսի շարժումները օգտագործել իշխանության հասնելու համար:
Մյուս ուժերն այն երկրներն են, որոնք դեմ են ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցությանը: Նրանց համապատասխան ծառայությունները այս շարժումները փորձում են ուղղորդել հակաիշխանական կոչերով: Տապալել այս իշխանությունը և իրենց հաճո, վերահսկելի մարդ ունենալ Հայաստանում: Մեծ բացահայտում չեմ անում: Ասվածի լավագույն օրինակը ՈՒկրաինան է: Յանուկովիչը գնաց դեպի Ռուսաստան, ի՞նչ ստացվեց, բերեցին իրենց մարդուն` Պորոշենկոյին: Նրանք գիտեին, որ Յանուկովիչի իշխանավարման ժամանակ ռուս-ուկրաինական կոնֆլիկտ չի լինելու: Խոշոր տերություններն առաջնորդվում են ոչ թե մարդկային, այլ գայլային օրենքներով: Հիմա նրանց ամենևին էլ չեն հետաքրքրում Դոնբասը, Լուգանսկը, ուզում է ուկրաինական ողջ ժողովուրդը մորթվի, միայն թե իրենց գլոբալ ծրագրերն իրագործվեն: Ամեն ինչ կանեն, որ իրենց ազդեցության ոլորտը չզիջեն Ռուսաստանին: Նույնն էլ այստեղ են փորձում անել, իհարկե, փոքր մասշտաբով: Նրանց չեն հետաքրքրում ո՛չ մեր հոսանքի, ո՛չ էլ գազի թանկացումները, պաշտպանական խնդիրները, նրանց պետք է Հայաստանում ունենալ կառավարելի իշխանություն, որի ղեկավարը դուրս կգա ԵԱՏՄ-ից, որպեսզի անմիջապես ռուսական ռազմաբազան Հայաստանից հանեն, բերեն ԱՄՆ-ինը կամ ՆԱՏՕ-ինը տեղակայեն: Այս ուղղորդողներին բացարձակապես չի հետաքրքրում ցուցարարներից գոնե մեկի ճակատագիրը:
«ԿՈՐՑՆԵԼՈՎ ԱՐՑԱԽԸ, ՄԵՆՔ ԿՓԱԿԵՆՔ ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ՎԵՐՋԻՆ ԷՋԸ»
-Հայաստանում Մայդան ստեղծելու նախադրյալ կա՞:
-Ո՛չ:
-Իշխանություննե՞րը հայտնի մեթոդներով թույլ չեն տա:
-Ոչ, ազգային մենթալիտետը: ՈՒկրաինայի նման պետությունները միատարր չեն, ու Մայդան սարքելը վայրկյանների հարց է: Երբեք աջափնյա և ձախափնյա ՈՒկրաինաները հաշտ չեն եղել, ի վերջո, այս ամենը հանգեցնելու է նրան, որ ՈՒկրաինան կբաժանվի: Պատմական զարգացումները վկայում են, որ աշխարհը միաբևեռ չի կարող լինել: Այնպես չէ, որ ԱՄՆ-ը ինչ ուզենա կարող է անել: Արդեն երկրորդ բևեռը ստեղծվում է, ի դեմս Ռուսաստանի, Չինաստանի, Հնդկաստանի: Ով է թողնելու, որ ԱՄՆ-ն իր սցենարով աշխարհը կառավարի: Իսկ մեր երկրում Մայդան անհնարին է, քանի որ մենք միատարր ժողովուրդ ենք: Մեզ մոտ այդ անտագոնիզմը չկա: Սա երևում է անգամ ԱԺ-ում: Մյուս երկրների խորհրդարանների համեմատ, մերն ամենաքաղաքակիրթն է:
-Որ իրար չե՞ք ծեծում:
-Բա դա քի՞չ է: Հայերի մեջ միմյանց հանդեպ ատելություն չկա, մեզ մոտ չկամությունն է լավ զարգացած:
-Վերադառնալով մեր այսօրվա դարդին, ամեն դեպքում էլեկտրաէներգիայի սակագնի վերանայում հնարավո՞ր է, և շարժումը ինչի՞ «կվերաճի»:
-Ես վտանգավոր միտումներ եմ տեսնում: Կուզենայի, որ շատ արագ հարցին լուծում տրվեր, այլապես հետևանքները անկանխատեսելի կլինեն: Խնդրին դեղատոմս չեմ կարող առաջարկել, բայց ինձնից սկսած պետք է լուծման ուղիների մասին մտածել: Մենք այս վիճակում իրավունք չունենք մասսայական նման ընդվզում թույլ տալու: Մենք մի պահ ոգևորվում ենք, բայց հետևանքների մասին չենք մտածում, պետականությունը կորցնում ենք, հետո նստում, լացում ենք: Մենք ավելի մեծ, ազգային, ճակատագրական խնդիր ունենք: Էլեկտրաէներգիան ազգի ճակատագրի վրա էական ազդեցություն չունի, մեր ապագան կախված է Արցախից: Պիտի Մոնթեի խոսքերը հիշեմ. «Կորցնելով Արցախը, մենք կփակենք հայ ժողովրդի պատմության վերջին էջը»: Իմաստուն խոսքեր: Մեր խնդիրն այն չէ, որ տուրք տալով օրվա խնդրին, կորցնենք կարևոր ազգային հարցը:
«ԱՐՑԱԽՑԻՆ ՎԱԽԵՆՈՒՄ Է ԻՐ ԹԻԿՈՒՆՔԻՑ»
-Ի դեպ, «Արցախ» հայրենակցական միությունը վերջերս հետաքրքիր նախաձեռնություն կյանքի կոչեց: Ո՞րն է դրա նպատակը:
-Երկար տարիներ ղեկավարել եմ այդ կազմակերպությունը, էստաֆետը հանձնել եմ ավելի երիտասարդ գործչի` Վարուժան Գրիգորյանին, որը ուշագրավ միջոցառումներով սկսեց իր աշխատանքը: Առաջին էտապում մեզ նյութական օգնություն ցույց տվեց` 200 մլն դրամ: Սա տրամադրվեց զոհված և վիրավորված ազատամարտիկների տների վերանորոգմանը և այլ ծրագրերի: Հետագայում ներկայացրեց այս ծրագիրը, որը մեծ արձագանք ստացավ: Հունիսի 1-ին միությունը կոչով դիմեց համայն հայությանը, առաջին հերթին` ղարաբաղցիներին, որ մեր արձակուրդից գոնե մի շաբաթ կամ տասն օր անցկացնենք Արցախում: Ապշեցուցիչ արձագանք եղավ, մեկ էլ այդպիսի ոգևորություն 88-ին եմ տեսել: ԱՄՆ-ից, Ռուսաստանից, Եվրոպայից հավաքվեցին մարդիկ և ցանկություն հայտնեցին գալու Արցախ: «Արցախ» հայրենակցական միությունը և հատկապես երիտասարդական թևը ձեռնամուխ եղան այդ այցը կազմակերպելուն: Կարճ ժամանակում ահռելի աշխատանք կատարվեց: Եվ հունիսի քսանին երկու հարյուրից ավելի մեքենաներ, որոնց մեծ մասը Ռուսաստանից էր, կային նաև ԱՄՆ-ից, Եվրոպայից, ուղևորվեցին Արցախ: Այս հարցում շատ կարևոր էր նաև իշխանությունների հետ համագործակցությունը: Շատ տեղին էր, որ շարասյանը դիմավորել է ԼՂՀ վարչապետը` մեծ նշանակություն տալով այս այցին: Կոչ եմ անում այսպիսի նախաձեռնության շուրջ համախմբվել ու այցելել Արցախ, որովհետև դա տուրիստական արշավ չէ: Սա ունի բարոյական մեծ նշանակություն: Բանակը երբ զգում է, որ հզոր թիկունք ունի, կրկնապատկում է իր հզորությունը, ժողովուրդը երբ տեսնում է, որ դրսում ապրող հայրենակիցն իր կողքին է, ավելի է կառչում իր հողին:
-Այս այցը տնտեսական առումով բարերար ազդեցություն գործելո՞ւ է Ղարաբաղի վրա:
-Այո: Այդքան մարդկանց այցն ահագին գումարներ է բերում Արցախի տնտեսությանը: Բայց կամավոր: Այս ողջ գաղափարախոսության առավելությունը հենց սա է, որ մարդկանց ոչինչ չի պարտադրվում, իրենք են որոշում իրենց լուման ունենալ Ղարաբաղի կայացման, զարգացման գործում: Կարծում եմ՝ և այս, և մյուս տարի նման կոչին շատերը կարձագանքեն, և Արցախը կդառնա նոր գաղափարախոսության կենտրոն:
-Մշտապես նշվում է, որ Արցախից գալիս են ու չեն վերադառնում, այս նախաձեռնությունը կարող է լավ նախադեպ լինել, որ արցախցիները ոչ միայն վերադառնան, այլև մնան այնտեղ:
-Պետք է մի ուրախանալի բան ասեմ: Արցախում մարդահամար է անցկացվում, և մասնագետները պնդում են, որ բնակչության աճ կա: Հատկապես սա նկատվում է առաջին դասարանցիների թվաքանակով: Ի դեպ, մեր միության ղեկավարի` Վարուժան Գրիգորյանի այս մտահղացումը նոր չէ, նա վաղուց իրագործում է դա: Նրա հարազատ Չափար գյուղը, որը մոխիրների մեջ էր պատերազմից հետո, հիմա դարձել է ծաղկուն գյուղ: Նա ինքը կազմակերպել է հայրենադարձությունը: Մարդկանց հնարավորություն է տվել վերականգնելու իրենց տները, կառուցել է դպրոցի շենքը: Այն ժամանակ ընդամենը վեց աշակերտ կար, այսօր արդեն հարյուրի է հասնում նրանց թիվը: Կառուցեց մշակույթի ակումբը, այլ ենթակառույցներ: Հայրենադարձությունը հենց սա է, Չափարի օրինակը: Վերադառնալը մի էտապ է, բայց եթե անգամ չեն գալիս, պետք է իրենց պապական տունը վերականգնեն:
-Հայաստանում բազմաթիվ մեծահարուստ արցախցիներ կան, չպե՞տք է նրանք էլ հայրենի հողում ներդրումներ անեն:
-Անպայման: Հիացել եմ, երբ Ռուբեն Վարդանյանը տուն է կառուցել Շուշիում: Բայց մենք փոխանակ ողջունենք, ասում ենք՝ պալատ է կառուցել: Պալատ է, թե տուն է, Շուշիում է, չէ՞: Եթե Բեգլարյան Բարսեղը Շուշիում տուն է կառուցել, ի՞նչ վատ է: Բոլորը պիտի արձագանքեն այս կոչին: Ես միլիոնուկես արձակուրդային եմ ստանալու ու մինչև վերջին լուման օգտագործելու եմ Ղարաբաղում: Դրսում հինգ հարյուր հազար արցախցի է ապրում, եթե տարեկան գոնե հարյուր հազարը այցելի, մենք մեծ գործ արած կլինենք:
-Երիցս ճիշտ է այն տեսակետը, որ Արցախի հարցի լավագույն լուծումը Արցախի բնակեցումն ու շենացումն է:
-Այո, ուրիշ հարց չկա: Արցախցին ոչ պատերազմից, ոչ թուրքից, ոչ չեչենից չի վախենում, վախենում է իր թիկունքից: Երբ մեզ մոտ մեկը փորին խփում է, ասում է` վախ, թիկունքս: Այսինքն եթե թիկունք ունենար, փորին չէին խփի: Ժողովրդական իմաստուն խոսք է: Մենք պետք է միասնական լինենք: Մոնթեի խոսքերը, որ հիշատակեցի, կրկին տեղին են այս պահի համար, այն պետք է դարձնել մեր օրվա նշանաբանը: Երբ Արցախի հարցը լուծեն, ես իմ ողջ ունեցվածքը կտամ մանկատներին ու կգնամ ամեն ինչ կսկսեմ նորից:
Զրույցը` Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ