«Դատական և օրենսդիր իշխանությունները գործադիրի կողքից կախված թևեր են դարձել»

Թեև օրենքներ գրելն ու մշակելը Ազգային ժողովի հիմնական «գործն» է, բայց պարզվում է, կառավարությունն ավելի շատ օրենքներ է ներկայացնում խորհրդարանի քննարկմանը, քան պատգամավորները: Քառօրյաներ են լինում, երբ օրակարգում մեկ կամ երկու նախագիծ է պատգամավորների ձեռքի «շնորհքը» լինում, մեծ մասը կառավարության հեղինակած օրենսդրական նախաձեռնություն է: Այս խնդրի մասին վերջերս բարձրաձայնեց նաև անկախ պատգամավոր ԷԴՄՈՆ ՄԱՐՈՒՔՅԱՆԸ, ում մի քանի հարց ուղղեցինք:

-Ինչո՞ւ է պատկերն այսպիսին: Պատգամավորնե՞րն են թերանում իրենց աշխատանքում, որ կառավարությունն իր ուսերին է վերցրել նրանց գործը:
-Խնդիրը, նախ, Սահմանադրության տեսանկյունից պիտի դիտարկել: Երկու կառույց իրավունք ունեն օրենսդրական նախաձեռնություն ներկայացնելու` կառավարությունը և Ազգային ժողովը: Նախկին Սահմանադրությամբ (մինչև 2005-ի սահմանադրական բարեփոխումներ) երեք մարմին օրենսդրական նախաձեռնությամբ կարող էին հանդես գալ՝ նախագահը, կառավարությունը, պատգամավորը: Երբ դիտարկում ենք՝ ընդունված օրենքների քանի տոկոսն է կառավարության ներկայացրածը, քանիսը` պատգամավորների, պարզվում է` 95 տոկոսը կառավարությանն է: Իհարկե, նորմալ է, որ իշխող մեծամասնությունն իր քաղաքականությունն է իրականացնում, բայց անգամ քաղաքական մեծամասնության անդամների ու նաև այլ խմբակցությունների պատգամավորների նախագծերը, ունենալով հանձնաժողովի դրական եզրակացությունը, «լռվում-մնում» են օրակարգում, քանի որ կառավարությունը մշտապես օգտվում է արտահերթ նիստ հրավիրելու, քսանչորսժամյա ռեժիմ սահմանելու իր իրավունքից: Քառօրյաների ժամանակ իրենց նախագծերն արագ-արագ քննարկվում, ընդունվում են, պատգամավորների նախագծերն էլ մնում են չքննարկված և օրակարգից օրակարգ են տեղափոխվում:
-Ի՞նչ կերպ պետք է կարգավորվի հարցը:
-ԱԺ նախագահը պետք է առաջնահերթությունների հարցը վերանայի և ավելի շատ պատգամավորների նախագծեր քննարկման դնի: Բայց ակնհայտ է, որ կառավարությունն անընդհատ ճնշում է գործադրում, որ իր նախագծերը շուտ քննարկվեն, ուստի 95 տոկոսը կառավարության հեղինակած նախագծերն են: Այստեղ կա նաև սահմանադրական իրավունքների խախտման խնդիր, որովհետև պատգամավորի օրենսդրական նախաձեռնության իրավունքը դառնում է պատրանքային իրավունք: Մինչդեռ այդ իրավունքը հավասարապես է տրված ու չի կարող մեկի պարագայում մյուսի նկատմամբ դոմինանտ լինել:
-Գուցե պատճառն այն է, որ խորհրդարանում քի՞չ են օրենսդրական աշխատանքից «գլուխ» հանող պատգամավորները, և կառավարությունը որոշել է ի՞նքը լրացնել բացը:
-Անգամ այդ քիչ պատգամավորների նախագծերն էլ տարիներով մնում են օրակարգում ու չեն քննարկվում:
-Գուցե կառավարությունը չի՞ վստահում անգամ այդ քիչ պատգամավորների նախագծերին:
-Բայց կառավարությունն ի՞նչ գործ ունի խորհրդարանի հետ: Որ նախագծին չի վստահում, ի սկզբանե բացասական եզրակացություն է տալիս: Խոսքն արդեն դրական եզրակացության արժանացած նախագծերի մասին է, որոնք օրակարգում են, սակայն չեն դրվում քննարկման:
-Ստացվում է՝ երկրի կառավարման մեկ օղակի` Ազգային ժողովի դերակատարությունը, որպես օրենքներ ստեղծող մարմնի, ստվերվում է մյուս թևի` կառավարության գործելաոճի պատճառո՞վ:
-Գործադիրը իշխանության մյուս երկու թևերից շատ առաջ է անցել, մինչդեռ պետք է գործի փոխզսպման և հավասարակշռման սկզբունքը: Մեզանում այդ սկզբունքը ոչ թե խախտվել է, այլ ընդհանրապես գոյություն չունի: Դատական և օրենսդիր իշխանությունները գործադիրի կողքից կախված թևեր են դարձել, ոչ թե իշխանության հավասար ճյուղեր: Այստեղ կան և՛ օրենսդրական, սահմանադրաիրավական խնդիրներ, և՛ բազմաթիվ պրակտիկ քաղաքական հարցեր: Օրինակ, օրենսդրական գործունեությամբ զբաղվելու ամբողջ ռեսուրսը կենտրոնացած է կառավարությունում: Եթե կառավարությունում օրենքի նախագծերը մշակում են վարչությունները, միջազգային վարկերով աշխատող ԾԻԳ-երը, իրավաբանական խմբերը, խորհրդարանում օրենքի նախագիծն ստեղծվում է պատգամավորի ու նրա օգնականի ջանքերով: Պարզ է, չէ՞, որ այնտեղ ավելի շատ օրենքներ կգեներացվեն: Խորհրդարանն ի՞նչ պիտի անի, սպասի՞, որ կառավարությունից օրենքներ բերեն, ու ինքը ընդունի՞: Պարզ է, որ ինձ նման պատգամավորները ձեռքները ծալած չեն սպասում, փորձում են ազդել ներկայացված նախագծերի վրա: Առաջարկություններ, մտահոգություններ ենք ներկայացնում, հղկում ենք, բայց սա լուծում չէ, սա օրենսդրական նախաձեռնություն չի նշանակում: Օրենսդրական նախաձեռնության ինստիտուտն այս պահին խաթարված է:
-Պատգամավորներին մշտապես հասցեագրվող այն մեղադրանքները, թե ընդամենը «կոճակ» են սեղմում, կառավարության նախագծերն են դակում, հիմք ունե՞ն:
-Այդ որակումները շատ են հնչում: Այն, որ կառավարության ներկայացրած նախագծերը պետք է շատ լինեն, պարզ է ու նորմալ, որովհետև քաղաքական մեծամասնությունը ձևավորել է կառավարություն, որպեսզի իր ծրագրերն իրականացնի: Կառավարությունն էլ դրա հիման վրա կազմում է օրենսդրական նախաձեռնություններ ու բերում խորհրդարան, նրանք էլ «կոճակները» սեղմում, ընդունում են: Բայց դա չի կարող 95 ու 5 տոկոսի հարաբերակցություն լինել, գոնե 60/40, 70/30 հարաբերակցություն պիտի պահպանվի, որպեսզի չտուժեն պատգամավորների նախագծերը:

Զրույցը`
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ