Հոգեբանական ծառայությունների կազմակերպումը՝ համավարակի ու հետհամավարակի շրջանում
10.04.2020 | 14:27
Հանրության շրջանում տիրող տրամադրությունների, համավարակի օրերին և դրանից հետո ի հայտ եկող հնարավոր հոգեբանական խնդիրների ու դրանց հաղթահարման ձևերի մասին է մեր զրույցը հոգեբան, հոգեթերապևտ ԱՐՄԱՆ ԲԵԳՈՅԱՆԻ հետ:
-Ինչպե՞ս է անդրադառնալու այս համավարակը միզոֆոբիա (աղտոտվելու վախ) ունեցող մարդկանց վրա: Կամ ինքնին կարո՞ղ է պատճառ դառնալ ֆոբիաների, որոնք կպահպանվեն նաև արտակարգ դրության ավարտից հետո:
-Արդեն իսկ տագնապային խանգարումների նկատմամբ նախատրամադրվածություն ունեցող մարդկանց մոտ նկատվում են տարաբնույթ վախեր, անհանգստություն: Մարդկանց անհանգստացնում են ոչ միայն կորոնավիրուսի հետ կապված առողջական հնարավոր խնդիրները, այլև թե կարանտինի հետևանքով ֆինանսատնտեսական ինչ վիճակներում են հայտնվելու: Կարանտինի հետևանքով տանը մնալով՝ ավելի է ամրապնդվում հարմարավետության գոտու զգացողությունը, և դրանից դուրս գալը հետագայում ավելի դժվար է լինելու: Մյուս կողմից՝ հնարավոր է, որ տագնապային խանգարումներով մարդկանց մոտ այս ժամանակահատվածում տագնապի զգացողության անհետացում լինի. երբ ռեալ են ընկալում վտանգը, տվյալ դեպքում՝ Covid-19 համավարակը, տագնապային չհիմնավորված դրսևորումները կարող են երկրորդ պլան մղվել:
-Ի՞նչ պետք է անեն հոգեբանները՝ հանրությանը (անհրաժեշտության դեպքում՝ առանձին մարդկանց) անհրաժեշտ օգնություն տրամադրելու համար:
-Երբ հարցնում ենք՝ ի՞նչ պետք է անեն հոգեբանները, երկու դիտակետից պետք է նայենք հարցին: Ի՞նչ պետք է անի հոգեբանը որպես մասնագետ, երբ իրեն դիմում են: Իսկ կազմակերպչական տեսակետից առողջապահական համակարգը պետք է կոնսոլիդացնի հոգեկան առողջության ոլորտը, մասնավորապես՝ հոգեբանների ուժերը և ուղղորդի կոնկրետ կերպով կոնկրետ խնդիրների լուծմանը: Այսօր ու հատկապես հետհամավարակի շրջանում առաջնային անհրաժեշտություն է հոգեբանական ծառայությունների կազմակերպումը: Ինչու եմ ասում` հետվարակի շրջանում, որովհետև հիմա կան ավելի առաջնային խնդիրներ (համենայն դեպս այդպես են ընկալվում)` ֆինանսատնտեսական, ֆիզիկական առողջության պահպանման և այլն: Երբ վտանգն անցնի, մարդկանց պետք կլինի որակյալ հոգեբանական աջակցություն: Մինչ այս պահը դա անում են առանձին մասնագետներ կամ հոգեբանական ծառայություններ իրենց ռեսուրսներով:
-Մարդիկ կարծես բաժանվել են երկու խմբի՝ վարակակիրներ (այդ թվում՝ արդեն բուժվածներ) և հնարավոր վարակակիրներ: Հոգեբանական խնդիրները, ըստ այդմ՝ նաև տրամադրվող հոգեբանական օգնությունը, առանձնանու՞մ են:
-Հայաստանյան հոգեբանների այսօրվա սերունդը նման համավարակով պայմանավորված հոգեբանական խնդիրների հետ չի բախվել, ու դժվարանում եմ միանշանակ պատասխանել հարցին։ Այստեղ խնդիրը ոչ թե հենց ֆիզիկական առողջության կարգավիճակն է, այլ թե ինչպիսին է մարդու մոտեցումը երևույթին, վտանգին: Կան մարդիկ, որ զգոն են, բայց խուճապի չեն մատնվում, ոմանք հերքում են Covid-19-ի վտանգավոր լինելը ու դավադրությունների տեսությունների են հավատում, մարդիկ էլ կան, որ ծայրահեղ խուճապած են, ինչը դրսևորվում է նրանց վարքագծում ու ապագայի մասին կանխատեսումներում: Արդեն իսկ նման այցելուների հոսք կա, որ համոզված են՝ սպասվում են սով, տնտեսական ճգնաժամ և այլն: Դրա մասին (տնտեսական ճգնաժամի) խոսվում է, բայց նրանց ընկալումը մի քիչ ավելի ապոկալիպտիկ է:
-Այս օրերին հումորային գրառումների հեղեղ է սոցցանցերում: Արտակարգ դրությունը հաղթահարելու կերպը ազգային առանձնահատկության հետ կապ ունի՞: Այլ կերպ ասած՝ ինչպե՞ս ենք մենք՝ հայերս, ելք գտնում դժվար իրավիճակներում:
-Հումորը պաշտպանական մեխանիզմ է, որ բնորոշ է բոլորին, անկախ ազգային պատկանելությունից: Իրականում հումորի առկայությոնը խոսում է այն մասին, որ մարդիկ փորձում են այդ կերպ մեղմել իրենց անհանգստությունը: Նմանատիպպ հարց էլի է հնչել, ես ասել եմ, որ պատասխան չունեմ: Իմ կարծիքով, դժվար թե լինի ազգային տարբերվող գիծ: Միայն կարելի է ասել, որ վերջին տասնամյակներին անցել ենք ամենատարբեր խնդիրների միջով, որոշակի փորձառության արդյունքում կարող են ձևավորված լինել նաև կառուցողական պաշտպանական մեխանիզմներ:
-Այս օրերին անցկացվում են մշակութային տարատեսակ ֆլեշմոբեր, առցանց նախագծեր՝ համերգ, թատրոն, ընթերցանություն և այլն: Ինտելեկտուալ ժամա՞նցն է կարևորվում այս իրավիճակում, թե՞ արվեստի ուժը:
-Ես ավելի պարզ եմ տեսնում այդ ամենի բացատրությունը: Երբ մեզ համար սովորական դարձած պահանջմունքների բավարարման եղանակները չկան, մենք փորձում ենք այլընտրանքային ձևեր գտնել: Մարդիկ հոգևոր պահանջմունքներ ունեն՝ թատրոն գնալ, երաժշտություն լսել: Նույնը կարող ենք ասել այդ ամենը իրականացնողների մասին: Երաժիշտը, որ չունի հնարավորություն համերգ կազմակերպելու համապատասխան վայրերում, իրականացնում է դա առցանց: Եվ սա վերաբերում է ոչ միայն մշակույթի, այլև տարբեր ոլորտների մասնագետներին:
-Որպես հոգեբան՝ ի՞նչ դրական միտում եք նկատում այս իրավիճակում:
-Դրական է այն, որ մարդիկ հնարավորություն ունեն վերաիմաստավորելու իրենց կյանքը, վերագնահատելու հնարավորությունները, փոքրիկ ուրախությունները՝ սրճարանում նստելը, ընկերներին հանդիպելը և այլն...
Զրույցը՝ Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆԻ
Հեղինակի նյութեր
- Պատմության վկաները
- Վերացող ծաղիկներ
- Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
- «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
- «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
- «Դրսից մեզ վրա կարող են ազդել միայն ներսի գործիքներով»
- «Երեսուն տարի ձգվեց մեր անկախության պատմությունը, մենք շահեցի՞նք»
- Մշակույթը հեռվից հեռու պահպանելու հույսով
- Անիմացիան, աշխարհն ու մենք
- «Մեր տարածքները փոքրացան, որովհետև այդպես էլ չհասկացանք, որ պետք է խմենք մեր բաժակով»
- Արվեստի ուժը
- Նոր մատենաշարը ներկայացնում է արևմտահայ և սփյուռքյան գրողների
- Բեմը կենդանություն է ստանում առայժմ միայն մանուկների համար
- «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
- Համաշխարհային դասականների ստեղծագործությունները՝ դուդուկով
- «Բնակչությունը պատրաստ չէ, բայց տարվում են աշխատանքներ»
- Ամանորի գիշերը դիմավորելու են եկեղեցում
- «Ջազի մեջ զգացվում է ապրածդ ժամանակաշրջանը»
- «Եթե չլիներ Փելեշյանը, կարծում եմ, դեռևս գտած չէի լինի կինոյում իմ ուղին»
- «Հուշարձաններն այդ տարածքների պատկանելության անձնագրերն են»
Մեկնաբանություններ