Մանրամասն որոնում (արխիվ)
02.11.2024
 
ՈՒկրաինայի հետ Թուրքիայի ռազմատեխնիկական համագործակցությունը տարակուսելի է՝ Hurriyet թերթին տված հարցազրույցում հայտարարել է ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը. «Թուրքական զենքն օգտագործվում է ՈՒկրաինայի զինված ուժերի կողմից ռուս զինվորականների և խաղաղ բնակիչների սպանության համար։ Սա չի կարող տարակուսանք չառաջացնել թուրքական ղեկավարության կողմից միջնորդական ծառայություններ մատուցելու պատրաստակամության մասին հայտարարությունների ֆոնին»,- շեշտել է Լավրովը։               
 
Նորություններ » «Ան­մա՞հ է այն գոր­ծը, ո­րի հա­մար ես մե­ռա»

«Ան­մա՞հ է այն գոր­ծը, ո­րի հա­մար ես մե­ռա»

«Ան­մա՞հ է այն գոր­ծը, ո­րի հա­մար ես մե­ռա»
31.03.2020 | 01:38
ԲԱԽ­ՏՈ­ՐՈՇ ՀԱՆ­ԴԻ­ՊՈՒՄ
1896-ին տե­ղի ու­նե­ցավ մի ճա­կա­տագ­րա­կան ի­րա­դար­ձու­թյուն, որն ահ­ռե­լի նշա­նա­կու­թյուն ու­նե­ցավ ոչ միայն Կո­մի­տա­սի, այլև բո­վան­դակ հայ ժո­ղովր­դի կյան­քում: Վե­րին կա­մոք հան­դի­պե­ցին հա­յի հան­ճա­րը և հա­յի կա­պի­տա­լը, ին­չի ար­դյուն­քում հա­յու­թյունն ու­նե­ցավ Կո­մի­տաս…
Վար­դա­պետն ինք­նա­կեն­սագ­րու­թյու­նում ըն­դա­մե­նը մեկ նա­խա­դա­սու­թյուն է գրել . «1896 թուին հայ յայտ­նի բա­րե­գործ Ա­ղեք­սանդր Ման­թա­շեա­նի օ­ժան­դա­կու­թեամբ գնա­ցի Բեր­լին ե­րաժշ­տա­կան ու­սումս կա­տա­րե­լա­գոր­ծե­լու»:
Ըն­դա­մե­նը մեկ նա­խա­դա­սու­թյուն, ո­րի ներք­նի­մաս­տը հարկ է պար­զա­բա­նել:
Ա­մե­նայն հա­յոց կա­թո­ղի­կոս Մկր­տիչ Խրի­մյա­նին Կո­մի­տա­սը մի քա­նի ան­գամ ու­ղեկ­ցել էր Թիֆ­լիս և, ան­շուշտ, գի­տեր, թե ով է Ման­թա­շյան­ցը: Գի­տեր, որ նա աշ­խար­հի ա­մե­նա­հա­րուստ հայն էր, որ տի­րում էր Թիֆ­լի­սի առևտրա­յին բան­կին և Բաք­վի նավ­թի մեկ եր­րոր­դին, ու­ներ բազ­մա­թիվ կալ­վածք­ներ ու նա­վեր: Բայց գի­տեր նաև, որ Ման­թա­շյան­ցը լոկ փո­ղի քսակ չէր, նա հա­յոց ա­մե­նա­խո­շոր բա­րե­րարն էր, ում սկզ­բունքն էր` ծա­ռա­յել ազ­գին ու ե­կե­ղե­ցուն, իսկ ու­սա­նո­ղին հա­մա­րում էր ազ­գի ա­պա­գա: Պա­տա­հա­կան չէ, որ հա­րյու­րա­վոր հայ ե­րի­տա­սարդ­նե­րի իր ծախ­քով ու­սում­նա­ռու­թյան էր ու­ղար­կում Ռու­սաս­տա­նի ու Եվ­րո­պա­յի ա­ռաջ­նա­կարգ բարձ­րա­գույն ու­սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն­ներ:
Ման­թա­շյան­ցը ու­սա­նող­նե­րին բու­հեր էր ու­ղար­կում բա­ցա­ռա­պես պե­տա­կան, քա­ղա­քա­կան գոր­ծիչ­նե­րի, հոգևոր պե­տե­րի, ար­վես­տի ու գրա­կա­նու­թյան ան­վա­նի մարդ­կանց միջ­նոր­դու­թյուն­նե­րով: Բայց ե­րի­տա­սարդ վար­դա­պե­տը 1896 թ., կա­թո­ղի­կոս Խրի­մյան Հայ­րի­կի օրհ­նու­թյամբ, հա­մար­ձա­կո­րեն թա­կեց 54-ա­մյա Ման­թա­շյան­ցի դու­ռը ու խնդ­րեց նրա ա­ջակ­ցու­թյու­նը, որ­պես­զի գնա Գեր­մա­նիա ու­սում­նա­ռու­թյան: Ալ. Ման­թա­շյան­ցի հա­մար կա­թո­ղի­կո­սի միջ­նոր­դու­թյու­նը բա­վա­րար էր:
Կո­մի­տա­սը հե­տաքր­քիր ման­րա­մաս­ներ է պատ­մել. «Երբ Էջ­միա­ծին վե­րա­դար­ձայ և խնդ­րա­գիրս մա­տու­ցի Հայ­րի­կին, գոհ ե­ղաւ և հրա­մա­յեց, որ եր­թամ պ. Ման­թա­շօ­ֆի ստո­րագ­րու­թիւ­նը բե­րեմ: Ան­մի­ջա­պէս Թիֆ­լիս մեկ­նե­ցայ կր­կին և Կա­թո­ղի­կո­սին հրա­մա­նը հա­ղոր­դե­ցի: Պ. Ման­թա­շօֆ պահ մը խոր­հե­լէ ետք, ը­սաւ. «Վար­դա­պե՛տ, այդ ա­մե­նը լաւ, բայց կը վախ­նամ, որ երբ Պեր­լին եր­թաս, գեր­ման գե­ղու­հի­նե­րը սքեմդ խլեն վրա­յէդ»: Այս կաս­կա­ծը ծանր ե­կաւ ին­ծի: Խնդ­րե­լով, որ չվշ­տա­նայ խօս­քե­րէս, պա­տաս­խա­նե­ցի ի­րեն. «Իր ուխ­տին ու կո­չու­մին ան­հաս­տատ կրօ­նա­ւո­րի մը սքե­մը խլե­լու հա­մար հարկ չկայ ան­պայ­ման գեր­ման գե­ղու­հի­նե­րու, ա­նոնց­մէ ա­մէն տեղ կը գտ­նուին: Հա­մո­զուե­ցէք, որ միակ ի­տէալս է կա­տա­րե­լա­գոր­ծել ե­րաժշ­տա­կան ու­սումս և հա­ւա­տար­մօ­րէն ծա­ռա­յել Ազ­գիս ու ե­կե­ղե­ցիիս»:
Ա­սոր վրայ յայ­տա­րա­րեց. «Գնա՛ վար­դա­պետ, այ­սօրւ­նէ իմս ես, ա՛ռ սա ստո­րագ­րու­թիւ­նը, տու՛ր Հայ­րի­կին, և ես կ՛ս­պա­սեմ հա­մերգ­նե­րուդ»: Ող­ջա­գու­րուե­լով կու գամ Էջ­միա­ծին, նոր ա­ղեր­սա­գիր կը պատ­րաս­տեմ ու կը յանձ­նեմ դի­ւա­նա­պե­տին, պ. Ման­թա­շօ­ֆի հա­ւա­նու­թեան գրին հետ: Ես ալ հետևե­ցայ ա­նոր, ձեռքս մե­լա­նը թաթ­խուած գրիչ մը, դէ­պի Վե­հա­րան, ուր բազ­մած էր Հայ­րի­կը: Ան­մի­ջա­պէս վե­ղարս դէ­պի աջ ծռե­լով ծն­րադ­րե­ցի ա­նոր առջև, մինչ կը կար­դար խնդ­րա­գիրս: Երբ ըն­թեր­ցու­մը ա­ւար­տեց, ա­ռանց վայր­կեան մը սպա­սե­լու, վե­րար­կուիս տակ պա­հած գրիչս վեր բարձ­րա­ցու­ցի: Վե­հա­փա­ռը երբ իմ այդ փութ­կոտ ըն­թացքս տե­սաւ, ջղայ­նոտ շեշ­տով մը. «Կո­րի՛ր խայ­տա­ռակ, ու՞­րկէ ա­ռիր այդ հա­մար­ձա­կու­թիւ­նը» պո­ռաց: Վե­ղարս ձեռքս, շան­թա­հար ու գլ­խի­կոր, սկ­սայ ետ ետ նա­հան­ջել: Վե­հա­րա­նին դու­ռը հա­զիւ հա­սած «կա՛ց այդ­տեղ» ը­սաւ և հրա­մա­յեց, որ ի­րեն մօ­տե­նամ: Դար­ձեալ ծն­րադ­րե­ցի իր առջև. ա­ռաւ գրիչս և ա­նով մա­կագ­րե­լէ վերջ ա­ղեր­սա­գիրս, ը­սաւ գո­րո­վոտ ձայ­նով մը. «Ա՛ռ և գնա. այդ հա­մար­ձա­կու­թիւնն ու կամ­քը ե­րաժշ­տա­կան աս­պա­րէ­զիդ մե՛ջ ու­նե­ցիր»:
Ման­թա­շյան­ցը բա­ցա­ռիկ հատ­կու­թյուն ու­ներ՝ բա­վա­կան է որևէ մե­կի հետ մի-եր­կու բառ փո­խա­նա­կեր և անվ­րեպ հաս­կա­նում էր՝ առջևը ծան­ծա­ղա­մի՞տ է, թե՞ տա­ղան­դա­վոր, տա­ղանդ, ո­րին հարկ էր օ­ժան­դա­կել:
Այդ­պես ե­ղավ և Կո­մի­տա­սի պա­րա­գա­յում: Նա վար­դա­պե­տին նշա­նա­կեց ամ­սա­կան 500 ռուբ­լի կր­թա­թո­շակ, այ­սինքն՝ 3 տար­վա հա­մար 18000 ռուբ­լի, ին­չը չլս­ված և ան­նա­խա­դեպ բան էր: Ման­թա­շյանցն իր որ­դե­գիր ու­սա­նող­նե­րին խիստ ան­հա­տա­կան վե­րա­բեր­մունք էր ցու­ցա­բե­րում և, դի­ցուք, Պե­տեր­բուր­գի և Մոսկ­վա­յի իր ու­սա­նող­նե­րին սահ­մա­նել էր ամ­սա­կան 100 ռուբ­լի: Բայց Կո­մի­տասն ու­րիշ էր, և Գեր­մա­նիան էլ թանկ եր­կիր էր …
Այս ճա­կա­տագ­րա­կան հան­դի­պու­մը հիմք դրեց եր­կու­սի եր­կա­րա­մյա բա­րե­կա­մու­թյան:
Կո­մի­տա­սը որ­քան մեծ էր ե­րաժշ­տար­վես­տում, նույն­չափ բարձր էին նրա մարդ­կա­յին հատ­կա­նիշ­նե­րը: Ման­թա­շյան­ցի շնոր­հիվ շուրջ հա­զար ու­սա­նող բարձ­րա­կարգ կր­թու­թյուն ստա­ցավ, և նրանց մի մա­սը հե­տա­գա­յում տեղ գրա­վեց հա­յոց մտա­վո­րա­կա­նու­թյան փա­ղան­գում: Բայց ո­մանք լուռ մնա­ցին, իսկ ո­մանք պար­զա­պես ե­րախ­տա­մոռ ե­ղան և նույ­նիսկ հրա­պա­րա­կավ բո­ղո­քե­ցին: Այդ­պի­սին չէր Կո­մի­տա­սը:
1906 թ. վար­դա­պետն իր «Հայ գեղ­ջուկ ե­րաժշ­տու­թիւն» ու­սում­նա­սի­րու­թյու­նը ֆրան­սե­րեն թարգ­մա­նե­լու խնդ­րան­քով ու­ղար­կեց Ա. Չո­պա­նյա­նին՝ Փա­րիզ, և աշ­խա­տու­թյու­նը նվի­րեց Ա­լեք­սանդր Ման­թա­շյան­ցին, նա­մա­կում գրե­լով. «Աշ­խա­տու­թիւնս էլ նուի­րե­ցի պ. Ա. Ման­թա­շեա­նին, ո­րով­հետև նո­րան եմ պար­տա­կան ար­դի ուս­ման պա­շա­րովս՝ եւ­րո­պա­կան մտ­քով»:
Մեկ տա­րի անց՝ 1907-ին, ի­մա­նա­լով, որ Կո­մի­տա­սը դաշ­նա­մուր չու­նի և աշ­խա­տում է նա­հա­պե­տա­կան ֆիս­հար­մո­նով, Ման­թա­շյան­ցը «Շրե­դեր» ֆիր­մա­յի մի շքեղ հա­մեր­գա­յին դաշ­նա­մուր նվեր ու­ղար­կեց Էջ­միա­ծին: Կո­մի­տա­սի ու­րա­խու­թյա­նը չափ ու սահ­ման չկար…
Երբ 1909 թ. վախ­ճան­վեց Ման­թա­շյան­ցի կի­նը՝ ութ ե­րե­խա լույս աշ­խարհ բե­րած Դա­րյա Թա­մամ­շյա­նը, Կո­մի­տասն Էջ­միած­նից շտա­պեց Թիֆ­լիս, մաս­նակ­ցեց հու­ղար­կա­վո­րու­թյա­նը ու մի քա­նի երգ կա­տա­րեց՝ վշ­տա­կից­նե­րից ար­ցունք կոր­զե­լով:
Կո­մի­տասն սկզ­բունք ու­ներ՝ եր­բեք չէր պա­տաս­խա­նում մա­մու­լում եր­բեմն-եր­բեմն երևա­ցող նա­խան­ձորդ­նե­րի ճա­մար­տա­կու­թյուն­նե­րին, դա ա­նում էին նրա բազ­մա­թիվ ըն­կեր­ներն ու բա­րե­կամ­նե­րը: Բայց 1910 թ. բա­ցա­ռու­թյուն ա­րեց և Պոլ­սի «Ժա­մա­նակ» թեր­թում, ի մի­ջի այ­լոց, գրեց. «Ո՛չ ա­սել եմ և ո՛չ էլ գրել, թէ Պոլ­սոյ հայ ե­րա­ժիշտ­նե­րը ա­ւե­լի կամ նուազ զօ­րա­ւոր ե­րա­ժիշտ­ներ և ե­րաժշ­տա­գէտ­ներ չէին լի­նի կամ կը լի­նէին, ե­թէ համ­բա­ւա­ւոր մեծ բա­րե­րա­րիս Պ. Ա­ղէք­սանդր Ման­թա­շեա­նի պէս մար­դոց հուա­նա­վո­րու­թիւ­նը վա­յե­լե­լով Եւ­րո­պա գնա­ցած լի­նէին: Ե­րաժշ­տու­թեան երկ­նա­պարգև շնոր­հը միայն Կո­մի­տաս վար­դա­պե­տի վրայ չէ՛ ի­ջել. նոյն­պէս , գի­տակ­ցե­լով հան­դերձ, թէ մի դրա­կան բան գի­տեմ, ինձ «ՄԻԱԿ Ե­ՐԱԺՇ­ՏԱ­ԳԷՏ» կամ «ՀԱՅ Ե­ՐԱԺՇ­ՏՈՒ­ԹԵԱՆ ԱՍ­ՏՈՒԱԾ» հա­մա­րե­լու և հռ­չա­կե­լու ո՛չ յա­ւակ­նու­թիւնն եմ ու­նե­ցել և ո՛չ էլ երևա­կա­յել: Ընդ­հա­կա­ռա­կը, շատ տեղ, քա­նիցս ա­ռիթ եմ ու­նե­ցել մեծ բազ­մու­թեան ա­ռաջ խոս­տո­վա­նե­լու, որ ե­թէ բաղդն ինձ չը ժպ­տար և ես Ս. Էջ­միա­ծին և ա­պա իմ ան­գին բա­րե­րար Պ. Ա­ղէք­սանդր Ման­թա­շեա­նի մի­ջո­ցաւ Գեր­մա­նիա չգ­նա­յի, կը լի­նէի իմ հայ­րե­նի­քում՝ Կու­տի­նա­յում, շատ շատ մի կօշ­կա­կար, ո­րով­հետև որ­բիս խնա­մող Յա­րու­թիւն հօ­րեղ­բայրս էլ կօշ­կա­կար էր և ակ­նյայտ­նի բան է որ ես էլ, ա­մե­նայն հա­ւա­նա­կա­նու­թեամբ, նրան պի­տի ա­շա­կեր­տէի»:
Երբ 1911 թ. Ման­թա­շյան­ցը վախ­ճան­վեց, Կո­մի­տա­սը Ե­գիպ­տո­սում էր և այն­տե­ղից ցա­վակ­ցա­կան հե­ռա­գիր ու­ղար­կեց:
Հի­րա­վի, մե­ծե­րը մեծ են ա­մեն բա­նում, այդ թվում և՝ մարդ­կա­յին փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում:
ՍԿԻԶԲ
Էջ­միա­ծին ոտք դնե­լիս, կար­ծես, ինչ-որ տեղ՝ երկ­նում, տե­ղի ու­նե­ցավ Բա­րու ու Չա­րի հեր­թա­կան ճա­կա­տա­մար­տը, և մյուս կռիվ­նե­րի նման այդ ճա­կա­տա­մար­տում էլ հաղ­թող ու պարտ­վող չե­ղավ: Չա­րը մարդ­կու­թյան զո­հա­սե­ղա­նին պի­տի մա­տու­ցեր մի ամ­բողջ ժո­ղո­վուրդ, և որ­պես­զի այդ Աստ­վա­ծըն­տիր ազ­գը իս­պառ չան­հե­տա­նար, Բա­րին նա­խօ­րոք ծնեց Կո­մի­տաս:
Հան­ճար­ներն էլ չեն գի­տակ­ցում, որ ծն­ված օր­վա­նից Բարձ­րյա­լը բռ­նում է ի­րենց ձեռ­քից ու տա­նում իր ու­զած ճա­նա­պար­հով: Աստ­ված Կո­մի­տա­սին ձայն ու երգ տվեց:
Ին­չու՞՝ ձայն: Սո­ղո­մոնն օժտ­ված էր բա­ցա­ռիկ ե­րաժշ­տա­կան ըն­դու­նա­կու­թյուն­նե­րով, ե­զա­կի ե­րաժշ­տա­կան լսո­ղու­թյամբ և ան­զու­գա­կան ձայ­նա­յին տվյալ­նե­րով: Եվ հի­մա, ա­մեն ան­գամ Կո­մի­տա­սին լսե­լիս, ինձ թվում է, թե այդ ձայ­նը ինչ-որ խո­րին, խա­վարչ­տին ան­դուն­դից գա­լիս-գա­լիս, ծա­վալ­վում ու գնում է տիե­զերք: Դա ի­րա­կան, տե­սա­նե­լի ու շո­շա­փե­լի է, ո­րով­հետև իմ ժո­ղովր­դի ձայնն է:
Իսկ ին­չու՞՝ երգ: Ո­րով­հետև ժո­ղո­վուր­դը պի­տի փրկ­վեր ու վե­րապ­րեր իր եր­գի շնոր­հիվ: Ո­րով­հետև Չա­րը երգ չու­ներ, իսկ հա­յը ու­ներ:
1915-ին, երբ վե­րա­դար­ձել էր սպան­դի ճա­նա­պար­հից և ակ­ներև էին հի­վան­դու­թյան ա­ռա­ջին նշան­նե­րը, մի ան­գամ բարկ արևի տակ շր­ջում է գլ­խա­բաց, և բա­րե­կա­մը խոր­հուրդ է տա­լիս թա­սա­կը դնել, որ­պես­զի չարևա­հար­վի: Պա­տաս­խա­նում է. «Ոչ, ոչ, այս­պէս լաւ է: Ի՜նչ տա­քուկ է արևը, ա­նոյշ է, ար­դար է ա­րե­գա­կը: Ան գո­նէ չար չէ»:
Ա­րե­գակն ար­դա՞ր էր…
Երկ­րորդ դա­սա­րա­նի ա­շա­կերտ էր, երբ քյոր­փալ­վե­ցի (ներ­կա­յիս Ար­մա­վի­րի մար­զի Ար­շա­լույս գյուղ) մի հա­մա­դա­սա­րան­ցի նրան հյուր տա­րավ: Այդ­տեղ՝ ա­խո­ռում, ա­ռա­ջին ան­գամ լսեց գեղ­ջու­կի երգ, ու հան­ճա­րի աստ­վա­ծա­տուր կայ­ծը բռնկ­վեց: Այլևս դա­տա­պարտ­ված էր:
Տա­րեցտա­րի շր­ջեց Ա­րա­րա­տյան դաշ­տա­վայ­րի, Շի­րա­կի, Լոռ­վա գյու­ղե­րում, լսեց եր­գեր ու նո­տագ­րեց: Մի ան­գամ, Քա­նա­քե­ռի գյու­ղա­ցի­նե­րին լսե­լուց ա­ռաջ, դաշ­տա­յին ծա­ղիկ­ներ քա­ղեց ու խո­նար­հեց Խա­չա­տուր Ա­բո­վյա­նի տնա­կի առջև…
Գևոր­գյան ճե­մա­րա­նի՝ հա­յոց աշ­խար­հի տար­բեր ծայ­րեր ար­ձա­կուրդ մեկ­նող ա­շա­կերտ­նե­րին խնդ­րում-հանձ­նա­րա­րում էր ի­րենց ծնն­դա­վայ­րի եր­գե­րը բե­րել, ո­րոնք կր­կին լսում ու նո­տագ­րում էր:
Եվ ար­դյուն­քում՝ ժո­ղովր­դա­կան եր­գի մա­սին ա­ռա­ջին հրա­պա­րա­կա­յին դա­սա­խո­սու­թյամբ հան­դես ե­կավ 1890 թ. սեպ­տեմ­բե­րին՝ Էջ­միած­նում, Գևոր­գյան ճե­մա­րա­նի հիմ­նադր­ման 25-ա­մյա­կի կա­պակ­ցու­թյամբ:
ԲԵՌ­ԼԻՆ
Իս­կա­կան Կո­մի­տասն սկիզբ ա­ռավ Գեր­մա­նիա­յից:
Բեռ­լի­նի հա­մալ­սա­րա­նը Գեր­մա­նիա­յի հնա­գույն կր­թօ­ջախ­նե­րից է: Այն հիմն­վել է 1809 թ. դի­վա­նա­գետ ու լեզ­վա­բան Վիլ­հելմ ֆոն Հում­բոլդ­տի նա­խա­ձեռ­նու­թյամբ: 1828-ից, ի պա­տիվ Պրու­սիա­յի թա­գա­վո­րի, կրել է Ֆրիդ­րիխ Վիլ­հել­մի ա­նու­նը և միայն 1949-ին վե­րան­վան­վել և ա­ռայ­սօր կոչ­վում է Հում­բոլդ­տի ա­նու­նով:
Ա­հա այս­տեղ էր դա­սա­վան­դում ժա­մա­նա­կի ան­վա­նի ջու­թա­կա­հար և կոմ­պո­զի­տոր Յո­զեֆ Յոա­խի­մը: Եվ 1896 թ. հու­նի­սին հենց նրան դի­մեց 27-ա­մյա Կո­մի­տա­սը: Յ. Յոա­խի­մը նրան խոր­հուրդ տվեց ու­սում ստա­նալ պրո­ֆե­սոր Ռի­խարդ Շմիդ­տի մաս­նա­վոր կոն­սեր­վա­տո­րիա­յում: Շա­բա­թա­կան ե­րեք օր Կո­մի­տասն սկ­սեց ու­սա­նել Շմիդ­տի մոտ, իսկ ե­րեք օր՝ հա­մալ­սա­րա­նի փի­լի­սո­փա­յու­թյան ֆա­կուլ­տե­տում: Բեռ­լի­նի հա­մալ­սա­րա­նում Հայն­րիխ Բե­լեր­մա­նը նրան դա­սա­վան­դում էր կոնտ­րա­պունկտ և հին ե­րաժշ­տու­թյուն, Օս­կար Ֆլեյ­շե­րը՝ ե­րաժշ­տու­թյուն ու ձայ­նագ­րում, Մաքս Ֆրիդ­լան­դե­րը՝ ընդ­հա­նուր պատ­մու­թյուն և հին հե­ղի­նակ­նե­րի մեկ­նու­թյուն:
Սկ­սեց ժրա­ջա­նո­րեն յու­րաց­նել դա­սա­կան ե­րաժշ­տու­թյու­նը: Հատ­կա­պես հրա­պուր­վեց Վագ­նե­րով և ան­գամ մի ո­րոշ ժա­մա­նակ ար­տաք­նա­պես նման­վեց նրան, մո­րուք թող­նե­լով միայն ծնո­տի տակ:
Հըն­թացս կու­զե­նա­յի մի դի­տար­կում ա­նել. բա­ցա­ռիկ ե­րաժշ­տա­կան լսո­ղու­թյան շնոր­հիվ Կո­մի­տա­սը, բա­ցի հա­յե­րե­նից ու թուր­քե­րե­նից, հեշ­տու­թյամբ տի­րա­պե­տեց գեր­մա­նե­րե­նի, ֆրան­սե­րե­նի, հա­ղոր­դակց­վում էր նաև ռու­սե­րե­նով, ի­տա­լե­րե­նով և այլն:
Ռի­խարդ Շմիդ­տի մոտ ու­սա­նում էր դաշ­նա­վո­րում, կոմ­պո­զի­ցիա, գոր­ծի­քա­վո­րում և այլն, և այլն: Ռ. Շմիդ­տի հետ պա­րապ­մունք­ներն ա­րա­գո­րեն վե­րած­վե­ցին ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ու մարդ­կա­յին ջերմ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի: Ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան վե­ճերն ան­խու­սա­փե­լի ու գրե­թե ա­մե­նօ­րյա էին: Հար­գե­լով արևել­ցի Կո­մի­տա­սի ինք­նու­րույն, ան­կախ խառն­ված­քը, ինք­նա­տի­պու­թյու­նը, պրո­ֆե­սոր Շմիդ­տը հա­ճախ ստիպ­ված էր լի­նում մո­ռա­նալ դա­սագր­քա­յին ճշ­մար­տու­թյուն­նե­րը, մի կողմ դնել ձեռ­նար­կը և ա­սել. «Ե­թե հա­մոզ­ված եք այդ ներ­դաշ­նա­կու­թյան գե­ղեց­կու­թյան հար­ցում, թող ձեր ու­զա­ծը լի­նի»:
Սա­կայն մի ան­գամ չդի­մա­ցավ: Կո­մի­տա­սը, որ­պես կա­նոն, օգ­տա­գոր­ծում էր քվարտ-սեքստ ա­կոր­դը, դա հա­մա­րե­լով ա­մե­նա­հար­մա­րը արևե­լյան մե­ղե­դի­նե­րը ներ­դաշ­նա­կե­լու հա­մար, այ­նինչ դա ա­նըն­դու­նե­լի էր Շմիդ­տի հա­մար: Եվ նա զայ­րա­ցած նս­տեց-ե­լավ դաշ­նա­մու­րի ստեղ­նա­շա­րին՝ ա­նընդ­հատ կրկ­նե­լով. «Ա­հա՛ ձեր ներ­դաշ­նա­կու­թյուն­նե­րը, ա­հա ձեր ներ­դաշ­նա­կու­թյուն­նե­րը»:
Բայց դրանք զուտ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան, մաս­նա­գի­տա­կան վե­ճեր էին: Շատ ա­վե­լի ար­ժե­քա­վոր էին մարդ­կա­յին անգ­նա­հա­տե­լի փոխ­հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը:
Կո­մի­տա­սի հա­մար ու­սում­նա­ռու­թյու­նը զուտ ֆի­նան­սա­կան տե­սա­կե­տից բա­վա­կա­նին ծանր, բարդ ու խնդ­րա­հա­րույց էր: Ճիշտ է, իր ան­գին բա­րե­րար Ա­լեք­սանդր Ման­թա­շյան­ցի կր­թա­թո­շա­կը բարձր էր, բայց վար­դա­պե­տը պետք է վճա­րեր և պրո­ֆե­սոր Շմիդ­տին, և Բեռ­լի­նի հա­մալ­սա­րա­նին, բնա­կա­րա­նի վարձ տար, սն­վեր, գներ հա­գուստ, նո­տա­ներ, դա­սագր­քեր, գրե­նա­կան պի­տույք­ներ: Եր­բեմն դրամն ինչ-ինչ պատ­ճառ­նե­րով ու­շա­նում էր, և Կո­մի­տասն ստիպ­ված ծայ­րա­գույն խնա­յո­ղու­թյան մեջ էր ապ­րում կամ պարտ­քե­րի տակ ընկ­նում:
Պրո­ֆե­սոր Շմիդ­տի ու­շադ­րու­թյու­նից չվ­րի­պեց, որ սի­րե­լի ա­շա­կեր­տը օ­րե­ցօր նի­հա­րում ու սմ­քում է: Ո­րո­շեց պար­զել:
(շա­րու­նա­կե­լի)
Խա­չա­տուր ԴԱ­ԴԱ­ՅԱՆ
Դիտվել է՝ 8311

Հեղինակի նյութեր

Մեկնաբանություններ

ԲեռնելԲեռնել

Ասում են...

. .

Տարածաշրջանային

Այս ձգձգվող գործընթացը ավելի քան ձեռնտու է Բաքվին

Այս ձգձգվող գործընթացը ավելի քան ձեռնտու է Բաքվին

«Ադրբեջանն ու Հայաստանը լուրջ առաջընթաց են գրանցել խաղաղ համաձայնագրի շուրջ բանակցություններում,-ասել է Ադրբեջանի ԱԳՆ ղեկավար Բայրամովը Մեծ Բրիտանիայի արտաքին գործերի, համագործակցության և զարգացման նախարար Սթիվեն Դաութի հետ հանդիպմանը...

Սոցցանցային գրառումներ

Նոյեմբերը մեզ մոտ ամենաաշնանային ամիսն է
Նոյեմբերը մեզ մոտ ամենաաշնանային ամիսն է

Բաժնի բոլոր նորությունները »

«Իրատես» թերթի արխիվից

Անճարակության փյունիկապաշտներ ենք
Անճարակության փյունիկապաշտներ ենք

Բաժնի բոլոր նորությունները »

Ծաղրանկարչի կսմիթ

Երբ ե­րեքն էլ «թա­գա­վոր» են, իսկ գա­հը մեկն է
Երբ ե­րեքն էլ «թա­գա­վոր» են, իսկ գա­հը մեկն է
2024 © Irates.am
Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Մեջբերումներ անելիս ակտիվ հղումը Irates.am-ին պարտադիր է: Կայքի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական հեռուստառադիոընթերցումն առանց Irates.am-ին հղման արգելվում է: Կայքում արտահայտված կարծիքները պարտադիր չէ, որ համընկնեն կայքի խմբագրության տեսակետին: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում: Էլեկտրոնային հասցե՝ info@irates.am
ԲաժանորդագրվելԳործընկերներՀետադարձ կապ
.