«Երաժշտությունն ինձ համար անվերջ տիեզերք է»

ԺԻՐԱՅՐ ՇԱՀՐԻՄԱՆՅԱՆԸ ամենաակտիվ ժամանակակից երիտասարդ կոմպոզիտորներից է: Նա մի շարք կամերային, սիմֆոնիկ, խմբերգային և վոկալ ստեղծագործությունների հեղինակ է: Ժիրայրի ստեղծագործությունները հնչել են Ֆրանսիայում, Գերմանիայում, Իտալիայում, Կանադայում, ԱՄՆ-ում, Հորվաթիայում, Բելգիայում, Իտալիայում և Հոլանդիայում:

-Ժիրայր, վերջերս Դուք ընդգրկվել եք Slide Factory Տրոմբոնի եվրոպական փառատոնի լավագույն հնգյակում: Շնորհավորում եմ: Ի՞նչ նշանակություն ունի Ձեզ համար այս հաղթանակը:
-Ես հայտնվեցի առանց տարիքային սահմանափակումների կոմպոզիտորների շատ հեղինակավոր միջազգային մրցույթի եզրափակիչում: Ներկայացված էր 60 ստեղծագործություն, որոնցից ժյուրին ընտրեց հինգը` տարբեր հեղինակների, ԱՄՆ-ից, Մեծ Բրիտանիայից, Հոլանդիայից, Իսպանիայից։ Ես ներկայացնում էի Հայաստանը: Ռոտերդամում տեղի ունեցավ երկու համերգ` մարտի 29-ին և ապրիլի 15-ին: Համերգների ժամանակ վաճառվում էին նոտաներն ու սկավառակները, որոնցից մենք` 5 ֆինալիստներս, կստանանք ինչ-որ տոկոսներ:
-«Մանտրան» 8 տրոմբոնների համար Ձեր առաջի՞ն ստեղծագործությունն է այս գործիքի համար:
-Ստեղծագործությունը գրվել էր հատուկ այս մրցույթի համար, կարծում եմ` մրցույթին մասնակցած ստեղծագործությունների մեծամասնությունը գրվել է հատուկ այդ նպատակով: Տրոմբոնների համար երաժշտություն գրելը սովորաբար ընդունված չէ:
-Իսկ ինչո՞ւ հենց «Մանտրա»: Ինչո՞վ է պայմանավորված արևելյան փիլիսոփայությանը դիմելը:
- Ինձ միշտ հետաքրքրում էր Արևելքը: Իմ այդ ստեղծագործության մեջ կան և օրիենտալ, մեդիտատիվ մասեր, կան նաև ավելի եվրոպականները: «Մանտրան» Արևելքի ու Արևմուտքի սինթեզ է:
-Վերջերս եք վերադարձել Թեհրանից, պատմեք Ձեր ճանապարհորդության և տպավորությունների մասին:
-Դա հանպատրաստից ստացվեց: Մոտ մեկուկես տարի առաջ ես մի ստեղծագործություն գրեցի իրանցի երկու երաժիշտների` ջութակահար և թավջութակահար` Գոլդրիս ու Ժաբիս Զարաբախշ քույրերի համար: Մարտի 4-ին Թեհրանի ամենամեծ համերգային դահլիճում տեղի ունեցավ պրեմիերան: Դահլիճը լեփ-լեցուն էր: Շատ հաճելի էր, հրաշալի կատարում էր: Աղջիկները շատ ուշադիր գտնվեցին իմ բոլոր նշումների նկատմամբ: Ցավոք, չհաջողվեց ավելի երկար ժամանակ մնալ Իրանում, ես շատ բան չհասցրի տեսնել, շուտափույթ վերադարձա իմ հագեցած գրաֆիկի պատճառով:
-Դուք ներկա եք եղել Ձեր ստեղծագործությունների կատարմանը Արևմուտքում (Կանադա), Արևելքում (Իրան) և Հայաստանում: Տարբերվո՞ւմ են, արդյոք, տարբեր մշակույթներ ներկայացնող լսարանները, թե՞ երաժշտության լեզուն նույնն է բոլորի համար:
-Կարծում եմ, որ հայի համար ամենաքննադատող, ամենաբծախնդիր ամենապահանջատեր ունկնդիրը Հայաստանում է: Այստեղ ավելի լուրջ վերաբերմունք է պահանջվում, քանի որ քեզ բոլորը ճանաչում են, բոլորը գիտեն քո անցած ճանապարհը, և միշտ պետք է մի քայլ առաջ անել, ոչ թե մնալ նույն տեղում:
-Ո՞ր գործիքի համար եք նախընտրում երաժշտություն գրելը:
-Ընդհանրապես, եթե դա կարելի է գործիք համարել, ինձ համար դա երգչախումբն է: Այս տարի ես միայն երգչախմբային երաժշտություն եմ գրել, երգչախումբն իմ ամենահարազատ «գործիքն» է դարձել: Ընդհանրապես, մարդկային ձայնը շատ հետաքրքիր է ինձ համար: Դա քննություն է կոմպոզիտորի համար, որպեսզի ունկնդիրը կարողանա հասկանալ` արդյո՞ք նա ազնիվ է երաժշտության մեջ, թե՞ զուտ իր մտավոր ունակություններով է գրում երաժշտությունը: Դա լավ քննություն է կոմպոզիտորի և ունկնդրի համար:
-Դեռևս անցյալ դարում սկիզբ է առել ակադեմիկ երաժշտության և այլ ժանրերի` ջազի, ռոքի, ֆոլկլորային և հանրամատչելի երաժշտության սինթեզի միտումը: Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այդ երևույթին:
-Չգիտեմ, եթե այդպիսի երաժշտություն գոյություն ունի այսքան տարիների ընթացքում, երևի, այն իր ունկնդիրն ունի: Ես ինքս այդպիսի երաժշտություն չեմ լսում, ես կնախընտրեի լսել ջազ` իր մաքուր տեսքով, ոչ թե դասականի հետ սինթեզված ջազը: Կարելի է առանձնացնել միայն Գերշվինին, ում դա փայլուն կերպով հաջողվել է, մնացած դեպքերում դա ավելի մոտ է շոուին: Ես չեմ պատկերացնում, որ ինքս կանեմ դա, անգամ մեծ գումարի դիմաց:
-Դուք մեծացել եք երաժիշտների ընտանիքում: Ի՞նչ էիք ուզում դառնալ մանուկ հասակում: Եվ ինչպե՞ս առաջացավ երաժշտությանը նվիրվելու այս որոշումը:
-Դպրոցական տարիքից ես բանաստեղծություններ էի գրում, այնուհետև անցում կատարեցի երաժշտությանը: Դաշնամուր կամ այլ գործիքներ նվագելը ինձ համար մեծ հաճույք չի եղել, ինձ գրավում էր արվեստի հենց ստեղծագործական, արարչական կողմը: Ես այնքան եմ խորացել երաժշտության մեջ, որ արդեն չեմ էլ պատկերացնում` ուրիշ ինչ կարող էի անել: Երաժշտությունն ինձ համար անվերջ տիեզերք է, ամբողջ կյանքը չի հերիքի այն ճանաչելու համար:
-Ինչո՞վ եք սիրում զբաղվել ազատ ժամանակ:
-Կարդալ, եթե դա կարելի է ազատ ժամանակ համարել, քանի որ արվեստի մարդու համար կարդալը նույնպես սեփական արվեստով զբաղվելն է, շատ բան ես վերցնում գրականությունից: Ես, ընդհանրապես, շատ եմ կարդում:
-Ի՞նչ կցանկանայիք խորհուրդ տալ Ձեր երիտասարդ գործընկերներին` այն դպրոցականներին և ուսանողներին, որոնք որոշել են կոմպոզիտոր դառնալ:
-Այսօր ստեղծագործական աշխատանքը շարունակելու հայ երիտասարդ կոմպոզիտորների իրական խթանը Արևմուտքն է, Եվրոպան, Հայաստանում առանձնապես խթաններ չկան: Կարծում եմ, պետք է կայուն կապեր հաստատել Եվրոպայի և Ամերիկայի հետ: Շատ օգտակար է, եթե դու երկար չես մնում քո երկրում, քո քաղաքում։ Կարելի է Արևելք էլ գնալ, ի դեպ, դա էլ է շատ թարմացնում: Դա կարևոր է, քանի որ միշտ նույն տեղում նստելով կարելի է սպառվել գաղափարական առումով: Իսկ երաժշտի, ընդհանրապես, արվեստի մարդու համար շատ կարևոր է անընդհատ զարգանալ, անընդհատ ստանալ նոր տեղեկություն, անցկացնել սեփական հոգու միջով և նոր ստեղծագործությունների տեսքով տալ աշխարհին:

Զրուցեց Աննա ԻԵՐՈՒՍԱԼԻՄՍԿԱՅԱՆ

Մեկնաբանություններ