«Եվ նրանք, ովքեր հետինն էին, կդառնան առաջինը»

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է «Հանրապետություն» կուսակցության նախագահ ԱՐԱՄ ՍԱՐԳՍՅԱՆԸ:

-Փետրվարի 12-ից հետո, Ձեր գնահատականով, ի՞նչ կատարվեց:
-Իսկ ի՞նչ էր եղել փետրվարի 12-ին: Ինձ համար փետրվարի 12-ը միշտ եղել է Հրանտ Մաթևոսյանի ծննդյան օրը, ու դա է ամենակարևորը:
-Այդ օրը ՀՀԿ ԳՄ նիստում հնչած ելույթից հետո սկսվեց քաղաքական դաշտի շաբաթօրյակը, այդպես չէ՞:
-Քաղաքական ու քաղաքագիտական վերլուծությունները կթողնեմ այն մարդկանց, ովքեր սիրում են վերլուծություններ անել, երբ այլևս անելիք չունեն: Ես կարծում եմ, որ փետրվարի 12-ից Հայաստանի ներքաղաքական կյանքում սկսված իրադարձությունները վաղուց հասունացել էին, բնական էր, որ հանգուցալուծումը չէր կարող շատ ուշանալ: Քանիցս ասել եմ, որ ՀՀԿ-ի ու ԲՀԿ-ի միջև նմանություններն ավելի շատ են, քան տարբերությունները՝ իրենց ողջ պատմության մեջ, առավել ևս, որ երկուսն էլ իրենց հաղթանակների ու պարտությունների համար ծնրադրում են Մոսկվայում և այնտեղ են տեսնում երկրի հետ կապված բոլոր խնդիրների լուծումը: Պահը հասել էր, որ պարզվի՝ որ կուսակցությունն է գերակա: ԲՀԿ-ն ուզում էր ցույց տալ, թե ինքն ավելի մոտ է Մոսկվայի դռանը, և այդ դուռն իր առաջ կբացվի նաև ապագայում, ինքն ավելի մոտ է Հայաստանի ժողովրդին և ավելի լավ կարող է գործողություններին ուղղություն տալ, քան ՀՀԿ-ն: Հետևեց հայտնի հանգուցալուծումը, որը, խորապես համոզված եմ, Հայաստանի հասարակության շահերի հետ որևէ կապ չուներ: Սա ընթացք է, երբ ջրերը պիտի զուլալվեն:
-Քաղաքական ուժերի վերադասավորումն ավարտվե՞ց, թե՞ նոր անակնկալներ են լինելու: Եթե ԲՀԿ-ն իբրև ոչիշխանական՝ քաղաքական դաշտից դուրս է գալիս, ո՞վ է մնում:
-Վերջնական գնահատականների ժամանակը դեռ չի եկել, ջրերը դեռ չեն զուլալվել: Որ արհեստականորեն ստեղծված կազմակերպությունը, որին ժամանակին կուսակցություն էին անվանում և կոալիցիոն դաշնագիր էին ստորագրում, մի մարդու հարստության հիմքով ձևավորված կառույց էր ու սպասարկում էր մի քանի մարդու անձնական շահերին և ուղղորդվում էր նրանց կողմից, ընդունում է նաև ՀՀԿ-ն: Զարմանալին ավելի շատ Սերժ Սարգսյանի անկեղծանալն էր, իրեն բնորոշ չէ՝ մարդկանց մասին ասել, ինչ մտածում է: Թե Սերժ Սարգսյանի անկեղծությունը, թե Գագիկ Ծառուկյանի անկեղծությունն աշխատեցին հօգուտ հասարակության, մեկ անգամ գոնե հրապարակավ ասվեց՝ ով ով է, ով ում ինչ է համարում: Ես չեմ կարծում, որ ներկայացումն ավարտված է, գործընթացը շարունակվում է:
-Նկատի ունեք ԲՀԿ-ի արտահերթ համագումա՞րը, որտեղ խոստացել են բոլոր հարցերին պատասխանել:
-ԲՀԿ-ի համագումարը ոչ թե հարցերին է պատասխանելու, այլ վիճակն է արձանագրելու, և հազիվ թե ասվի՝ ինչ արդեն հայտնի չէ ու կանխատեսելի չէ: Համագումարն ընդամենը հայտարարություններ է անելու ու հրապարակելու է անուններ, որոնք Հայաստանի քաղաքական դաշտում հանդես են գալու իբրև «շարքային ընդդիմադիրներ», ոչ ավելին:
-ԲՀԿ-ի հեռանալով՝ հեռանում է եռյա՞կը, թե՞ ՀԱԿ-ը մնում է:
-ՀԱԿ-ը հավատացած է, որ ինքը մնում է, ավելին ասել չեմ ուզում:
-Գագիկ Ծառուկյանը չպատասխանե՞ց այդ հարցին:
-Գագիկ Ծառուկյանը որևէ հարցի չպատասխանեց ու չի էլ պատասխանի, նրա «հաջորդ դասին»-ը մնաց խոստում, թեև անընդհատ ասում է, որ իր խոսքը գործ է: Ես միշտ էլ համարել եմ, որ այն, ինչ Ռոբերտ Քոչարյանն է ստեղծել, չի կարող օգտակար լինել Հայաստանին:
-Ռոբերտ Քոչարյանն ինչո՞ւ իր ստեղծած կուսակցությանը չպաշտպանեց:
-Քաղաքականության մեջ կան վառ անհատականություններ, որ հաջողության հասնում են իրենց կերպարով, և կան գորշ միջակություններ, որ հաջողություն են ունենում ուրիշների հաշվին: Նա երկրորդ տեսակն է, որ երբեք բացեիբաց չի ասի՝ ես ես եմ ու ես կողմ եմ կամ դեմ եմ, ես մեղադրում եմ կամ ես պաշտպանում եմ: Մարդկանց այդ տեսակը ստվերից է գործում քաղաքական կյանքում:
-Ձեր կարծիքով՝ Ռոբերտ Քոչարյանը կփորձի՞ ԲՀԿ-ն կամ ԲՀԿ-ից անջատված ինչ-որ մաս որպես հարթակ օգտագործել իր վերադարձի համար: Նա չի ասում, որ գալու է, բայց չի ասում, որ չի գալու:
-Չեմ կարծում, որ Հայաստանի քաղաքական դաշտում կա մի ուժ, կամ մարդկանց խումբ, որը կարող է Ռոբերտ Քոչարյանի քաղաքական հենարանի դերը ստանձնել, շատ բարդ է 10 մարդու սպանության հրաման տված քաղաքական գործչի պատասխանատվությունը կիսելը կամ նրան արդարացնելը:
-10 տարուց 10 զոհերը կհիշվե՞ն:
-Իհարկե, 10, թե 20, թե ավելի տարիներ հետո էլ կհիշվեն, և չեմ կարծում, որ նման մարդիկ այսուհետ հաջողություն ունենան երկրում, ավելին՝ օրեցօր նրանց միջակությունը, թուլությունը ավելի է երևալու, նրանք միշտ մնալու են այն վառ անհատականությունների ստվերում, որ այսօր մեր կողքին չեն:
-Քաղաքական դաշտում նվազ ազդեցիկ կուսակցությունների համար ինքնադրսևորման հնարավորությո՞ւն է ստեղծվում:
-Հայաստանի քաղաքական դաշտի վրա, դժբախտաբար, շատ մեծ ազդեցություն ունի արտաքին գործոնը: Եթե խնդիրները շարունակելու են լուծվել Կրեմլի ուղեգծով, էական չէ, թե քաղաքական դաշտում ով ինչ տեղ ունի: Կրեմլից կնշանակվեն թե նախագահը, թե վարչապետը, թե «ընդդիմադիրները»: Եթե հասարակությունն ըմբոստանա, կգտնվեն մարդկանց վրա Մարտի 1-ի պես կրակ բացողներ: Եթե հասարակությունն ընդունի, որ մեր զարգացման ուղին եվրոպականն է, եթե այն 40-45 %-ը, որ չի կիսում եվրասիականությունը, միասնական հանդես կգա, հավատացեք, որ քաղաքական դաշտը թափուր չի մնա և հնարավոր չի լինի կեղծ ուժերով լցնել:
-Սերժ Սարգսյանը փետրվարի 12-ին նաև ասաց, որ սահմանադրական բարեփոխումներին անհրաժեշտ հասարակական կոնսոլիդացիա կա: Կգնա՞ նա այդ քայլին ի վերջո:
-Ես կսպասեմ, որ ցեղասպանության տարելիցից հետո նա իր տեսակետները ներկայացնի, այդ ժամանակ իմաստ կունենա հարցին պատասխանել: Ես կողմնակից եմ, որ ժողովրդի կարծիքն են հարցնում և տեսակետը հաշվի են առնում, բայց Հայաստանի ընտրական մեխանիզմների հայտնի պարագաներում դա երկրորդական հարց է դառնում: Ես կիսանախագահական կամ լրիվ նախագահական կառավարման համակարգի կողմնակից եմ և դեմ եմ սահմանադրական բարեփոխումներին: Միշտ չէ, որ հարցը հանրաքվեով պիտի լուծվի: Քաղաքական կուսակցությունները մարդկանց խմբերի են ներկայացնում, և նրանց տեսակետներով կարող ես պարզել՝ ինչ է մտածում հասարակությունն իր ընդհանրության մեջ: Չեմ կարծում նաև, որ գործող Սահմանադրությունը որևէ կերպ խանգարում է Սերժ Սարգսյանին իր իշխանությունը վերարտադրել իբրև ԱԺ նախագահ ու ցմահ դառնալ գլխավոր քարտուղար Լեոնիդ Իլյիչի նման: Խնդիրն այդ դաշտում չէ: Գրեթե բոլոր քաղաքական ուժերը համակարգային փոփոխություններ են պահանջում և այդ ենթատեքստում իշխանությունը պարզապես որոշել է համակարգային փոփոխությունների իրավական տարբերակ ներկայացնել: Ո՞րն է այդ տարբերակը, եթե ոչ կառավարման համակարգի փոփոխությունը: Գուցե իշխանությունը դեմ էլ չլինի, որ հանրաքվեն անցկացվի ու մերժվի: Ի վերջո, դա կլինի նաև ժողովրդավարության հաղթանակ: Ցանկացած իրավիճակում իշխանությունը հիմնավորում կգտնի՝ տրամաբանություն կա, թե ոչ՝ ինչ կարևոր է:
-2017-2018 թթ. այդքան հեռու չեն, որքան թվում են, նախապատրաստվելու կարճ ժամանակ է մնում: Այս ընթացքում Հայաստանի քաղաքական դաշտում իրական ընդդիմադիր ուժ կձևավորվի՞ և ռեալ հայտ կներկայացվի՞ խորհրդարանական ու նախագահական ընտրություններում:
-Համոզված եմ, որ այո: Ես կարող եմ խոսել «Հանրապետության» անունից, մեր կուսակցության քաղխորհդի անդամները կայացած կենսագրությամբ մարդիկ են, անցած ճանապարհ ունեն, մենք Հայաստանի Հանրապետության ամբողջ տարածքում համախոհներ ու համակիրներ ունենք: Այն մարդիկ, ովքեր ճանապարհ են անցել եղբորս հետ, ում համար սրտի ցավ է Հոկտեմբերի 27-ը, ովքեր համարում են, որ Վազգենի գործը կիսատ մնաց ու պետք է ավարտվի, ովքեր համարում են, որ այդ ժամանակից պետությունը թուլացավ, ու տեսնում են՝ ովքեր շահեցին, ովքեր են երկիրը իբրև գույք` պարտքի դիմաց հանձնողները, երբվանից Հայաստանը վասալացավ ու չեն կարող այդ իրավիճակի հետ հաշտվել, մեզ հետ են և անհրաժեշտ պահին, համոզված եմ, նրանք կակտիվանան, ինչպես միշտ են ամենաակտիվը եղել, ամենավերջինն են հեռացել հրապարակներից ու ամենաերկարն են նստել բանտերում:
-Հաջողության համար պե՞տք չէ առաջ նայել:
-Մենք հակված ենք միշտ առաջ նայել, բայց քաղաքական գործընթացների մեջ իմաստ ունի մտնել, երբ հասարակության լայն շրջանակները, որ մերժում են եվրասիականությունը, որ չեն տեսնում Հայաստանի զարգացումը հետ՝ դեպի անցյալ գնալու մեջ ու համարում են Հայաստանի անկախության որոշակի կորուստ, այդ ուժերը նաև աշխարհաքաղաքական ընկալում կունենան: Այդ պարագայում արժի մտնել ընտրական գործընթացների մեջ և հնարավոր է հասնել հաջողության: Հետահայացը հաստատում է, որ թե 2003-ին, թե 2008-ին, թե 2013-ին ընդդիմադիր ուժերը հաղթանակը բերելու գնում էին Մոսկվա, և դա լուրջ ազդեցություն է ունեցել հաղթանակի չհասնելու վրա: Գագիկ Ծառուկյանի դեպքը ևս ցույց տվեց, որ Կրեմլն աշխատում է իշխանության հետ և ոչ թե ընդդիմության, որ խոստանում է ավելի լավ ծառայել, քան գործող իշխանությունը: Արտաքին քաղաքական գործոնը իրոք լուրջ ազդեցություն ունի, և ես համոզված եմ, որ Հայաստանում կան բազմաթիվ քաղաքական ուժեր ու վառ անհատականություններ, ովքեր ուղղամիտ են, իրենց տեսակետները, անկախ հասարակության մեջ իշխող մտայնությունից, արտահայտել ու պնդել են, պահել են իրենց արժանապատվությունը տարբեր քաղաքական կուսակցությունների հետ շփումներում, կարող են միավորվել և հաջողության հասնել: Հենց այդ մարդիկ, ովքեր այսօր համարվում են փոքրամասնություն, հոսանքից դուրս ու համարյա քաղաքական դաշտում գոյություն չունեցող, փողոց են դուրս գալու ու կարող են հաղթել: «Եվ նրանք, ովքեր հետինն էին, կդառնան առաջինը», ասված է Աստվածաշնչում:
-Լևոն Տեր-Պետրոսյանը Աստվածաշունչ չի՞ կարդացել, որ մարտի 1-ի հանրահավաքում գաղտնազերծում էր «նոր միասնական ընդդիմության կոդավորած ստրատեգիական պլանը» և հայտարարում, որ Հայաստանը այդպես էլ կմնա չփրկված՝ ակնարկելով նաև Ձեզ ու Դավալուն:
-Լևոն Տեր-Պետրոսյանը Աստվածաշունչ հաստատ կարդացել է՝ գործի բերումով, կամ՝ վաղուց: Եվ գուցե մոռացել է, որ 88-ին ազգային-ազատագրական շարժումը սկսվեց Երասխավանից ու ղեկավարվում էր Դավալուից: Որ Դավալուից վախենում էր Ռոբերտ Քոչարյանը, հասկանալի էր, Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ինչո՞ւ է վախենում: Կարծում եմ՝ եկել է իր իսկ սահմանած ժամանակը, ու հենց այդ պատճառով վախենում է ցախավելից՝ իմանալով գործածության ձևն ու արդյունքները:

Զրույցը` Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ