Մենք` աշխարհ եկածներս, հիշում ենք Ձեզ` պատերազմ գնացածներիդ

Պատմական գիտությունների թեկնածու ԳԵՎՈՐԳ ՄԵԼՔՈՆՅԱՆԻ հետ զրուցում ենք Հայրենական մեծ պատերազմին հայերի մասնակցության, պատերազմի դասերի մասին։

-Պարոն Մելքոնյան, այս տարի նշվում է Հայրենական մեծ պատերազմի հաղթանակի 70-ամյակը, ինչպե՞ս եք գնահատում հայ ժողովրդի մասնակցությունն այդ պատերազմին:
-Հայրենական պատերազմն իսկապես աննախադեպ էր ժողովուրդների պատմության համար և՛ իր մարդկային կորուստներով, և՛ ահռելի ռազմական ռեսուրսների կենտրոնացմամբ: Այս պատերազմին մասնակցեցին հայ ժողովրդի ավելի քան 300000 զավակներ միայն Խորհրդային Հայաստանից, իսկ ԽՍՀՄ մյուս հանրապետություններից` մոտ 200000 հայորդիներ: Շուրջ 100000 հայեր պատերազմին մասնակցեցին դաշնակից երկրների բանակների շարքերում: Սակայն մեր ակտիվ մասնակցությունը պատերազմին ուներ հիմնավոր պատճառներ, քանի որ Գերմանիայի հաղթանակի դեպքում մենք Թուրքիայի կողմից կրկին կենթարկվեինք ցեղասպանության, ինչը ռազմաճակատի տարբեր հատվածներում կռվող հայորդիները շատ լավ գիտակցում էին:
-Մայիսի 9-ին Մոսկվայում կայանալիք ռազմաշքերթին մասնակցելու է նաև ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը, սակայն շատ երկրների ղեկավարներ հրաժարվել են մասնակցությունից: Արդյոք նման մակարդակով մասնակցությունը չի՞ ազդի այլ երկրների հետ մեր հարաբերությունների վրա:
-Նախ՝ Հայրենական պատերազմում զոհվել է 300 հազարից ավելի հայորդի, այսինքն՝ փոքր տարբերությամբ մենք այնքան զոհեր ենք տվել, որքան ԱՄՆ-ն ու Անգլիան միասին: Հետևաբար, հարգելը և հիշելը նրանց մեր պարտքն է: Այդ հարցին իր հարցազրույցներից մեկում անդրադարձել է նաև ՀՀ նախագահը, նշելով, որ ամեն իններորդ հայը չի վերադարձել ռազմաճակատից, կամ Խորհրդային Միությունում բնակվող հայության 12 տոկոսը զոհվել է Հայրենական մեծ պատերազմի ժամանակ: Հետևաբար մեր մասնակցությունը Մոսկվայում կայանալիք միջոցառումներին լիովին հիմնավոր է և սպասելի: Մյուս կողմից, այս տարի ապրիլի 24-ին հայ ժողովուրդը ոգեկոչեց Հայոց ցեղասպանության 100-րդ տարելիցը, և այս միջոցառումների շրջանակում Հայաստան այցելեց նաև Ռուսաստանի Դաշնության նախագահ Վ. Պուտինը, ինչն առաջացրեց թուրքական կողմի դժգոհությունը: ՈՒստի մայիսի 9-ին կայանալիք միջոցառումներին մեր երկրի մասնակցությանը տալ քաղաքական ենթատեքստ և դիտել Արևմուտք-Ռուսաստան հակամարտության համատեքստում, կարծում եմ, այնքան էլ ճիշտ չէ, քանի որ Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 70-ամյակի տոնումը մեզ համար նախ հարգանքի տուրք է զոհված 300 հարյուր հազարից ավելի հայորդիներին և իհարկե՝ ֆաշիզմի դեմ տարած հաղթանակում մեր դերի ընդգծմանն ուղղված քայլ:
-Վերջին տարիներին մերձբալթյան երկրներում, իսկ այժմ` ՈՒկրաինայում, հաճախ ենք ականատես լինում Հայրենական մեծ պատերազմի վերաբերյալ այլ մոտեցումների դրսևորմանը և պատմության խեղաթյուրմանը։
-Կարծում եմ՝ սա ժամանակավոր երևույթ է և ունի բացառապես քաղաքական ենթատեքստ, քանի որ այդ ժողովուրդները նույնպես տուժել են ֆաշիստների կամ նրանց հարողների գործողություններից և չեն կարող այդքան շուտ մոռանալ իրենց հետ կատարվածը: Մյուս կողմից` հարկ է ընդգծել, որ հայ զինվորները և՛ խորհրդային բանակի, և՛ նրա դաշնակիցների բանակներում մեծ ներդրում են ունեցել ՈՒկրաինայի, Բելոռուսիայի, մերձբալթյան հանրապետությունների, Լեհաստանի, Ռումինիայի, Բուլղարիայի, Հարավսլավիայի, Հունգարիայի, Չեխոսլովակիայի, Ավստրիայի, Ֆրանսիայի և ինչու ոչ` նաև Գերմանիայի ազատագրմանը ֆաշիզմից: Սակայն, ցավոք, ապրիլի 24-ին նշված երկրների ղեկավարների մեծ մասը չմասնակցեց Ծիծեռնակաբերդում Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի ոգեկոչման արարողությանը: Պատմությունը նպատակաուղղված խեղաթյուրելը կամ հատուկ մոռացության մատնելը ծնում է նոր հանցագործություններ: Չէ՞ որ նույն Հիտլերը 1939 թ. Երրորդ ռայխի բարձրագույն հրամանատարության հետ հանդիպման ժամանակ հատուկ ընդգծել էր. «Իսկ այժմ ո՞վ է հիշում 1915 թ. Թուրքիայում հայերի բնաջնջման մասին»: Հետևաբար, մեր պարտքն է ոչ միայն նշել Հայրենական մեծ պատերազմում հաղթանակի 70-ամյակը, այլև կանխել ֆաշիզմի նոր դրսևորումները:

Հարցազրույցը՝ Լիլիթ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• «451° ըստ Ֆարենհայթի»
• ՈՒրիշ տեղ չկա՞ր
• «24 ժամ ե­ղել ենք տար­բեր զեն­քե­րի հրե­տա­կոծ­ման տակ»
• «Ադր­բե­ջա­նը, Թուր­քիան ու ֆոս­ֆո­րա­յին զենքն Ադր­բե­ջա­նին մա­տա­կա­րա­րող­նե­րը պետք է պա­տաս­խան տան դա­տա­րա­նի ա­ռաջ»
• «Մեր բո­լո­րի ճա­կա­տա­գի­րը սահ­մա­նին կանգ­նած հայ զին­վո­րա­կա­նի ձեռ­քում է»
• Կա­րե­նին անհ­նար էր չհար­գել, նույ­նիսկ հա­կա­ռա­կորդ­նե­րը նրան ըն­դու­նում էին որ­պես լե­գենդ, որ­պես ժայռ, որ­պես հե­ղի­նա­կու­թ­յուն
• Եկե­ղե­ցին գո­յութ­յուն ու­նի 2000 տա­րի և գո­նե ա­ռա­ջի­կա 2000 տար­վա հա­մար պետք է ա­պա­հո­վի ե­կող սե­րունդ­նե­րի հոգևոր կա­րիք­նե­րը
• «Լճա­շեն­ցի­նե­րի միա­վոր­ման» դռ­նե­րը բաց են բո­լոր լճա­շեն­ցի­նե­րի առջև
• «Ար­տա­կարգ դրու­թ­յու­նը կանց­նի, բայց բո­լոր ծնող­նե­րի, ա­շա­կերտ­նե­րի, ու­սու­ցիչ­նե­րի հա­մար կմ­նա մի շատ լավ նո­րա­մու­ծու­թ­յուն՝ հե­ռա­վար ու­սու­ցու­մը»
• «ՌԴ-ն կա­րող է գնալ հա­րա­բե­րու­թ­յուն­նե­րի վատ­թա­րաց­ման ճա­նա­պար­հով, ե­թե Թուր­քիան շա­րու­նա­կի ազ­դե­ցու­թ­յան գո­տին ընդ­լայ­նե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թ­յու­նը»
• «Ռա­յա­նէյր»-ը հա­տուկ սպա­սար­կում է ի­րա­կա­նաց­նում
• Յա­կուտս­կի հայ­կա­կան կի­րակ­նօ­ր­յա դպ­րո­ցի սա­նե­րը նշե­ցին Ա­մա­նո­րը
• «Հա­յաս­տա­նը եր­գող ժայ­ռե­րի եր­կիր է, և ես ե­րա­զանք ու­նեմ նվա­գելու այդ ժայ­ռե­րի մեջ»
• Նպա­տա­կը դիր­քա­պահ զին­վո­րի անվ­տան­գու­թ­յունն է
• «Ադր­բե­ջա­նում պետք է տե­ղի ու­նե­նա հա­մա­կար­գա­յին փո­փո­խու­թ­յուն, որ­պես­զի կա­ռու­ցո­ղա­կան երկ­խո­սու­թ­յուն ակն­կա­լենք»
• Յակուտսկի հայերն ակտիվ մասնակցություն են ունենում եկեղեցական բոլոր տոներին
• Ստամբուլում հաղթանակ է տարել ընդդիմությունը. ի՞նչ կանի Էրդողանը
• Քրիստոնեական և հոգևոր գիտելիքների ճիշտ ուղղորդում դասընթացի միջոցով
• «Ինձ համար Արամ Իլյիչը սրբություն է»
• «ԱԳՆ-ն պետք է ավելի շատ կենտրոնանա հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման, քան Ցեղասպանության ճանաչման խնդրի վրա»

Մեկնաբանություններ