Համաներման ինստիտուտ

Համաներումը, ընդարձակ նորմատիվ-իրավական իմաստով, իրենից ներկայացնում է միջոլորտային իրավաբանական մի ինստիտուտ, որը ներառում է իրավունքի սահմանադրական, քրեական, քրեադատավարական, քրեակատարողական և այլ ճյուղերի նորմեր: Այդ ինստիտուտի սկզբունքային միասնությունը հաստատվում է դրա ընդհանուր խորագրով, որը վերարտադրվում է իրավական կարգավորման բոլոր մակարդակներում պահպանվող իրավունքի բոլոր ճյուղերով, ինչպես նաև գործողության ընդհանուր սկզբունքներով: Կարելի է խոսել համաներման ինտեգրացիոն բնույթի մասին, որի աղբյուրն են իրավական տարբեր պատկանելություն ունեցող օրենսդրական ակտերը:

Միևնույն ժամանակ համաներման ինստիտուտի կորիզ են կազմում սահմանադրաիրավական նորմերը, որոնք բնութագրում են համաներումն իբրև պետական իշխանության մի մարմին, որն արտահայտում է պետականության հիմնական սկզբունքները` գթությունն ու մարդասիրությունը: Իր քաղաքաիրավական բնույթով համաներումն առաջին հերթին սահմանադրական երևույթ է, հետո միայն` ոլորտային: Քրեական և այլ ընթացիկ օրենսդրության նորմերը միայն զարգացնում են հիմնական օրենքի համապատասխան դրույթները` մեկնաբանելով դրանք սահմանադրական իմաստին համապատասխան: Համաներումն իրականացվում է սահմանադրաիրավական տարածքում, այն, որպես այդպիսին, իրականացվում է քրեական իրավունքից ու գործընթացից դուրս: Համաներումը իրավաբանական հետապնդման ու պատժի դադարեցման ոչ թե քրեաիրավական, այլ սահմանադրաիրավական եղանակ է:
Համաներման բացառիկ պետական պատկանելությունը, դրա հրապարակային-իրավական նշանակությունը վկայում են այն մասին, որ համաներումը պետական ինքնավարության կարևոր ցուցանիշ է:
Ցանկացած քրեական քաղաքականություն հիմնվում է պատասխանատվության ու պատժի կիրառման վրա, որոնց ինտենսիվությունը կարող է բնութագրել միայն այդ քաղաքականության ազատականության աստիճանը: Համաներումը, ընդհակառակը, նշանակում է ազատում պատասխանատվությունից ու պատժից, և այդ իմաստով միշտ հակադիր է պետության քրեական քաղաքականությանը: Քրեական քաղաքականությունը հիմնվում է պատասխանատվության ու պատժի անխուսափելիության վրա, այն ժամանակ, երբ համաներումը դրանց բացառումն է: Համաներումը բացառություն չէ ընդհանուր քրեական քաղաքականությունից, ոչ էլ դրա ճշգրտում է, իր երկարատև նշանակությամբ համաներումն իմաստավորված պետական սահմանադրական քաղաքականության արդյունք է, որն ուղղված է պատասխանատվության ու պատժի ենթարկված անձանց իրավաբանական ճակատագրի մեղմացմանը:
Համաներման սահմանադրաիրավական բնույթի վերլուծությունը թույլ է տալիս ձևակերպել դրա հետևյալ սահմանումը. համաներումն իրենից ներկայացնում է մարդասիրական ու գթասրտության մի ակտ, որն ուղղված է պատասխանատվությունից, պատժից ազատելուն, ինչպես նաև դրանք մեղմացնելուն, պատժի իրավական հետևանքները վերացնելուն, ինչպես նաև իրավախախտումներին հակազդելու ոլորտում սահմանադրական արժեքների հաշվեկշռին:
Համաներման ինստիտուտը, իր բովանդակության ու կիրառման փորձի բազմազանության պատճառով, պահանջում է ամուր ու հուսալի նորմատիվ-իրավական ապահովում, որը կպարունակեր համաներման միատեսակ պահանջներ:

Աննա ԻԵՐՈՒՍԱԼԻՄՍԿԱՅԱ

Հեղինակի նյութեր

• Իռլանդացիները հարգում են ընտանիքը
• Օրակարգում սահմանափակ հնարավորություններով մարդկանց խնդիրներն են
• Պամֆլետների առաջացումն Անգլիայում
• Մարդու մասնավոր կյանքն ու դրա պաշտպանությունը
• Եվրամիության իրավական համակարգի դերը գլոբալացման գործընթացում
• Իրավագիտության վերածնունդը
• Մեդիա պլանավորում. ժամանակակից գովազդային գործիք
• «Մշակի» էջերում Արծրունին հիանում էր Ջուզեպե Գարիբալդիով
• «Ազդարար». հայոց առաջին պարբերական մամուլը
• Դրուիդներ

Մեկնաբանություններ