«Երբ 200000 պետական ծառայողների աշխատավարձն է բարձրացվում, բայց խոսվում է միայն նախարարների ու պատգամավորների աշխատավարձի մասին, նորմալ չէ»

«Իրատես de facto»-ի հյուրն է ԱԺ ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր ԿԱՐԻՆԵ ԱՃԵՄՅԱՆԸ:

-Ձեր կարծիքով՝ ինչպիսի՞ն կլինի քաղաքական 2014-ը:
-Բուռն: Ես կարծում եմ, որ հիմնական ինտրիգը դառնալու է 2018-ի նախագահական ընտրություններին նախապատրաստվելը, բոլոր գործընթացները պտտվելու են այդ շրջագծում՝ ո՞վ է լինելու նախագահի թեկնածուն: Բուռն է լինելու նաև քաղաքացիական հասարակության դաշտում. քաղաքացիական բողոքները մեծ մասշտաբներ են ընդունում:
-Ինչո՞վ եք բացատրում, որ քաղաքականությունը տեղը զիջում է քաղաքացիական հասարակությանը. իշխանության ուժեղությո՞ւնն է, ընդդիմության թուլությո՞ւնը, թե՞ սոցիալական բողոքի դրսևորումը:
-Բոլորը միասին: Հիմնականում ընդդիմության թուլությունն է պատճառը, որ քաղաքացիական հասարակությունն է սկսել քաղաքական օրակարգ ձևավորել: Ընդդիմությունը չկարողացավ ուժեղանալ, իր դաշտը ձևակերպել: Այն ուժերը, որ իրենց ընդդիմադիր են հռչակել այսօր, իրենց ներսում շատ մեծ պրոբլեմներ ունեն: Դատելով ԱԺ խմբակցությունների ներքին վիճակից, չես ասի, որ նրանք կայացած ընդդիմություն են ներկայացնում: Այսօր փաստորեն ընդդիմության տեղը որոշակիորեն զբաղեցնում է ԲՀԿ-ն: Այո, որևէ մեկը չի հայտարարել, որ ԲՀԿ-ն ընդդիմություն է, բայց իրենց բոլոր քայլերը այդ շրջանակում են:
-Նախընտրակա՞ն տրամաբանության մեջ:
-Ավելի շուտ՝ հետընտրական:
-Դատելով ընդդիմադիր պատգամավորների ելույթներից՝ Հայաստանում ուժեղ ընդդիմություն կա, դատելով արդյունքի տեսակետից, Հայաստանում ընդդիմություն չկա: Չե՞ք կարծում, որ պատճառը իշխանությունն է: Իշխանության մեղքն է, որ ընդդիմություն-իշխանություն պայքար չկա իրականում, և քաղաքական պայքարն ամբողջովին տեղափոխվել է ներիշխանական դաշտ:
-Մենք անվերջ լսում ենք այդ մեղադրանքը: Ես հակված եմ մտածելու, որ ընդդիմադիր դաշտում չկա համախմբող լիդեր: Այնուամենայնիվ, շատ կարևոր են խարիզման, առաջնորդի անձը և նրա վարած քաղաքականությունը: Տեսաք՝ ինչ կատարվեց նախագահական ընտրություններին, երբ Րաֆֆի Հովհաննիսյանը հավաքելով այդքան ձայն, չկարողացավ իրավիճակին տեր դառնալ և շատ արագ փոշիացրեց իր ձեռքբերումը: Դա, իհարկե, սպասելի էր՝ ելնելով իր անցած ճանապարհից և նախաձեռնած գործընթացներից: Առանց առաջնորդի մնացած ընդդիմությունը թուլանում է, պայքարն անկազմակերպ է դառնում, և դա իշխանության մեղքը չէ:
-Հայաստանում թիվ մեկ խնդիրը սոցիալական վիճակն է, չե՞ք կարծում, որ սոցիալական ընդվզումը գտնելու է իր առաջնորդին: Ոչ խորհրդարանական ընդդիմության մեջ, ոչ հայտնի գործիչների մեջ, բայց գտնելու է:
-Շատ կուզենայի, որ այդպես լիներ: Իշխանությունը բնավ էլ երանելի վիճակում չէ թույլ ընդդիմության պարագայում: Բոլորն էլ հասկանում են, որ իշխող կուսակցությունը շատ մեծ է և այդ պարագայում բնական են ներկուսակցական խմորումները: Շատ ավելի լավ կլիներ, որ ուժեղ և կառուցողական ընդդիմություն լիներ, որը կստիպեր իշխանությանն ավելի զգոն լինել, կազմակերպված աշխատել, լուրջ վերաբերվել իր թույլ տված վրիպումներին ու սխալներին: Երբ դու թուլանում ես, քո գործողությունները իրենց նպատակին չեն հասնում:
-Իշխանական դաշտում կա՞ այդ գիտակցումը: Սերժ Սարգսյանը նախընտրական շրջանում խոստանում էր ապահով Հայաստան, օրեցօր մենք ապրում են առավել անապահովացող Հայաստանում: Խոսքով ընդունելով ինչ-ինչ փաստեր, գործի մակարդակով կա՞ այդ գիտակցությունը:
-Հայաստանն աշխարհից մեկուսացած չէ: Տեսեք՝ ինչ է կատարվում ամբողջ աշխարհում: Գլոբալ առումով սոցիալական խնդիրները բոլոր երկրների քաղաքական օրակարգի թիվ մեկ հարցն են դարձել: Ո՞ր երկրից չեն արտագաղթում, ո՞ր երկրում գործազրկություն չկա, ո՞ր երկրի բնակչությունն է գոհ իր կառավարությունից: Ամենաբարեկեցիկ համարվող սկանդինավյան երկրներում էլ սոցիալական բողոքներն այնպիսի դրսևորումներ են ունենում, որ զարմանում ես: Աշխարհը վերջին տասնամյակում այնքան արագ է փոփոխվում, որ Հայաստանն այդ ամենից կտրել ու մտածել, թե մենք կարող էինք արագ զարգանալ՝ ունենալով Լեռնային Ղարաբաղի պես խնդիր, իրատեսական չէ:
-7 տոկոս տնտեսական աճ չապահովելու դեպքում կառավարությունը պետք է հրաժարական տար, ՀՀ նախագահն էր ասել: Եթե փետրվարին պարզվի՝ անհրաժեշտ ոչ բոլոր քայլերն են արվել, կառավարությունը հրաժարական կտա՞: Հարցը տալիս եմ՝ ընդունելով հանդերձ, որ որևէ նոր կառավարություն չի տարբերվելու նախորդից առանց համակարգային փոփոխությունների:
-Նոր կառավարությունը ձևավորելու է Հայաստանի հանրապետական կուսակցությունը՝ դրանից բխած բոլոր հետևանքներով: Այդպիսին է մեր Սահմանադրությունը: Կառավարության մի քանի անդամներ կարող են փոխվել, բայց ես կարծում եմ, որ լուրջ փոփոխություն պետք է լինի՝ համակարգային, արմատական: ՀՀ նախագահը միշտ իր խոսքերում հետևողական է եղել և արդար: Կրկնում եմ, որ նոր կառավարությունն էլ ՀՀԿ-ն է ձևավորելու, իրավիճակ փոխելու համար մենք պետք է այնպիսի փոփոխության գնանք, որը կարող է ռիսկային լինել, բայց պետք է կոնկրետ լինի ու արդյունավետ:
-Տարիներ առաջ Հայաստանն ուներ արհեստավարժների կառավարություն, որի անդամները քաղաքական պատկանելությամբ չէին նշանակվել, այլ մասնագիտական որակներից ելնելով: Կերկրորդվի՞ այդ տարբերակը:
-Այս կառավարության վերջին նշանակումներն էլ մասնագիտական որակներն են կարևորել: Նախարարներից ոմանք լավ են աշխատում, ոմանք ավելի քիչ, բոլորը չէ, անկախ կուսակցական պատկանելությունից, որ աշխատում են լիակատար նվիրումով: Ես կարծում եմ, որ 2014-ը բեկումնային կլինի՝ հենց կառավարությունը պիտի օրուգիշեր աշխատի: Քաղաքացիական շարժումները լուրջ ազդակ պետք է լինեն, իշխող կուսակցությունն ու կառավարությունը պետք է ականջալուր լինեն և երբեք աչքերը չփակեն որևէ բողոքի առաջ: Միտում կա, որին ես դեմ եմ, որ որևէ բողոքավոր հատված իր խնդիրը ներկայացնելիս, խոսում է ամբողջ ժողովրդի անունից: Դա բնավ այդպես չէ:
-Իշխանությունն էլ է միշտ ժողովրդի անունից խոսում, դա այդպե՞ս է:
-Իշխանությունն ամբողջ ժողովրդի անունից չի խոսում, խոսում է մեծամասնության անունից, որի իրավունքն ունի՝ ստանալով մեծամասնության ձայները ընտրություններում:
-Տարեվերջն ու տարեսկիզբը Ռոբերտ Քոչարյանը նշանավորեց իր հակասական հարցազրույցներով: Նա ընդամենը պատասխանո՞ւմ է իր հասցեին հնչած քննադատությանը, թե՞ ինքն է մեղադրանքներ առաջադրում:
-Երկրորդ նախագահի անձն ու գործը նախորդ ընտրությունների առիթով էլ հաճախ էին շոշափվում: Դա նշանակում է, որ նա, չլինելով քաղաքականության մեջ, քաղաքական որոշակի դերակատարություն ունի, որևէ երկրում հեռացող նախագահը քաղաքականությունից չի հեռանում: Հայաստանը բացառություն չէ: Քանի որ ՀՀ քաղաքացիների տեսակետները ընդհանրապես ավելի ծայրահեղ են, առաջին ու երկրորդ նախագահներն անվերջ քաղաքականության մեջ են՝ անկախ այն բանից, իրենք որևէ քայլ անում են, թե ոչ: Կարևոր է նաև ԲՀԿ-ի գործոնը, որովհետև ասվի, թե չասվի, այդ կուսակցության գործունեությունը կապվում է Ռոբերտ Քոչարյանի հետ:
-Դուք ասում եք, որ ԲՀԿ-ն հանդես է գալիս ընդդիմադիր դիրքերից, որքանո՞վ է ռեալ ԲՀԿ-ի ընդդիմադիր լինելը, երբ բազում օրինակներ կան, որ ԲՀԿ-ն ասում է մեկ, անում մեկ այլ քայլ: Իշխանությանը դեմ գնալը մնում է խոսքային մակարդակում: Ի վերջո, հնարավո՞ր է, որ թիվ մեկ օլիգարխը ընդդիմադիր լինի:
-Պարզապես ընդդիմադիր դաշտում բաց մնացած նիշա կա, որտեղ հարմար տեղավորվում է ԲՀԿ-ն՝ երբեք կամուրջները չայրելով: Ինչ-որ կանոններ ԲՀԿ-ն, այնուամենայնիվ, խախտեց, քաղաքականության մեջ կան օրենքներ, երբ կուսակցությունը որոշակի քայլեր է անում, որոնք ավելի հարիր են ընդդիմությանը, պարտավոր է իր դիրքորոշման մասին պաշտոնական հայտարարություն անել: ՈՒնենալով 36 պատգամավոր ԱԺ-ում՝ չունենալ հստակ դիրքորոշում, արդեն իսկ կանոնների խախտում է: ՈՒղղակի մենք ընտելացանք այլընտրանքային իրավիճակին, որը նորմալ չէ, քաղաքականության մեջ, առավել ևս խորհրդարանում, այդ հստակությունը պարտադիր է: ԲՀԿ-ին մինչև այսօր հաջողվում է չհայտարարելով իր պաշտոնական դիրքորոշումը մանևրել իշխանության և ընդդիմության միջև:
-Չե՞ք կարծում, որ մեր երկրում թիվ 1 ընդդիմությունը ժողովուրդն է:
-Ոչ, մենք ունենք առողջ մտածող երիտասարդներ, իրենց իրավունքները պաշտպանող մարդիկ, հասարակության որոշակի մաս շատ ակտիվ է և իր որոշումներում, գաղափարներով ավելի շատ հստակություն է որոնում, պահանջներ է առաջադրում և ուզում է կատարված տեսնել: Նորմալ չէ խոսել ամբողջ ժողովրդի անունից: Վերջին բողոքները՝ գազային խնդիրների, տրանսպորտի, կենսաթոշակի պարտադիր կուտակային համակարգի դեմ, վկայեցին, որ այդ խնդիրները մարդկանց որոշակի խմբի խնդիրներ են, բայց ոչ ամբողջ ժողովրդի: Այդ խմբում, այո, շատ են մտածող, ինտելեկտուալ մարդիկ, ովքեր ավելի մտահոգ են իրենց երկրի ապագայի համար:
-Ի՞նչ պիտի անեն այդ մարդիկ, որ երկրի ապագան փոխվի:
-Այդ մարդիկ իրենց գործն անում են: Ի տարբերություն շատերի, կարծում եմ, որ մեր երկրում ձևավորվում է քաղաքացիական հասարակություն, և ամեն ինչ չէ, որ պատվերով է կատարվում: Ոչ իշխանության, ոչ ընդդիմության: Պարզապես այս ոլորտում էլ կա լիդերի պակաս, որ մթնոլորտի հետևանք է:
-Իշխանական դաշտում այդ լիդերը կա՞՝ հաշվի առնելով երկրի գաղջ մթնոլորտը:
-Այո: Իրականում բարոյահոգեբանական մթնոլորտը շատ կարևոր է, մենք գերազանցապես խոսում ենք քաղաքական, սոցիալական, տնտեսական խնդիրների մասին, բայց ոչ մարդու հոգու: Բարոյահոգեբանական ոլորտը մեզ համար այս փուլում շատ կարևոր է:
-Նախընտրական շրջանից իշխանությունը խոսում էր կենսաթոշակների ու նպաստների բարձրացման մասին: Նպաստները ընդհանրապես վերացրին, կենսաթոշակներն էլ ավելացրին 5-7000 դրամով, ի՞նչ մթնոլորտ եք հասարակությունից ակնկալում, երբ պատգամավորների աշխատավարձը կրկնապատկվում է, կենսաթոշակառուներինը ավելանում 5-7000-ով: Հավելեք անշեղ գնաճը:
-Երբ 200000 պետական ծառայողների աշխատավարձն է բարձրացվում, բայց խոսվում է միայն նախարարների ու պատգամավորների աշխատավարձի մասին, նորմալ չէ: Իրականում դա էլ է բարեփոխում, որ շոշափում է հասարակության մի հատվածի շահերը: Դա չի վերաբերում 131 պատգամավորի կամ կառավարությանը, վերաբերում է համակարգին: Հաշվի առեք, որ կենսաթոշակների կամ նվազագույն աշխատավարձի այդքան հավելումն էլ մեծ բեռ է պետական բյուջեի վրա, ով պատկերացում ունի բյուջեի ելքերից ու մուտքերից, հասկանում է, որ թռիչքային բարձրացում հնարավոր չէ ապահովել:
-Որքա՞ն է ճիշտ անդրադառնալ այդ համակարգին, երբ ունես կիսաքաղց ժողովուրդ, գների անվերջ աճ, արտագաղթ:
-Գների անվերջ աճի դեմ պետք է պայքարել, աղքատության դեմ: Հենց այդ պատճառով էի ասում, որ կառավարությունն օրուգիշեր պետք է աշխատի, որովհետև աղքատության դեմ պայքարը առաջին հերթին պայքար է կոռուպցիայի դեմ, եթե ստվերից տնտեսությունը իրական դաշտ է բերվում, և բյուջեն է ավելանում, և տնտեսության կառուցվածքն է փոխվում: Հենց այդ նկատի ունենալով էի ասում, որ մեզ համակարգային, արմատական փոփոխություններ են պետք:
-Խնդիրները լուծվում են, երբ լուծման նախադրյալներ կան, կարո՞ղ ենք ռիսկային, արմատական փոփոխություններ անել մեր հնարավորություններով, աշխարհաքաղաքական մեր վիճակով ու աշխարհագրական դիրքով:
-Այո, երբեմն մեր նախագահի զգուշավորությունը անտարբերության հետ են շփոթում, որ բնավ այդպես չէ: Մեր երկրում զգուշավոր քայլերը շատ ավելի կարևոր են՝ ելնելով մեր անվտանգությունից:
-Մենք զգուշավորությունի՞ց ենք ուզում Մաքսային միությանն անդամակցել: Որքանո՞վ են անվտանգության սպառնալիքները ռեալ: Ակնհայտ չէ՞, որ Ռուսաստանը Հայաստանն օգտագործում է իր շահերի համար: Արհեստականորեն հրահրվում է թուրքական ու ադրբեջանական սպառնալիքը, հետո Ռուսաստանը կասեցնում է այդ սպառնալիքը: Եվ տարածաշրջանում Հայաստանը Ռուսաստանի ունեցած ռազմաբազայի պատճառով անկախ իր վարած քաղաքականությունից՝ թշնամանում է Ռուսաստանի թշնամիների հետ, դա նորմա՞լ է:
-Բնականաբար ամեն երկիր իր շահով է առաջնորդվում, և մենք ամեն ինչ պետք է անենք, որ մեր շահը պաշտպանենք: Մաքսային միության համատեքստում ձևավորվող փաթեթներում մենք ունենք օրինագծեր, որոնք կանոնակարգում են մեր հարաբերությունները մեր ռազմավարական դաշնակցի հետ, մեր ռազմական ապահովվածությունը՝ մեզ համար լավագույն պայմաններում: Մաքսային միությանն անդամակցելու շրջանակներում, համոզված եմ, որ կպաշտպանվեն Հայաստանի շահերը, իհարկե, Ռուսաստանը թելադրելու է իր շահերը, բայց և երբեք չի ոտնահարի իր ռազմավարական դաշնակցի շահերը:
-ՀՀ շարքային քաղաքացուն տրամաբանությունը թելադրում է, որ իրեն շատ ավելի ձեռնտու է էժան գազ գնելը: Իրանն առաջարկում է Հայաստան-Վրաստան-Բուլղարիա գազամուղով դուրս գալ Եվրոպա և իբրև տարանցիկ երկրի՝ Հայաստանին գազ վաճառել խորանարդ մետրը 100 դոլարով, որ 178-ից ակնհայտորեն քիչ է, և ի՞նչ:
-Ես զարմանում եմ, երբ որպես փաստ է ներկայացվում խոսակցությունը: Հայկական կողմի պատասխանատուները բոլորովին այլ պատկեր են ներկայացնում:
-Դուք կարծում եք, որ Իրանի դեսպանը գերազանցե՞լ է իր լիազորությունները՝ առանց իր երկրի արտգործնախարարի ու նախագահի հետ համաձայնեցնելու:
-Մեր էներգետիկայի նախարարն ասում է, որ նման բանակցություններ չեն եղել:
-Մեր էներգետիկայի նախարարը տարիներ շարունակ ասում էր, որ գազի սակագինը չի բարձրացել, հետո ի հայտ եկավ անհայտ ծագումի պարտք, որի մասին ոչ կառավարությունը գիտեր, ոչ խորհրդարանը: Իմաստ ունի՞ նրան հավատալ:
-Ես վստահ եմ, որ դա մասնագիտական խոսակցություն է, մինչդեռ բոլորս մխրճվել ենք մեզ անծանոթ գործում ու դատողություններ ենք անում: Էներգետիկ անվտանգության հարցերը ամբողջ հասարակության քննարկման առարկա դարձնելն այնքան էլ նորմալ չէ, կարող են լինել փակ բանակցություններ ու մանրամասներ, որոնք հրապարակման ենթակա չեն: Ամեն մեկն իր գործով պետք է զբաղվի:
-Հարկավ, բայց վստա՞հ եք, որ ի պաշտոնե այդ գործով զբաղվող մարդիկ գործելու են ի շահ պետության և քաղաքացու՝ ելնելով ռեալ հնարավորություններից: Ոչ թե այն պատճառով, որ մասնագետ չեն կամ հայրենասեր չեն:
-ՀՀ անվտանգության թիվ 1 երաշխավորը ՀՀ նախագահն է, և ես, որպես ՀՀ քաղաքացի ու ՀՀԿ անդամ, համոզված եմ, որ նախագահը երբևէ որևէ քայլ չի անի, որը կվնասի ՀՀ և ԼՂՀ շահերին:

Զրույցը՝ Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ