Հայաստանի փետրվարի 6-ը և ապրիլի 5-ը
11.02.2020 | 02:57
Նախ՝ երազանքի մասին: Որևէ երկրի միջին վիճակագրական քաղաքացիների 0,00000000000000 տոկոսը միայն կարող է ունենալ… երազանքի Սահմանադրական դատարան: Չափահաս ու խելամիտ մարդը, նույնիսկ ամենաքաղաքականացված ու գերհայրենասեր, կարող է երազել, որ իր երկիրն աշխարհում առաջինը լինի բոլոր չափանիշներով՝ ցամաքում, ծովում ու տիեզերքում, բայց ոչ… Սահմանադրական դատարան: Մարդիկ, ընդհանրապես, գերադասում են ամբողջ կյանքում չհայտնվել հիվանդանոցում, դատարանում ու բանտում: Դա կապ չունի ոչ ազգի, ոչ սեռի, ոչ պետության, ոչ քաղաքականության հետ: Հոգեբանություն է:
Հայաստանի փետրվարի 6-ը մի քանի ամսվա իրադարձությունների ծավալ ու լիցք ուներ: Կենտրոնը Բաղրամյան 19-ն էր: Մի քանի հետաձգումներից ու օրակարգի փոփոխություններից հետո Աժ արտահերթ նիստի ամբողջ բովանդակությունը տեղավորվում է վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հընթացս լրագրողի հարցին նետած երկու բառում՝ «Շուտով կհանգուցալուծվի»: Շուտով՝ իմա՝ ապրիլի 5-ին: ԱԺ նախագահը Սահմանադրության փոփոխությունների նախագիծը հանրաքվեի դնելու ԱԺ որոշումը ուղարկեց ՀՀ նախագահին, և նա ապրիլի 5-ին նշանակեց հանրաքվեն: Փաստացի՝ հարցը քննարկվեց երկու հարթության մեջ՝ իրավական ու քաղաքական, և կայացվեց քաղաքական որոշում: Նույնիսկ իրավաբանները սկսեցին քաղաքական շահարկումներ, որ բնական է ստեղծված իրավիճակում. բոլորն ուզում են ուրիշի ձեռքով շագանակներ հանել կրակից: Սահմանադրությունը չի նախատեսում նախագահի ստորագրման կամ դրա համապատասխանությունը Սահմանադրությանը որոշելու համար ՍԴ դիմելու ընթացակարգ: Առավել ևս, որ շահերի բախում է առաջանում, երբ ՍԴ անդամները պետք է որոշեն անմիջականորեն իրենց առնչվող հարցը: Բայց ԼՀԿ նախագահը, որ թերևս սկզբից ամեն ինչ գիտեր, հույս էր հայտնում, որ նախագահը չի ստորագրի, ԲՀԿ-ն լռության ժամ էր վերցրել: Փաստացի՝ ԱԺ 3 ուժերն էլ կողմ են հանրաքվեին, անցկացման ձևերի մեջ են տեղավորում կասկածներն ու անհամաձայնությունը: Հանրաքվեի դրված հարցը ընդունվում է, եթե կողմ է քվեարկել մասնակիցների կեսից ավելին, բայց ոչ պակաս, քան մասնակցելու իրավունք ունեցող քաղաքացիների 1/4-ը: Ընտրողների թվի վերջին տեղեկությունը 2018-ի ԱԺ արտահերթ ընտրություններից է՝ Հայաստանում 2 575 939 ընտրող կա՝ հարցը ընդունված կհամարվի, եթե կողմ լինի 644 000 մարդ: Ընտրություններում «Իմ քայլը» ստացել է 885 000 ձայն, բայց դա 2018-ի դեկտեմբերին էր, ի՞նչ պատկեր կլինի 2020-ի ապրիլին:
Նախ՝ կարող է իրավիճակ փոխվել և հանրաքվե չլինել, եթե ՍԴ նախագահն ու անդամները, այնուամենայնիվ, հրաժարական տան: Սակավ հավանական է, բայց բացառված չէ: Փետրվարի 7-ին հայտարարություն արեց միայն ՀՀԿ-ն՝ խստորեն դատապարտելով իշխանության նախաձեռնած «ՀՀ Սահմանադրության փոփոխությունների» նախագիծը. «Սա հակատրամաբանական, հակաիրավական և հակասահմանադրական փոփոխություն է, որով փորձ են անում դադարեցնել ՍԴ այն անդամների լիազորությունները, որ նշանակվել են 2015-ից առաջ գոյություն ունեցած Սահմանադրությամբ»: ՀՀԿ-ն բերում էր իրավական փաստարկներ ու անում քաղաքական եզրակացություն. «Հաշվի առնելով Հայաստանի պետականությանը սպառնացող այս արկածանդրության ողջ վտանգներն ու հետևանքները՝ նախաձեռնած գործընթացի ամբողջ պատասխանատվությունը կրում են թե Նիկոլ Փաշինյանը, թե պետության զավթման հերթական արարի մեջ ներգրավված բոլոր անձինք» և «պատրաստակամ է անհապաղ, ինտենսիվ և լայն քննարկումների պետության առջև ծառացած այս վտանգի հետևանքները կանխելու համար խնդրով մտահոգ բոլոր հասարակական և քաղաքական կառույցների հետ», «հորդորում է Հայաստանում հավատարմագրված դիվանագիտական ներկայացուցիչներին և միջազգային կառույցներին արձագանքել հակասահմանադրական ճանապարհով Հայաստանի Սահմանադրության փոփոխությունների այս աղաղակող գործընթացին»։ Բայց ՀՀԿ-ն այդպես էլ չի պատասխանում գլխավոր հարցին՝ ինչու՞ ինքն առաջինը հեռացավ՝ հայտնի ձևակերպումով ու ինչու՞ Հրայր Թովմասյանը կամ ՍԴ որևէ անդամ չունեն նույն իրավունքը: Կոչ արեցին և ԵԽԽՎ Հայաստանի հարցով համազեկուցողները. «Այս թեմաները կարևոր են, և առաջարկվող փոփոխությունները կարող են երկարաժամկետ հետևանքներ ունենալ սահմանադրական ինստիտուտների գործունեության վրա։
Այս համատեքստում, հաշվի առնելով այս կապակցությամբ բարձրացված որոշ հարցեր, մենք կոչ ենք անում Հայաստանի իշխանություններին հնարավորինս շուտ դիմել Վենետիկի հանձնաժողով՝ որպես Եվրախորհրդի սահմանադրական իրավունքի փորձագիտական մարմին, կարծիքի համար: Մենք հավատում ենք, որ այս կարծիքը, որը հնարավոր է արագ ընդունել հրատապ ընթացակարգով, արժեքավոր կլինի բոլոր շահագրգիռ կողմերի համար, ներառյալ՝ հայ ընտրազանգվածի՝ հանրաքվեի անցկացման դեպքում»: Դեռ չի ուղարկվել: Կամ՝ չի հաղորդվել ուղարկելու մասին:
Ինքնին հասկանալի է, որ կձևավորվեն «Այո»-ի ու «Ոչ»-ի ճամբարներ, առավել քան ակնհայտ է, որ ամենամեծ ճամբարն ու ամենամեծ խնդիրը լինելու է երրորդը՝ «Ինձ ի՞նչ»-ը: Նախկինում նախագահական, այժմ խորհրդարանական ընտրություններում իշխանության հարց է լուծվում ու միջին վիճակագրական ընտրողների մեծամասնությունը իրեն պարտավորված է զգում ընտրության գնալ: Ինչու՞ պիտի նույն այդ ընտրողը գնա հանրաքվեի՝ 7 մարդու դեմ կամ կողմ: Սա ընտրողի համար կենսական հարց չէ: Չի ազդում նրա կենսամակարդակի վրա: Չի նպաստում նրա կյանքի փոփոխությանը: Սահմանադրության հանրաքվեների փորձը դաժան է՝ 1995-ին ընդունված Սահմանադրությունը փոփոխվել է 2005-ին ու 2015-ին։ 2003-ին, Աժ ընտրությունների օրը անցկացված, հանրաքվեն տապալվեց՝ չհավաքելով օրենքով պահանջվող կողմ ձայները: 2005-ինը մամուլը որակեց «ուրվականների հանրաքվե», ընդդիմությունը՝ ռեկորդային ընտրակեղծարարության առումով, հայտարարելով, որ առնվազն 1 միլիոն ձայն կեղծվել է: 2015-ի փոփոխությունները ևս ընդդիմադիրների կարծիքով խախտումներով ու վարչական ռեսուրսի կիրառմամբ ընդունվեցին: Համարենք, որ 2020-ին ընտրակեղծիքները բացառվում են, ինչպե՞ս ընտրողին տանել ընտրատեղամաս: Սա հարց է, որի պատասխանը թե «այո»-ի, թե «ոչ»-ի ճամբարները համատեղ պիտի տան: Եվ միակ հարցն է, որտեղ շահերի համընկնում ունեն, եթե «ոչ»-ի ճամբարը բոյկոտի կոչ չանի: Միանշանակ է, որ «այո»-ի ճամբարը հարցը դուրս է բերելու ՍԴ-ի տիրույթից ու վերածելու է իշխանությանը վստահության հանրաքվեի՝ ապավինելով Նիկոլ Փաշինյանի պահպանվող բարձր վարկանիշին: Ոչ մի կասկած, որ նա անձամբ է 60 օր քարոզարշավ վարելու: Փաստացի՝ ի հաշիվ ՎԱՐՉԱՊԵՏԻ աշխատանքի: Ոչ մի կասկած, որ քարոզարշավում նրան հարցնելու են՝ ինչու՞ եք փակում մեր քաղաքի/գյուղի ծննդատունը, մանկատունը, ծերանոցը, դպրոցը, ինչու՞ մեր կարծիքը չեք հարցնում ու խոշորացնում եք համայնքները, ինչպե՞ս է մեր գյուղի ջրի հարցը լուծվելու, որ անտառները չկտրենք՝ ո՞նց ապրենք, սպանդանոցների հարցը ի՞նչ եղավ՝ ժամանակն անցնում է, ավտոմեքենաների մաքսազերծման հարցը ինչու՞ չեք լուծում, բալային համակարգը, որ սահմանել եք, Երևանում պայմաններ ստեղծե՞լ եք կանոնները չխախտելով՝ երթևեկի, ինչու՞ եք նույն հանցանքի համար երկու անգամ պատժում: Ամուլսարն ի՞նչ եք անելու: Կամ՝ Երևանում հաստատ հարցնելու են, եթե վարչապետը միայն յուրայիններով շրջապատված չլինի, հիմա «Արցախը մերն է, ու՝ վե՞րջ», թե՞ այդքան էլ մերը չէ ու այդքան էլ վերջ չէ: Ստամբուլյան կոնվենցիան ի՞նչ եղավ: Հայոց լեզուն ու գրականությունը, հայ ժողովրդի պատմությունը որ բուհերում պարտադիր չլինեն, վստա՞հ եք, որ դպրոցներում սովորելու են: Հայ առաքելական եկեղեցուց ի՞նչ եք ուզում, ինչու՞ եք եկեղեցու պատմությունը դպրոցներից հանում: Բուհերին ինքնավարությու՞ն եք տալիս, թե՞ կախում կառավարությունից: Մետրոյի նոր կայարանների կառուցումն ի՞նչ եղավ: Մեր շենքի վերելակը ո՞վ է փոխելու: Ներդրումներն ի՞նչ եղան, ինչու՞ աշխատատեղեր չեն ստեղծվում… ՈՒ հազիվ թե վարչապետը նրանց պատերին ծեփի ու մայթերին փռի՝ իբրև վնգստացող «շնաբարո դուրսպրծուկներ»: Կամ՝ թաթիկները կտրի: Առավելագույնը ասելու է՝ «ՍԴ հարցը կլուծի Հայաստանի ժողովուրդը»: Կամ՝ «Ապրիլի 5-ին Հեղափոխությանը ասում ենք Այո, Ազատությանը ասում ենք Այո, Ապագային ասում ենք Այո և կոռուպցիոներների վրա շրխկացնում ենք դուռը»: Մինչև քարոզարշավը կարճ ժամանակ կա գտնելու հարցի պատասխանը՝ իսկ ո՞վ է լուծելու Հայաստանի ժողովրդի բարձրացրած հարցերը: «Այո»-ի շտաբին, ինչպես «ոչ»-ի, տրված է ընտրություն՝ քարոզչությունը տանել իրավակա՞ն, որ ոչ մեկին չի հետաքրքրելու, թե՞ քաղաքական, որ վտանգավոր հարցերի տարափ է հարուցելու, ճանապարհով: Համադրե՞լ: Հակադրե՞լ: Ամեն ինչի մեղքը «նախորդ հանցավոր ռեժիմի» վրա բարդե՞լ, իսկ որ հարցնեն՝ դուք ի՞նչ եք անում՝ ձերոնց աշխատավարձ-պարգևատրումները բազմապատկելուց բացի: Ձեր տնտեսական հեղափոխությունը ու՞ր կորավ: Ձեր նշանակած կադրերն ինչու՞ են կաշառք վերցնում: Խորհրդարանում արտաբերված հուզական ճառերը քիչ են ընտրողի հետ հանդիպումներում հաջողության համար: Միջին վիճակագրական հայի համար 0+0 է, թե քանի՞ տարով է ընտրվում ՍԴ նախագահը կամ անդամը ու քանի՞ տարի է աշխատելու: Նույնիսկ նախագահական ընտրությունների կեղծիքները վավերացրած ՍԴ-ի կենսագրությունը բավարար փաստարկ չէ՝ ոչ մի հանրաքվե երաշխիք չի տալիս, որ հերթական գրպանի ՍԴ դատարան չի ձևավորվի: Նույնիսկ եթե Նիկոլ Փաշինյանը խոստանում է. «Մենք կունենանք մի ՍԴ, որը չի լինի քաղաքական որևէ ուժի կամ խմբավորման կամ պաշտոնյայի կրնկի տակ, այլ կլինի ժողովրդի առաջ, հաշվետու ժողովրդին, սահմանադրական բարձրագույն դատական ատյան, բայց ոչ ավելի բարձր, քան ժողովուրդը: Հենց այսպիսի ՍԴ է պետք ՀՀ-ին, մեզ բոլորիս, ՍԴ, որը կերաշխավորի ժողովրդավարությունը, օրենքի իշխանությունը, իրավունքի գերակայությունը ՀՀ-ում և ոչ թե սպառնալիք կլինի ժողովրդավարության համար»:
ՈՒ ինչքա՞ն ժամանակ է Հայաստանը լինելու առանց ՍԴ-ի, եթե 9 անդամներից 7-ին հանրաքվեով «ոչ» ասվի: Կամ՝ ի՞նչ է լինելու, եթե «ոչ» չասվի:
Փաստացի՝ ՍԴ-ի հարցը ընդամենը մակերևույթին է, իրականում հանրաքվեով Նիկոլ Փաշինյանն ու ՔՊ-ն խնդիր են դնում վերացնել «հիբրիդային հեղաշրջման» ծրագրերն ու փորձերը՝ ներսի ու դրսի շահագրգիռ կողմերին ապացուցելով, որ Հայաստանի իշխանությունը ամուր է, ու ժողովուրդը ոտնձգություններ թույլ չի տա ո՛չ իշխանության, ո՛չ պետության դեմ: Իսկ դա նշանակում է, որ գարնանը բոլոր ուժերի գերբևեռացում է լինելու, չեն բացառվում սադրանքներն ու ֆորս մաժորները, և ՍԴ հանրաքվեն վերջնականապես լուծելու է իշխանության հարցը, բայց այդ մասին կամ կլռեն, կամ չեն խոսի, որովհետև ամեն խաղ իր ենթատեքստով իմաստ ունի, որի բացահայտումից հետո խաղը իմաստազրկվում է:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ. Գ. Իսկ հետո՞: Հետո կմնա կարճ ժամանակ՝ համազգային թշնամանքի, հայհոյանքի ու ատելության դաշտից անցնելու նորմալ կեցության ու նորմալ գիտակցության գերակայության: Աշխարհի հետ հարաբերվելու ուղիներ ունենալու համար: Աբսուրդի թատրոնին վերջ դնելու ու աշխատելու՝ առանց քաղաքաքրեական ծեքծեքումների:
Որովհետև ժողովրդի երազանքը նորմալ երկիր ու նորմալ իշխանություն ունենալն է:
Նորմալ կյանք ու նորմալ ապագա: ՈՒ այդ երազանքի ճանապարհին նրա համար չկան ոչ նախկիններ, ոչ ներկաներ, ոչ հին, ոչ նոր, կա պետության ինքնիշխանության, ազգային անվտանգության ու տնտեսական անկախության խնդիր: Հերիք է թույն թորել ու ազգի երակներն ուղղել՝ պետությունն ու ժողովուրդը խաղալիք չեն ոչ նախկինների, ոչ ներկաների, ոչ նրանց փոխհարաբերությունների պարզաբանման համար:
Վերջապես ժողովուրդն էլ պիտի սովորի մտածել ու ընտրել, պատասխանատվություն ստանձնել իր ընտրության համար՝ ձերբազատվելով անձերի պաշտամունքից ու մերժումից: Այդ ընթացքում այնքան կուսակցություններ կսպառեն պահանջարկը, որ գուցե մնան 3-7-ը, եթե սովորեն արժեհամակարգ ունենալ ու տաբուներ: Խնդիրը տարբերեն նպատակից: Բովանդակությունը՝ իմաստից: Բազում են կոչեցյալք, սակավ են ընտրյալք: Աղմկել կարող են բոլորը, ԽՈՍՔ ասելն է վճռորոշը: Բարի երթ:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
Հայաստանի էլեկտրաէներգիայի շուկայի ազատականացման առաջին պտուղները
Վրաստանից էլեկտրաէներգիա ներկրող երկրների շարքում Հայաստանը զբաղեցրել է երկրորդ տեղը։2024 թ. 9 ամիսների ընթացքում Վրաստանից մատակարարումների ծավալը կազմել է 1 մլրդ կՎտ.ժ, ինչը 28,8%-ով պակաս է նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ...
