Հիբրիդային պատերազմ՝ անտեսանելիի դեմ
31.03.2020 | 00:09
Վերջապես վերջացավ մարտը՝ ամենաերկար ամիսը օրացույցում, երբ հարկադրված ես կամ նստել տանը, կամ աշխատավայրում, ու փողոցը դառնում է… երազանք: Ով ինչպես անվանի ու ինչ վիճակագրության ապավինի՝ փաստացի մարդկությունը հիբրիդային պատերազմի մեջ է անտեսանելիի դեմ: Ոմանց կարծիքով՝ հիբրիդային պատերազմն ունի իր «հրձիգները», ու իրականում մարդկության մի մասը կռվում է մյուսի հետ՝ հանուն իր քաղաքական իշխանության տարածման ու տնտեսական շահաբաժնի ավելացման: Գուցե: Իսկ գուցե ոչ: Ինձ առանձնապես չեն մխիթարում տվյալները, որ ամեն տարի աշխարհում գրիպով հիվանդանում է 1 միլիարդ մարդ ու կես միլիոնը մահանում է, և ոչ ոք SOS չի ազդարարում: Ոչ էլ մխիթարում է, որ ամեն տարի ու ամեն ամիս, ամեն օր աշխարհում հազարավոր մարդիկ են մեռնում քաղցկեղից, սիրտանոթային ու այլ հիվանդություններից: Կամ՝ վթարներից: Հետո ի՞նչ: Դա չի նշանակում, որ կորոնավիրուսն էլ պիտի ավելացնի մահվան վիճակագրությունը: Մալթուսի տեսությունն էլ ուսանողական տարիներից չեմ ընդունել ու չեմ ուզում հասկանալ: Մենք փաստացի ապրում ենք երկու շոկերի միջև՝ կորոնավարակի և կորոնավախի:
Կորոնավարակը ոչ միշտ է մահացու, կորոնավախը ընդհանրապես մահացու չէ, բայց կաշկանդում է, կամազրկում ու կանխում դիմադրունակությունը:
Ցավոք, Հայաստանում կորոնավիրուսն արդեն ունի իր շիրիմները: Եվ փա՜ռք Աստծո, որ ապաքինվածներն ու ապաքինվողներն ավելի շատ են: Հիմա Հայաստանը, ինչպես աշխարհի բոլոր երկրները, կանգնած է մեկ հիմնական հարցի առաջ՝ հանուն մարդկանց առողջության շարունակե՞լ համաճարակի հակազդման կուրսը՝ պահպանելով ու երկարացնելով արտակարգ դրությունը, ազատ տեղաշարժի սահմանափակումները, որ կազմալուծում են տնտեսությունը, թե՞ վերացնել սահմանափակումները՝ տնտեսական կյանքը վերադարձնել բնականոն հուն, բայց ռիսկի տակ դնել մարդկանց առողջությունը։ Եվ-և-ը չի կարող երկար տևել՝ ոչ հասարակությունը, ոչ տնտեսությունը չեն դիմանա: Չինական «Huawei Technologies Co.»- ի 150000 աշխատակիցների 90 տոկոսն աշխատանքի է վերադարձել: Ընկերությունը վերսկսել է գործունեության մի մասը փետրվարի 3-ին, երբ Չինաստանի կառավարությունը թույլ է տվել արտադրություն սկսել կարևոր ճյուղերում: Գերմանական «Ֆոլկսվագենը»՝ երկարացրել է չաշխատելու ժամանակը: ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հայտարարել էր, որ ապրիլի 12-ից՝ Զատկից հետո, ԱՄՆ-ը կվերադառնա կյանքի բնականոն ռեժիմի, բայց երեկ ասել է. «Մենք երկարաձգում ենք մեր հանձնարարականները մինչև ապրիլի 30-ը, մենք կարող ենք ակնկալել, որ մինչև հունիսի 1-ը արդեն կլինենք վերականգնման ճանապարհին»:
Մասնագետները չեն բացառում, որ ԱՄՆ-ում կորոնավիրուսի հարուցած թոքաբորբից կմահանա 100-200000 մարդ, բայց նույնիսկ Նյու Յորքում, որ վարակի ամենամեծ կենտրոնացումն ունի, կարանտին չկա: ԱՄՆ-ը նաև համաշխարհային առաջատարի դերն է վերականգնում՝ հայտարարելով կորոնավիրուսից տուժած երկրներին 240 միլիոն դոլար օգնության մասին: 1,1 միլիոն կտրվի Հայաստանին: ԱՄՆ իշխանությունների սահմանափակումների պատճառով կտրուկ ավելացել է գործազուրկների թիվը: Մարտի 16-21-ը նպաստի համար դիմել է 3,28 միլիոն մարդ, որ ռեկորդային ցուցանիշ է ըստ աշխատանքի նախարարության` 1967-ից հրապարակվող հաշվետվությունների: Գործազրկության նպաստի համար դիմածների թիվը 211000-ից հասել է 3,28 միլիոնի: Տնտեսագետների կարծիքով՝ կարող է հասնել 4,4 միլիոնի: Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության ղեկավար Թեդրոս Գեբրեյսուսը հայտարարել է, որ քաղաքացիների ինքնամեկուսացումը և տեղաշարժի սահմանափակումները չեն օգնի ամբողջովին վերացնել կորոնավիրուսի պանդեմիան, կօգնեն ժամանակ շահել հիվանդության տարածման դեմ պայքարում, բայց բավարար չեն մարդկանց կյանքը փրկելու համար: «Դուք ստեղծել եք հնարավորությունների պատուհան: Բայց հարցն այն է, թե ինչպես եք օգտագործում»,- ասել է նա ու կոչ արել բարելավել առողջապահական համակարգը և վերապատրաստել բժշկական անձնակազմին, բացահայտել վարակակիրներին և ավելացնել կորոնավիրուսի թեստերի քանակը:
«Այս միջոցները կօգնեն ոչ միայն դադարեցնել վիրուսի տարածումը, այլև կանխել են համաճարակի վերսկսումը բոլոր սահմանափակումները վերացնելուց հետո»,- ասել է Գեբրեյսուսը: «Եթե դուք վերաբացեք դպրոցներն ու ձեռնարկությունները, միայն կրկին փակելու համար»,- նախազգուշացրել է նա: Աշխարհում պարենային շուկաներն ապահովված են, բայց կորոնավիրուսի տարածման պատճառով խանգարման մտահոգությունն աճում է, նախազգուշացրել է FAO-ի (ՄԱԿ-ի Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպություն) գլխավոր տնօրեն Ցյոյ Դոնյույը: Նա կոչ է արել G20-ի ղեկավարներին միջոցներ ձեռնարկել՝ COVID-19 համաճարակի ընթացքում գլոբալ սննդի համակարգերի նորմալ ընթացքի համար: Նա ընդգծել է՝ խիստ մեկուսացումը և տեղաշարժի սահմանափակումը կարող են խախտել սննդի արտադրությունը, վերամշակումը, մեծածախ մատակարարումը և վաճառքը ազգային և միջազգային մակարդակով: Դա կարող է «ուղղակի և լուրջ» ազդեցություն ունենալ նրանց վրա, ում տեղաշարժը սահմանափակ է: Մարտի 26-ին G20-ի երկրները տեսահամաժողով արեցին՝ քննարկելու վիճակը: Եվ հավաստիացրին, որ ամեն ինչ կանեն ճգնաժամը հաղթահարելու համար՝ խոստանալով 5 տրիլիոն դոլարի ներդրումներ տնտեսությունում: Այդ միջոցներն ուղղվելու են սոցիալական, տնտեսական, ֆինանսական խնդիրների վերացմանը: ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինն առաջարկեց սառեցնել տնտեսական պատժամիջոցները, որ երկրներին հնարավորություն կտա արդյունավետ պայքարել համաճարակի դեմ: «Ի վերջո՝ խոսքը մարդկանց կյանքի մասին է, մարդկանց ապրելու կամ մեռնելու հարցը զուտ մարդասիրական հարց է»,- G20 տեսակոնֆերանսում ասաց Պուտինը: Բայց ԱՄՆ-ը մտադիր չէ պատժամիջոցները հանել ոչ ՌԴ-ից, ոչ Իրանից, ոչ Հյուսիսային Կորեայից: ՈՒ դա պանդեմիայի պայմաններում մահվան դատավճիռ կարող է դառնալ: Թեև ամփոփիչ հայտարարության մեջ հաստատվեց մասնակիցների հավատարմությունը՝ «մարդկանց կյանքը փրկելու, նրանց եկամուտների ու աշխատատեղերի համար պայքարելու, ֆինանսական կայունություն պահպանելու համար»։ Այդ նպատակով երկրները պատրաստ են «հանդես գալ միասնական ճակատով կորոնավիրուսի պանդեմիայի դեմ պայքարում»։ G20-ի արդյունքներից մեկը համավարակի դեմ պայքարում ԱՀԿ-ի, ՄԱԿ-ի և ԱՄՀ-ի հետ միասին համատեղ ջանքերի ներդրման պայմանավորվածությունն է։ G20-ի մասնակիցները Արժույթի միջազգային հիմնադրամին ու Համաշխարհային բանկին խնդրել են տեղեկացնել պանդեմիայի տնտեսական հետևանքների մասին, իսկ Աշխատանքի միջազգային կազմակերպությանը՝ հետևել՝ ինչպե՞ս է կորոնավիրուսն ազդում բնակչության զբաղվածության վրա աշխարհում։ ՉԺՀ նախագահ Սի Ցզինպինը կոչ է արել չեղարկել հարկային տուրքերը, ապահովել ազատ ապրանքափոխանակություն՝ համաշխարհային տնտեսությունը խթանելու համար։ «Համավարակը լուրջ հարված է հասցրել գլոբալ արտադրությանն ու պահանջարկին։ Բոլոր երկրները պետք է միասին մակրոքաղաքականություն վարեն, որ խթան ստեղծեն և դադարեցնեն համաշխարհային տնտեսության դանդաղումը,- ասել է Սի Ցզինպինը:- Անհրաժեշտ է վարել արդյունավետ հարկաբյուջետային քաղաքականություն, ուժեղացնել վերահսկողությունն ու համաձայնեցվածությունը ֆինանսական ոլորտում և համատեղ պաշտպանել գլոբալ արտադրական շղթաների կայունությունը»։
Մարտի 26-ին տեսահամաժողովի էին հավաքվել և ԵՄ ղեկավարները, բայց չկարողացան պայմանավորվել տնտեսական աջակցության միջոցառումների մասշտաբների մասին՝ 2 շաբաթ տալով հատուկ վարկային գծի օգտագործման հարցի լուծմանը: Ընդգծելով, որ պանդեմիան ԵՄ-ի համախմբման համար խնդիր է, Գերմանիան ու Նիդերլանդները դեմ էին հատուկ վարկային գծի օգտագործմանը: Համենայն դեպս՝ 140 միլիոն եվրո հատկացվեց 17 նախագծերի, որ կապված են COVID-19-ի դեմ պայքարի հետ, ներառյալ պատվաստանյութի մշակումը:
Իսկ Հայաստանու՞մ: Իսկ Հայաստանում, որքան էլ աբսուրդ է, չկա նույնիսկ գլխավոր համաճարակաբան, և դա նույնպես հետհեղափոխական ձեռքբերումներից է (թեպետ սեքսապաթոլոգ կա): Եվ որովհետև չկա գլխավոր համաճարակաբան, որ կհամակարգեր բժիշկների մասնագիտական աշխատանքը, թե կազմակերպական, թե մասնագիտական հարցերով զբաղվում են ոչ բժիշկները: Իսկ ընդհանրապես՝ կորոնակյանքը թելադրում է, որ ամեն երկիր ինքն է պատասխանատու պանդեմիայից նվազագույն կորուստներով դուրս գալու ռազմավարության ու մարտավարության ընտրության համար: Դրսից օգնություններ չեն լինելու, կամ լինելու են շատ քիչ, ինքներս պիտի մեր խնդիրները լուծենք: Հիմա գունաբաժանման ու պոպուլիզմի ժամանակը չէ: Չին զբոսաշրջիկները եթե ամբողջ Չինաստանից միաժամանակ որոշեին Իտալիա գնալ, այդպես չէին վարակի երկիրը, եթե Իտալիայում իշխանության չլինեին պոպուլիստները: Եվ եթե պոպուլիստները լուրջ վերաբերվեին իրենց իշխանությանը: ՈՒ դա ընդհանրական դաս է ամբողջ Եվրոպայի եվրասկեպտիկների ու պոպուլիստների համար: Փաստացի՝ կյանքն է ստիպում հետհեղափոխական իշխանությանը համախմբումի քաղաքականություն վարել՝ գզրոցներում ամուր փակելով պիտակավորումն ու իշխանություն-ընդդիմություն խաղալը, երբ կշեռքի նժարին մարդկանց կյանքն է ու պետության կենսապահովումը: Անհնար է կանխատեսել, թե որքան կտևի COVID-19-ի համաճարակը, մենք անորոշության փուլում ենք ապրում: ԱՄՀ-ը հայտարարել է, որ աննախադեպ մեծ թվով երկրներ են դիմել ֆինանսական օգնության խնդրանքով: ԱՄՀ-ի նախագահ Կրիստալինա Գեորգիևան զգուշացրել է՝ կորոնավիրուսի պատճառով այս տարի համաշխարհային տնտեսությունն անկում կարձանագրի: Ռեցեսիան, դեֆոլտը, տնտեսական անկումը օտարների պատմություններ չեն, կարող են գալ և Հայաստան, ինչպես եկավ կորոնավիրուսը, որ, պարզվեց, լավ էլ կատաղած ու կծան շուն է: ՈՒ առանձնապես չի վախենում ոչ վարչապետերից՝ Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Բորիս Ջոնսոնը և արքայազն Չառլզը կհաստատեն, ոչ էլ պարետներից՝ հարցրեք Տիգրան Ավինյանին: Պաշտոնապես կա օրավարձով ապրող, թե չկա, պետությունը պարտավոր է կերակրել ԲՈԼՈՐԻՆ:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ.Գ. «Այս համավարակից առաջ մարդիկ դրսևորել են ագահություն, անտեսել են պատերազմները և անարդարությունը, միայն շահույթով հետաքրքրված՝ չեն լսել աղքատների լացը, չեն լսել մեր տկարացող մոլորակի գանգատները, մենք կարծում էինք, որ այդպես կարող ենք շարունակել, ուզում էինք առողջ մնալ հիվանդ աշխարհում»,- ասել է Հռոմի 83-ամյա պապը Սուրբ Պետրոսի դատարկ հրապարակից դիմելով հավատացյալներին Urbi et Orbi (քաղաքին և աշխարհին) քարոզով, որ հնչում է Սուրբ Ծնունդի և Հարության տոնից առաջ: ՈՒ դա սարսափելի տեսարան էր՝ անձրևը, դատարկ հրապարակում միայնակ ծերունին, որ աշխարհին հիշեցնում էր՝ «Մարդիկ հիմա մեկ նավակում են»: Մարտի 28-ին՝ Վեհափառ Հայրապետը ևս ծնկաչոք աղոթում էր Ս. Տրդատի բաց խորանի առաջ ու Սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի Աջով օրհնում Հայոց աշխարհն ու ժողովրդին՝ հայցելով Երկնավոր Տիրոջ զորակցությունն ու օգնությունը՝ աշխարհին և ժողովրդին պատուհասած համավարակի դիմագրավման համար, Վեհափառի պահպանիչ ու ամոքիչ երկնառաք աղոթքը հավաստում էր. «Նա, ով հավատում և վստահում է Աստծուն, չի վախենում կամ տարուբերվում փորձության փոթորկահույզ ուժգին ալիքներից, և որպես ժայռի վրա հաստատված տուն, որը հնարավոր չէ կործանել, մնում է ամուր ու հաստատուն, քանզի նրա խարիսխը Աստծո հույսն է»: Առաջին ու վերջին պատվիրանը՝ մի վարակվիր ու մի վարակիր՝ սա է սյուրվիվալիստների կրեդոն: Հուսանք, որ ապրիլը ապրելու ամիս կլինի բոլորիս համար: Ողջ լերուք:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի շուկայի ազատականացման առաջին պտուղները
Վրաստանից էլեկտրաէներգիա ներկրող երկրների շարքում Հայաստանը զբաղեցրել է երկրորդ տեղը։2024 թ. 9 ամիսների ընթացքում Վրաստանից մատակարարումների ծավալը կազմել է 1 մլրդ կՎտ.ժ, ինչը 28,8%-ով պակաս է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ...
