«Վերամշակելով կյանքը` աղբի մեջ Դոստոևսկի գտա»

Թուրք ռեժիսոր Էնիս Ռըզայի «Վերամշակելով կյանքը` աղբի մեջ Դոստոևսկի գտա» վավերագրական ֆիլմը ներկայացված է «Ոսկե ծիրան» կինոփառատոնի մրցութային ծրագրում: Փողոցի երեխաներից մեկը` աղբահավաք, մուրացկան, հնահավաք Օքթայը, վերափոխվում է գրքերի շնորհիվ, որ գտնում էր աղբամաններում: Նա կարդում է այդ գրքերը ու սկսում դրանք հավաքել արդեն իր համար: Հիմա նա բազմաբնույթ գրքերի խանութ ունի: «Լավ գրականությունը փոխում է կյանքը, ինչպես և պատկերված է ֆիլմում: Մեր օրերում ինչպիսի՞ ֆիլմեր, գրքեր, մշակույթ է պրոպագանդվում: Կա՞ վերահսկում այս առումով Թուրքիայում»: Մեզ հետ զրուցում, անդրադառնալով այս հարցին` Էնիս Ռըզան նշեց, որ Թուրքիայում օրենքով արգելված է գրաքննությունը, բայց երբ ինչ-որ բան է արվում համակարգի դեմ, գիրք լինի, թե ֆիլմ, բնականաբար, քննադատվում է: «Ինչ վերաբերվում է ֆիլմերի, գրքերի տարածմանը, կապիտալիստական պահանջարկ- առաջարկի մեխանիզմներն են աշխատում այսօր,-ասաց նա,- շուկայում գերիշխում է հոլիվուդյան արտադրանքը: Այդ իսկ պատճառով ստեղծել ենք մեր լսարանը, քաղաքից քաղաք շրջում ենք, ներկայացնում մեր ֆիլմերը, անհատապես հանդիպում լսարանի հետ: Նաև այլընտրանքային հեռուստաալիքներով ենք ներկայացնում դրանք»: Թուրքիայում տարեկան 60-70 վավերագրական ֆիլմ է նկարահանավում: Ռեժիսոր խոսքով` վավերագիրները խնդիր ունեն հանրությանը ծանոթացնելու թաքնված իրականության հետ, նման ֆիլմեր պետք է շատ լինեն, բայց պահպանեն գեղագիտությունը, չդառնան պարզապես պատմությունը արտացոլող վավերագրություններ: Ի դեպ, Ցեղասպանության մասին պատմող ֆիլմերը, որոնք նույնպես «հեռու չեն» իրականությունից, թուրք վավերագիրները կոչում են կոտորածի ֆիլմեր:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Էնիս Ռըզայի հետ ամբողջական զրույցը կարդացեք «Իրատես de facto»-ի առաջիկա համարներում:

Լուսանկարներ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ