«Թուրքիայում հայկական ինքնության գոյատևումը ունի բավական ամուր կռվաններ»

2014-ին լրացավ Կ.Պոլսում հրապարակվող հայկական «Ժամանակ» օրաթերթի 100 տարին: Օրերս Երևանում էր «Ժամանակի» գլխավոր խմբագիր Արա Գոչունյանը: Առավոտ վաղ հանդիպելով նրան «Անի» հյուրանոցում՝ հարցրի.

-Հե՞շտ է այսօրվա Թուրքիայում հայ լինելը:
-Թուրքիայի Հանրապետության գոյության ավելի քան 90 տարիներին, ամենատարբեր ժամանակաշրջաններում Թուրքիայի հայ համայնքի անդամները, հայկական արմատներով քաղաքացիները կարողացել են իրենց ինքնությունը պահպանել: Անկախ հեշտ կամ բարդ լինելու հանգամանքից՝ Թուրքիայում հայկական ինքնության գոյատևումը ունի բավական ամուր կռվաններ: Խոսքը միայն Ստամբուլի մասին է, հայ համայնքի 95 տոկոսը Ստամբուլում է ապրում, որտեղ ազգային կառույցների մեծ ցանց ունենք: Քաղաքում 150-200 հազար հայի գոյության պայմաններում և նրանցով պայմանավորված՝ ձգողականության ցանց կա՝ պատրիարքարանի գլխավորությամբ, թե կրոնական, առողջապահական, կրթական և մյուս ոլորտները ներկայացնող հաստատությունների: Այդ հաստատությունները հնարավորություն են ընձեռում, որ մարդիկ կապված մնան իրենց արմատներին, հաղորդակցվեն իրենց ժառանգությանը, որը խթանում է հայապահպանությունը: Մյուս կողմից՝ սիներգիայի ազդեցություն է ստեղծում. այդ կառույցների ցանցը կանգուն է պահվում նախատեսված ուժերի մեկ քառորդով միայն: Այսօրվա համայնքը գերմարդկային ճիգեր է գործադրում, որ իրեն ավանդած կառույցների ցանցը իր առաքելության տևականացումով գոյատևի: Դա համայնքի անդամների համար պատմական պատասխանատվություն է: Այդ ճիգը մարդկանց մեջ միշտ արծարծված է պահում հայկական ոգին: Անհրաժեշտ ենթագետին կա, որ հայկական արմատներով քաղաքացիները կարողանան իրենց ինքնությանը հավատարիմ մնալ ու տևական պահել:
-Խնդիրները երիտասարդների՞ հետ են կապված, լեզվակա՞ն են, քաղաքակա՞ն, նյութակա՞ն, թե՞ բոլորը միասին:
-Կարող եք հաջորդականությունը Դուք դասավորել: Եթե մանրամասնենք, առարկայական պատկերը, որ մեր սփյուռքի բոլոր համայնքներում կամ գաղութներում անխուսափելի է, հետևյալն է. կան հարցեր, որ համայնքի ներքին կյանքից են բխում և կարգավորումը կապ ունի համայնքի ներքին կազմակերպական հարցերի, մարդկանց անձնային կամ կառույցների փոխհարաբերությունների հետ: Կան հարցեր, որ կապված են պետության հետ: Ինչ վերաբերում է լեզվի հարցին, դա սփյուռքի գլխավոր մարտահրավերներից մեկն է, որ բոլոր խնդիրներից առանձնանում է՝ ոչ կարող ես ներքին հարցերի ցուցակի մեջ դնել, ոչ պետության վերաբերմունքի ցուցակի, համաշխարհայնացած աշխարհի խնդիրների մարտահրավեր է: Հայ ժողովուրդը սփյուռքում փոքրամասնական կարգավիճակով է գոյատևում, մինչդեռ այսօր աշխարհի ամենավառ մշակույթը կրող լեզուներն անգամ լեզվի պահպանության տագնապ են զգում: Նայեք ֆրանսերենին, գերմաներենին, իրենց պետությունների հզորությանը: Մի կողմից` աշխարհի լեզուն դառնում է անգլերենը, մյուս կողմից՝ նաև անգլիացիները կամ այդ մշակույթի կրողները այդ լեզվի հեղափոխության ընթացքից կամ հեռանկարներից անհանգստություն են հայտնում, որովհետև աշխարհը հիմա զուտ տեսողական ճանաչողության ճանապարհն է ընտրում:
Արա Գոչունյանի հետ հարցազրույցը կարող եք կարդալ «Իրատես de facto»-ի դեկտեմբերի 16-ի համարում:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ