«Ռուսաստանը փորձում էր խնդիր ստեղծել Այսրկովկասում, որ ի՞նչ աներ»

2015-ը Հայաստանի համար ծանր սկսվեց: Գյումրիում կատարված սպանդի առնչությամբ այսօր տարբեր վարկածներ են առաջ քաշվում և սպասում իրենց հաստատմանը կամ հերքմանը: Քաղաքագետ ԼԵՎՈՆ ՇԻՐԻՆՅԱՆԸ «Իրատես de facto»-ի հետ զրույցում կարևորեց երկրի «իմունիտետի» բարձրացումը, որպեսզի ոչ միայն նման ողբերգության մութ կետերի վրա լույս սփռվի, այլև ընդհանրապես բացառվեն այդպիսի դեպքերը:

-Շարքային քաղաքացիների համար կա տեղեկատվության բացարձակ սղություն,- նշեց քաղաքագետը:- Ողբերգությունից չկա նաև փրկված չափահաս մարդ, որպեսզի կատարվածի առնչությամբ մանրամասներ ներկայացնի: Այս պարագայում ցանկացած վարկած աբսուրդի դաշտից է: Ռուսական կողմից առայժմ ոչ մի բան չի ասվում, իսկ հայկական կողմում էլ անհասկանալի խոսակցություններ են: Ռուսական կողմը պետք է ոճրագործին հանձներ հայ իրավապահներին (ի դեպ, ռուսական ռազմաբազան էլ է հայկական տարածք, տրվել է ռուսներին օգտագործման համար), սակայն այս առումով մերոնք լռում են: Մի հանգամանք չպետք է մոռանալ. մենք ՌԴ-ի հետ դաշնակից պետություն ենք, ու գուցե կան բաներ, որոնք հասարակությանը չպետք է հայտնի լինեն: Ամեն ինչ չէ, որ իրավապաշտպանները, ակտիվիստներն ու վերլուծաբանները պետք է իմանան: Եթե մեր պետության, Ռուսաստանի անվտանգության հարցերն են, բացատրելու բան կա, բայց ոչ հասարակության լայն շերտի համար: Այնպես չէ, որ ամեն ինչ պիտի բոլորն իմանան: Պարզապես գործողությունների բացատրության ձևը հայկական կողմն անհասկանալի «մատուցեց»: Սա է մարդկանց անհանգստացնում: Տարօրինակ է, որ դեպքից մի քանի օր անց ՌԴ ղեկավարը ցավակցություն հայտնեց: Խորհրդային տարիներին ԱՄՆ-ում մի բոմժ էին գտել, բերել էին Ղրիմում հանգստացնում էին ու քառասուն հազար անգամ ցույց էին տալիս, թե ԱՄՆ-ում բոլորը սոված մեռնում են: Հետո պարզվեց, որ դրան փողոցից էին գտել-բերել ու քարոզչություն էին անում: Այսօր Ռուսաստանի վարկանիշը զրո է, ոչ մի ժողովուրդ դեպի այդ երկիր ձգտում չունի, որովհետև համը տեսել են, փախչում են: Մեր ժողովուրդն ամենաշատը փախչելու իրավունքն ունի, որովհետև մեր երկիրը թուրքի հետ Ռուսաստանն է ավերել ու նվիրել թուրքին, վրացուն, ադրբեջանցուն: Բայց մեր ժողովուրդը լոյալ է Ռուսաստանի հանդեպ և Լևոն Տեր-Պետրոսյանի ասածի պես, ըմբռնումով է վերաբերվում շատ հարցերի: Սա չի նշանակում, որ Ռուսաստանն այս հանգամանքը պետք է չարաշահի: Այս երկու-երեք տարում Պուտինի բոլոր ելույթների հենքն այն է, որ իրենք հոգևոր ժողովուրդ են: Բա հոգևոր ժողովուրդը քրիստոնեական ցավակցություն չունի՞ դաշնակից, բարեկամ ժողովրդին, որը հանուն Ռուսաստանի իրեն միշտ զոհաբերել է: Մի բան ևս չեմ հասկանում. ի՞նչ է խանգարում նրանց, որ այդ ոճրագործին հանձնեն Հայաստանին, ի՞նչ սահմանադրություն: Եթե նրան անգամ ռուս սահմանապահներն են ձերբակալել, պարտավոր էին հանձնել հայկական կողմին: Հակառակ պարագայում դա նման է այն բանին, որ, ենթադրենք, Ռյազանում որևէ հայ ոճիր է գործել, Հայաստանում պիտի, այսպես ասած, «զախվատ գրուպա» ստեղծել ու նրան բերել Հայաստան, դատել կամ չդատել: Ռուսները մի բան հստակ պիտի իմանան. այս նոր աշխարհակարգում զենքը կլուծի շատ հարցեր, բայց 20-ականների նման ոչ ամեն ինչ, որ վերցնես Հայաստանն ու նվիրես թուրքին: Իրենք իրենց վարկանիշի մասին պիտի մտածեն:

-Փորձենք դիտարկել այն վարկածը, թե սա ռուսական հետագիծ ունի: Այս պահին, երբ Ռուսաստանի «գլուխը խառն է» ուկրաինական դեպքերով, իր հանդեպ կիրառված պատժամիջոցներով ու տնտեսական անկայունությամբ, նրան, կարծում եմ, ձեռնտու չէ այս տարածաշրջանում իրեն ամենահավատարիմ պետության մեջ նման ողբերգություն իրականացնել ու խժդժությունների առիթ տալ:

-Իրենք, այո, այդ հավատարմությունը պիտի գնահատեին, սակայն դա չտեսնելու են տալիս: Ռիժկովը, որ հայերի բարեկամ է համարվում, ոճրագործության հետքերը դեռ տաք էին, երբ Հայաստանում ժողովրդին բաժանեց ռուսասերների և ռուսներին ատողների: Ի միջի այլոց, ցույցերը չափազանց արժանապատիվ էին: Իհարկե, մի կողմ դնենք այն, որ նրանց մեջ կարող էին մարդիկ լինել, որ պղտոր ջրում որս կանեին: Ժողովուրդն արժանապատվորեն ցույց տվեց իր անկախ պետականություն կերտելու փաստը և բողոքի ձայն բարձրացրեց, որի արդարացի հիմքերն ուներ: Սա տեսնելով էր, որ ռուս պաշտոնյաները սկսեցին խոսել, որ նախկինում մշտապես նշում էին, թե Հայաստանն իրենց համար այնքան էլ արժեք չի ներկայացնում: Այս ամենից պիտի Հայաստանի ղեկավարները ևս դաս քաղեն, ռուսների հետ նստեն սեղանի շուրջը և շատ հարցերում շտկումներ անեն: Այս դեպքի առնչությամբ, կարծում եմ, ռուսական ռազմաբազայի վերաբերյալ կնքված պայմանագրերը լուրջ վերընթերցման անհրաժեշտություն ունեն, քանի որ շատ անգրագետ են կազմվել: Ես չգիտեմ ինչ բովանդակություն դրանք ունեն, բայց հասկանում եմ, որ դրանք թույլ են տալիս ռուսներին այսպիսի գործողություններ անել: Այսինքն, ժամանակին կնքողները, ստորագրողները էն պայմանագրերը չեն կազմել, որոնք մեզ պետք են: Այս ամենը զարմանալի էլ չէ, եթե մի Կիսելյով «ձիով» գալիս է ԱԺ, և հրավիրողներից մեկը պատիժ չի կրում, ի՞նչ ասես: Շատ ռուս չինովնիկներ չեն էլ գիտակցում, որ Հայաստանն անկախ պետություն է, մենք էլ վասալ չենք:

-Հանցագործը միշտ փորձում է սեփական հետքերը թաքցնել, ոչ թե բացահայտ թողնել ու հեռանալ: Ոմանք պնդում են, որ սա շատ լավ մշակված սցենար էր, որի գլխին կարող է և Արևմուտքը կանգնած լինել:

-Ես համամիտ չեմ: Բայց նաև վերադառնալով Ձեր նախորդ հարցին, համամիտ եմ, որ այս ուկրաինական ճգնաժամի պարագայում Ռուսաստանը փորձում էր խնդիր ստեղծել Այսրկովկասում, որ ի՞նչ աներ: Սեպտեմբերի երեքից հետո կան մարդիկ, որոնց փորացավն է Հայաստանում խնդիրներ ստեղծելը: Կարծում եմ, այս ամենը ռուսների շահերից չի բխում, պարզապես իրենց մեծապետական շովինիզմի դրսևորումն է, որ մարդավարի ներողություն չեն խնդրում: Այս հարցում նաև մեր մեղքը կա. քծնանքը դեպի ռուսը, առհասարակ, օտարը: Սա շատ հաճախ մեզ դնում է այնպիսի վիճակի մեջ, որից չենք կարող դուրս գալ:

Ընդսմին, օտար հետախուզությունների, գործակալությունների դերակատարում այստեղ չեմ տեսնում: Այլ հարց է, որ այդ ռազմաբազան մեր կողմից պիտի վերահսկվի, ո՞ւր էին, ի՞նչ էին անում մերոնք, սա է մեզ համար անհասկանալի: Ռուսաստանի կյանքը ով գործնականում գիտի, տեղյակ է, որ Սիբիրում բազմաթիվ նման դեպքեր են լինում: Այստեղ մեր իրավապահների բացթողումը կա. էդ մարդը զենքով դուրս է եկել, ո՞ւր է հետախուզությունը: Իսկ եթե ոճրագործը որոշեր տանկո՞վ դուրս գալ: Հավանաբար Գյումրիում ռուսական ռազմաբազայից նման «փախուստներն» առաջին անգամ չեն, ի՞նչ են անում մեր պատկան մարմինները: Մենք պետք է բևեռվենք այս հարցի վրա, այսինքն` մենք չպե՞տք է ռուսական ռազմաբազան վերահսկենք: Իսկ միջպետական հարաբերությունները պետք չէ շփոթել կատարվածի հետ, չնայած հարկավոր է անպայման դասեր քաղել:

-Մտավախություն չունե՞ք, որ հանրային լարվածությունը պարպելու համար հապճեպ մի վճիռ կկայացվի, և մարդիկ իրական մեղավորներին ու կատարվածի բուն շարժառիթներն այդպես էլ չեն իմանա:

-Եթե այդ տարբերակը լինի, նշանակում է` գործ ունենք պետության չգոյության հետ: Բայց ես չեմ ուզում հավատալ, որ էդքան չկանք: Սա թուրքական, ոչ թե ռուսական «գործելաձև» է: Իսկ եթե մեզ պիտի «ֆռցնեն», ուրեմն ավելի լավ է չապրենք, էլի:

-Ակնարկում եք, որ սա հնարավոր է թուրքական «մատնահե՞տք» ունենա:

-Ոչ մի բան չեմ կարող ասել, քանի որ ոչ մի տեղեկություն չունեմ: Իսկ այն չնչին տեղեկությունն էլ, որ կա, ինձ նման ենթադրության հիմք չի տալիս: Կատարվածի առնչությամբ ինձ վրդովեցնում է Վրաստանի «եղբայրական» արձագանքը, թե նման ոճրագործ ժողովրդի զինվորին ինչպես եք ձեր երկրում պահում և հարաբերվում այդ երկրի հետ: Վրացիներին ուզում եմ ասել` մի ժողովուրդ, որ ակտիվորեն համագործակցում է աշխարհի ճիվաղի` Թուրքիայի հետ, եղբայր ժողովրդին բաներ հիշեցնելու իրավունք չունի: Մեկը, եթե ոճրագործ թուրքի հետ հարաբերվում է, մյուսին դաս տալու, խառնակչություն անելու իրավունք չունի: Վերջին հաշվով, ռուսը չեղավ-չեղավ, մի թո՞ւրք էլ չեղավ: Վրացին թուրքի հետ քնում-ելնում է, մե՞զ է դասեր տալիս: Վրաստանը դարձրել են Թուրքիայի աղբանոցը, հլը խոսում են ռուսի կատարած ոճիրից։ Ինչի, նրա ոճիրը ավելի մեծ է, քան Էնվեր փաշայի՞: Սրանք արդեն ջուր պղտորողներ են: Եթե այդքան շատ են ուզում եղբայրական Հայաստանի հանդեպ իրենց «մտահոգությունը» ցույց տալ, թող ապրիլի 24-ին ընդառաջ ճանաչեն ցեղասպանության փաստը:

Իսկ ռուսական կողմը իրականության, ոչ քարոզչության մեջ չափազանց շահագրգիռ է Հայաստանի հետ դաշինքի մեջ լինելու: Մեր խնդիրն է այդ դաշինքում կարգավորել հավասարակշռությունը, պատժել այն պաշտոնյաներին, ովքեր խարխլում են դրա հիմքերը: Չեմ ցանկանում հայ-ռուսական միջպետական հարաբերություններն իջեցնել կենդանու մակարդակի: Մեր կողմից այդ հարաբերությունները պիտի վերահսկվեն և տեղափոխվեն արժանապատիվ դաշտ: Մենք գիտենք, ռուսներն էլ կասկածի տակ չեն դնում, որ մեր անվտանգությունը Ռուսաստանի խիստ կարիքն ունի: Գերմանական լավ խոսք կա. «Չի կարելի կեղտաջրի հետ երեխային էլ տաշտակից դուրս շպրտել»: Մենք պիտի դուրս շպրտենք միայն «կեղտաջուրը»։

Զրույցը`

Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ