Մի անգամ Դսեղում. Կարո Վարդանյան

Մի քանի տարի առաջ, Թումանյանի 150 ամյակին հանդիման, որոշվեց Դսեղում կազմակերպել քանդակի սիմպոզիում և թումանյանական կերպարների քանդակներով զարդարել գյուղի հրապարակը:

Մշակույթի նախարարությունը Դսեղ տեղափոխեց տասնյակից ավելի տուֆի խոշոր կտորներ, հրավիրվեցին նորավարտ քանդակագործներ, ու մի քանի շաբաթ գյուղը լցվեց մուրճ ու հատիչի աշխույժ չխկչխկոցով:
Երիտասարդներն ազատ էին կերպարների ընտրության հարցում, և արդյունքում քանդակների մոտ կեսը Անուշ ստացվեց: Ինչ կարող էիր անել. այդ տարիքում մարդիկ սովորաբար սիրահարված են լինում, և եթե ԼԳՏՊ չեն, Անուշի կերպարը առավել հարազատ է լինում նրանց սրտին:

Ինչևէ, բացմանը նախարարով, լրագրողներով ու այլ անհրաժեշտ բաներով հասանք Դսեղ: Շրջեցինք քանդակից քանդակ, հիացանք, սելֆի արեցինք, խրախուսեցինք փոշոտ ու երջանկությունից շողշողացող քանդակագործներին: Նկատեցի, որ համընդհանուր զվարթության մեջ գյուղապետը տրտում է ու ընկճված: Մոտ հրավիրեցի ու հարցրի տխրության պատճառը: Գյուղապետը սիրտը բացեց.
- Ախր ոնց կլինի առանց Համբոյի: Էսքան Անուշ, հավուճիվ եք քանդակել, իսկ Համբոյին մտահան եք արել: Համբոն մեր գյուղի այցեքարտն ա, մեր հպարտությունը: Խնդրում եմ, էդ էլ ավելացրեք: Ես նույնիսկ մտածել եմ՝ ոնց քանդակեք: Մի խեղճ գյուղացի ունենք, որ գլխին փափախ եմ դնում, դառնում ա իսկը տանջված Համբոն:

Ասաց ու հույսով նայեց նախարարին:
Նախարարը մտքում հախուհաշիվ արեց ու խոժոռվեց: Առանց այն էլ ծրագրի բյուջեն սուղ էր, ու քանդակագործները չէին վարձատրվել: Փորձեցի փարատել անհարմար լռությունը.
- Եկեք Համբոյին առայժմ թողնենք ու Պոչատ աղվեսը քանդակենք:
- Ինչո՞ւ հենց Պոչատ աղվեսը, - տարակուսեցին բոլորը:
- Դե, աղվեսի կեսը իր պոչն է: Գուցե դա էական չէ պոեզիայի կամ երաժշտության համար, բայց քանդակագործության պարագայում շատ կարևոր է. երկու անգամ քիչ քար ու աշխատանք կպահանջվի: Այսինքն՝ կրկնակի էժան կնստի:

Կարճ քննարկում եղավ, ու գտան, որ Անուշների կողքը անպոչ աղվեսը լավ չի դիտվի: Համ էլ մարդիկ ոնց գլխի ընկնեն, որ դա Թումանյանի Պոչատ աղվեսն է:
- Լավ,- ասացի,- այդ դեպքում քանդակենք Կռնատ աղջիկը: Դա հաստատ Անուշների կողքը կնայվի:
- Ինչո՞ւ Կռնատ աղջիկը:
- Դե, թևերը չեն լինի ու ահագին էժան կնստի:
- Իսկ չի լինի՞, որ Համբոյին քանդակեք առանց թևերի,- պայծառացավ գյուղապետը: - Դա էլ էժան կնստի:
Մի քիչ քննարկեցին ու գտան, որ չի լինի:
- Այդ դեպքում,- ասացի,- եկեք քանդակենք Անգլուխ ձիավորը:
- Դա ի՞նչ կապ ունի Թումանյանի հետ, - զայրացավ մի թումանյանագետ:
- Դե հիմա ո՞վ է իմանում՝ Անգլուխ ձիավորը ինչի հետ կապ ունի: Էստեղ կարևորն այն է, որ ձիավորը առանց գլխի էժան կնստի:
- Համբոն առանց գլխի չի լինի,- նեղացավ գյուղապետը, ում բոլոր մտքերն ու հույսերը պտտվում էին Համբոյի շուրջը:
Մի խոսքով, այս գաղափարն էլ խոտանվեց:
- Լա՛վ,- գյուտ արածի պես գոչեցի,- այդ դեպքում եկեք քանդակենք Թումանյանի շաուրմա: Դա շատ էժան կնստի, համ էլ նոր քար բերելու կարիք չի լինի: Շուրջներս լիքը ավելացած քարաբեկորներ են:
- Իսկ չի լինի՞, որ շաուրման Համբոյի ձեռին լինի,- չէր նահանջում գյուղապետը:
- Չի՛ լինի,- մերժեց նախարարը:
- Շատ ա թա՞նկ,- խեղճացավ գյուղապետը:
- Համ թանկ ա, համ էլ կնայվի որպես շաուրմայի գովազդ:
... Որոշվեց հարցը քննարկել 50 տարի հետո, երբ Հայաստանում 10 միլիոն բնակիչ կլինի, բյուջեն շատ կլինի ու կնշվի Թումանյանի 200 ամյակը:

Մեկնաբանություններ