«Մինչև հասարակությունը չառողջանա, չապրի բարոյական նորմերով, ընտրվելու են ուժեղները»

Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական վիճակը, առաջիկայում սպասվող էլեկտրաէներգիայի թանկացումը բարդ կացության մեջ են դրել մարդկանց, իշխանություններն էլ, թվում է, ոչ միայն չեն միջամտում բացասական միտումներին, այլև իրավիճակը կարծես ինքնահոսի են թողել: Ինչո՞ւ, հարցրի ՀՀԿ փոխնախագահ, ԱԺ նույնանուն խմբակցության անդամ ՌԱԶՄԻԿ ԶՈՀՐԱԲՅԱՆԻՆ:

-Իրականում իրավիճակն այդքան վատ չէ, ինչպես ներկայացրիք,- ասաց պարոն Զոհրաբյանը:- Պետությունը փոքր քայլերով զարգանում է: Հիմա մտել ենք ԵԱՏՄ, որը կայացած, կուռ կառույց չէ, որ միանգամից զարգացում ապահովեր: Այնտեղ կան խնդիրներ, որոնք այս կամ այն կերպ ազդում են նաև մեր սոցիալ-տնտեսական վիճակի վրա: Այսօր Հայաստանը միտված է բազմավեկտոր քաղաքականություն վարելու, այդ թվում՝ տնտեսական ոլորտում (ինչպես ԵԱՏՄ-ում, այնպես էլ վերջերս ԱՄՆ-ում ստորագրված տնտեսական համաձայնագրի շրջանակներում): Ռիգայում տեղի ունեցած բանակցություններն էլ այս առումով ուշագրավ են: Փորձում ենք Եվրոպայի հետ ևս հարաբերություններ ստեղծել, որն առայժմ դեկլարատիվ է, բայց տնտեսական մասով համագործակցություն ևս չի բացառվում: Այնպես չէ, որ Հայաստանը կաշկանդված է իր տնտեսական քաղաքականությունն իրականացնելիս ու միայն ԵԱՏՄ-ի շրջանակում պետք է աշխատի: Զարգացման փուլում ենք և պետք չէ միանգամից թևաթափ լինել ու ասել՝ վայ վարչապետը, վայ նախագահը, վայ իշխանությունները: Անկախ Հայաստանն արդեն որերորդ կառավարությունն է փոխում, և բոլորը մի քիչ ավելի, մի քիչ պակաս աշխատել են: Հիմա փորձում ենք ոտքի կանգնել, չեմ կարող ասել, որ ամեն ինչ լավ է, բայց ամեն ինչ շատ վատ էլ չէ: Իրավիճակը նաև կախված է քաղաքացուց: Չպետք է միայն բողոքել, պետք է աշխատել: ՈՒնենալ սեփականության զգացում, հասկանալ, որ պետությունը նաև քո սեփականությունն է: Իսկ մերոնք ասում են` դռնիցս հեռու իմը չէ, ինչ ուզում են թող անեն: Եթե այս հոգեբանությունը չփոխվի, և՛ տնտեսական, և՛ քաղաքական առումով զարգացումները շատ դանդաղ կլինեն:
-Որպես իշխանության ներկայացուցիչ, Ձեզ չե՞ն անհանգստացնում արտագաղթի անհանգստացնող տեմպերը, երբ մարդիկ ընտանիքներով հեռանում են երկրից:
-Տոկոսային հարաբերությամբ արտագաղթ կա ցանկացած երկրում: Մեր հարևան երկրներում` Վրաստանում, Ադրբեջանում, Միջին Ասիայում էլ արտագաղթի ծավալները համարյա նույնն են: Այն երկրները, որոնք տնտեսապես զարգացած չեն կամ գաղութային վիճակից անցել են անկախ տնտեսության, երբ իրենք են իրենց տնտեսությունը տնօրինում, արտագաղթ միշտ լինում է: Բնականաբար, Գերմանիայում արտագաղթ չկա, որովհետև լավ տեղից ով է գնում: Փախչում են այն երկրներից, որտեղ տնտեսությունը վատն է: Չունենք մեծ ռեսուրսներ, որի վրա հիմնվելով առաջ գնանք: Տնտեսական առումով բավականին հետ ենք զարգացած պետություններից, ու դեռ մի քանի տասնյակ տարիներ են պետք նրանց հասնելու համար:
-Իշխանությունը, վատ թե լավ, իր գործն անում է, իսկ ընդդիմությունը, Ձեր դիտարկմամբ, որտե՞ղ է, ինչո՞ւ հանրությանը չի համախմբում, չի պայքարում սպասվող թանկացումների դեմն առնելու համար:
-Ժողովրդավարական պետությունների մեջ հանրահավաքներն ավելորդ երևույթներ են: Դրանք հարց չեն լուծում: Արհեստականորեն բերել ինչ-որ ուժերի միացնել իրար, հանրահավաքներ, «հեղափոխություններ» անել, ի՞նչ է, Հայաստանի վիճակը կլավանա՞: Պողոսի տեղը նույն մտածելակերպով, նույն խելքով, նույն հնարավորություններով եկավ Պետրոսը նստեց, միևնույն է, ոչինչ չի փոխվելու: Ժողովրդի մեջ խոսք կա. «Այ, մարդ, սրանք գոնե կայունացել են, թող սրանք մնան: Նորին նույն չափանիշներով բերենք, ի՞նչ անենք»: Իսկ նոր չափանիշներ ես էլ չեմ տեսնում: Ոչ թե խելոք, լավ մարդիկ չկան, այլ այսօրվա իրավիճակն է այդպիսին: Դրա համար մենք բազմավեկտոր քաղաքականություն ենք վարում, որպեսզի միայն մեկ երկրի հետ համագործակցություն չլինի, այլապես կայունության խնդիր կունենանք: Եթե մի քանի երկրի հետ ես համագործակցում, կայունությունը մեծանում է, հավասարակշռություն է ստեղծվում:
-Դուք մշտապես արտաքին քաղաքական ուղենիշներն եք ընդգծում, բայց եթե ներսում ամուր չենք, ինչպե՞ս պետք է դրսում մեծ խնդիրներ լուծենք:
-Ես մշտապես արտաքին ու ներքին քաղաքականության միջև համեմատականներ եմ անցկացնում, որովհետև դրանք սերտ կապված են միմյանց հետ: Ինչ ունենք, ունենք: Պատմությունն այսպիսի ժառանգություն է մեզ թողել: Անցած դարասկզբին ցեղասպանության ենթարկվեցինք, մի կերպ ոտքի կանգնեցինք, հետո ԽՍՀՄ-ի կազմում էինք, կայուն վիճակ էր, հետո եկանք հասանք անկախության տարիներին ու հիմա էլ որոշակի կայունություն ունենք: Հայի ճակատագիրն էլ սա է: Եթե մարդիկ պիտի արտագաղթեն, Հայաստանը դատարկվի, ուրեմն սա էլ մեր ճակատագիրն էր: Բայց աշխատում ենք հնարավոր միջոցներով կանխել դա, ստեղծելով տնտեսական պայմաններ, ապահովություն: Աշխարհում շուրջ 10-13 մլն հայ կա, որից ընդամենը 3 միլիոնն է Հայաստանում ապրում: Մեր այսպիսի ճակատագրի համար, երևի պիտի Աստծուն հարց տալ:
Բայց միայն մենք չենք, որ այս ճակատագիրն ունենք: Հրեաներն էլ նույն կարգավիճակում են, ինչո՞ւ չեն վազում Իսրայելն առնեն: Հայաստանը, որ նոր ոտքի է կանգնում, բոլորը պիտի մնա՞ն, չարտագաղթե՞ն: Մարդը Երկիր մոլորակի քաղաքացին է և որտեղ լավ է, գնում է այնտեղ ապրի: Անընդհատ չպետք է մեղադրել իշխանություններին, որ արտագաղթ կա: Է, իշխանություններին փոխեք, մարդիկ հետ կգա՞ն, արտագաղթ չի՞ լինի: Իհարկե, արտագաղթ էլ կլինի, մարդիկ էլ հետ չեն գա:
-Բայց այդ ամենում չպետք է «թերագնահատել» իշխանությունների դերը: Օրինակ, ինչպե՞ս եք վերաբերվում հայրեր և որդիներ «դինաստիային»: Պաշտոնյա հայրիկը պաշտոնի է «բերում» նաև որդիներին:
-Բարդ հոգեբանական խնդիր կա այստեղ: Պիտի այլ երկրների հետ համեմատություն անցկացնել: Աշխարհի շատ երկրներում, երբ մեկը պաշտոն ունի, հնարավորություն է ստեղծում իր հարազատներին, բարեկամներին ևս պաշտոն ունենալ:
-Այսինքն, նորմա՞լ է:
-Երկսայրի է, մի կողմից նորմալ է, մյուս կողմից` ոչ: Նորմալ է, քանի որ յուրաքանչյուր անձ ունի ընտրության հնարավորություն: Բայց գիտենք նաև, որ պաշտոնյան ունի լծակներ, ֆինանսներ, որոնցով առաջ է մղում իր հարազատին: Ի վերջո, ընտրական մի հասարակ քարոզարշավ իրականացնելու համար հարկավոր է բավականին գումար: Եթե մեկն աշխատավարձով ապրող մարդ է, ինչպե՞ս կարող է այդքան գումար ծախսել, դառնալ քաղաքապետ, որ հետո էլ որդուն պաշտոնի «նստեցնի»: Այսինքն, պետք է իրականության հետ հաշվի նստել: Բայց պետք է նաև վերահսկողություն լինի, մրցակցություն: Այս ամենում մեղավոր է նաև հասարակությունը, քանի որ այդպիսի պահանջարկ է դնում: Եթե հասարակությունը ուզենա աշխատավարձով ապրող Պողոսին դարձնել քաղաքապետ, կդարձնի: Կգա, ձայն կտա նրան, բայց հասարակությունը չի գնում այդ ճանապարհով: Ընտրում է նրան, ով ուժեղ է: Իսկ այսօր ուժի չափանիշները խարխլված են: ՈՒժեղ է նա, ով փող ունի և լծակներ, բայց չէ՞ որ կա բարոյականության, մտքի ուժ: Ինչո՞ւ ենք մտածում, որ պաշտոնյան «հիվանդ» է, իսկ հասարակությունը` «առողջ»:
-Անկախության ողջ ընթացքում իշխանությունները ջանասիրաբար ապացուցեցին, որ որոշիչը ոչ թե հասարակության ձայնն է, այլ փողը, լծակները, իշխանական կապերն ու «տանիքները»: Մարդիկ շատ լավ գիտեն, որ եթե անգամ գնան ու քվեարկեն իրենց նախընտրած թեկնածուի օգտին, միայն Հայաստանի ընտրական համակարգին բնորոշ «հաշվարկով» ընտրվելու է հասարակության մի տոկոսի համակրանքն էլ չվայելող անձը:
-Եթե հասարակության մեծամասնությունը գնա, ընտրի իր թեկնածուին, ոչ թե խաբի, ասելով՝ սրան եմ ընտրել, բայց իրականում ուրիշին է ընտրել, հաստատ նա կընտրվի: Պատմությունը կերտվում է, այո, ուժեղ անհատականությունների շնորհիվ, բայց նաև հասարակությունն իր դերակատարումն ունի: Եթե հասարակությունը կարողանա իր սկզբունքներն առաջ տանել, նա է ընտրելու և՛ նախագահ, և՛ վարչապետ, և՛ նախարար, և՛ գլխավոր ինժեներ: Մինչև հասարակությունը չառողջանա, չապրի բարոյական նորմերով, ընտրվելու են ուժեղները, ովքեր լծակներ ունեն:
-Եվ վերջում. սահմանադրական բարեփոխումներն ի՞նչ փուլում են:
-Սահմանադրական բարեփոխումների նախագծի որոշ բաժիններ գրվել են, որոշ բաժիններ` ոչ: Աշնանն արդեն հստակ նախագիծ կլինի, որը քննարկման կդրվի: Այսօր առավել հակված ենք խորհրդարանական մոդելին, որը համախմբող գործառույթ է ունենալու: Այսօր ասում են` ամեն ինչ որոշում է նախագահը: Հասարակությունում անկախության բոլոր տարիներին խլրտում է գնում` հանրահավաք անենք, գնանք նախագահականը գրավենք և այլն: Այս մոդելի պարագայում, երբ խորհրդարանի դերը մեծանում է, քաղաքական ուժերը որոշիչ դեր են ստանձնում: Բոլորը թելադրող են լինելու: Ինչ վերաբերում է վերարտադրման մասին խոսակցություններին, մի քաղաքական ուժ, որը հասարակության կողմից աջակցություն ունի, ինչ մոդել էլ կիրառեք, վերընտրվելու է:

Զրույցը` Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ