«Սերժ Սարգսյանի այցելությունը սփյուռք համազգային հանրաքվեի արժեք ունի»

Հայ թուրքական հարաբերություններ, սահմանի հնարավոր բացում, քաղաքական լավ-վատ զարգացումներ։ Այս թեմաներն այսօր թե՛ հանրության, թե՛ հասարակական-քաղաքական գործիչների, թե՛ մտավորականների ուշադրության կիզակետում են: «Սահմանի բացումը չի նշանակում ցեղասպանության ուրացում, Ղարաբաղի խնդրին միջամտություն: Նախաստորագրված արձանագրության մեջ չկա ոչ մի նման կետ»,- երեկ «Իրավունք de facto» ակումբում հայտարարեց գրող-հրապարակախոս, «Արարատ» հեռուստաընկերության տնօրեն ՄԵՐՈՒԺԱՆ ՏԵՐ-ԳՈՒԼԱՆՅԱՆԸ: Անդրադառնալով նախագահի այցելությանը սփյուռք՝ նա ասաց, որ հիացած է այդ անսպասելի, բայց մեծ իմաստով՝ սպասված քայլով:
«Հայ-թուրքական հարաբերությունների խնդիրը քննարկվում է բավականին երկար ժամանակ, -ասաց նա,- այսօր՝ ավելի ինտենսիվ, ինչը բնական է: Բավականին նուրբ հարց է: Եթե ասեմ, որ իմ մեջ, որպես գրողի, տագնապ չկա, ազնիվ չեմ լինի: Տագնապ կա բոլորի մեջ: Երեկ ես լսեցի հանրապետության նախագահին և զգացի, որ նա ունեցել է այդ նույն տագնապը, սակայն նրա մեջ տեսա նաև վճռականություն: Տարիներ շարունակ մենք թուրքերի հետ խոսել ենք օտարների միջոցով: Եկել է ժամանակը, երբ Հայաստանը պետք է Թուրքիայի հետ դեմ առ դեմ խոսի և ինքը լուծի իր խնդիրը, անկախ նրանից, թե ինչ կարծիքի են մեծ տերությունները: Ղարաբաղի խնդրի համար մենք կանգնեցինք ազգովին և, ինչպես տեսնում եք, Ղարաբաղի խնդիրը լուծեցինք»:
Հայաստան-Թուրքիա սահմանի բացումը նա միանշանակ ճիշտ է համարում, ինչը պետք է ոչ միայն հայերին, այլև թուրքերին: Քաղաքական գործիչների հնչեցրած տագնապը, թե սահմանի բացվելուց հետո թուրքերը կլցվեն Հայաստան, նրանք 70 միլիոն են, մենք՝ 3 միլիոն, ակումբի հյուրը հիշեցրեց, որ պարսիկներն էլ 60-70 միլիոն են, մենք էլի՝ երեք, ի՞նչ պատահեց, երբ բացվեց սահմանը Պարսկաստանի հետ:
«Լիրիկական մի բան ասեմ՝ բացվում է մեր պատմական հայրենիքի դարպասը, և Եվրոպան ձեռնհաս է դառնում մեզ: Բացի այդ, մենք ստիպված չենք լինի Վրաստանի «քթի ջուրը տանել», հույս դնել մի հարևանի վրա, որն աչքի է ընկնում անվստահելիությամբ: Երբ ճանապարհը մեկն է, նրանք և՛ գների, և՛ բարոյական իմաստով մեզ ճնշում են, և՛ ճնշումն ամենօրյա է: Երեկ հանրապետության նախագահը շատ գեղեցիկ ասաց՝ «ես ուղղակի զարմանում եմ՝ ինչո՞ւ չեն ուզում, որ ապրանքներն էժանանան»:
Մերուժան Տեր-Գուլանյանը խոսեց նաև Չարենցի, Տերյանի, Թումանյանի անունից՝ վստահեցնելով, որ եթե մեր մեծերն այսօր ապրեին, կասեին, որ ճիշտը սահմանի բացումն է և դիվանագիտական հարաբերությունների ստեղծումը: Ավելի շատ վախեցնել ժողովրդին, քան իրականում վախենալու բան կա, նա համարեց ոչ բարոյական:
Սփյուռքահայության խնդրին անդրադառնալով էլ ասաց. «Ես իրենց շատ լավ հասկանում եմ, բայց ուզում եմ, որ իրենք էլ մեզ հասկանան: Սա երկրի շնչառությունը բացելու հնարավորություն է: Իսկ Եղեռնի ցավն ամեն մի հայի ցավն է, և մենք մտադրություն չունենք ուրանալու»:
Նախագահի այցելությունը սփյուռք Մերուժան Տեր-Գուլանյանը որակեց պաշտոնապես չհայտարարված համահայկական հանրաքվե:
«Շատ անսպասելի միտք է՝ այցելել և խորհրդակցել մեր ժողովրդի հետ: Այս քայլով նախագահն իր վրա վերցնում է մեծ պատասխանատվություն: Կարծում եմ՝ նրան կհաջողվի հասկացնել, որ այս ամենն արվում է հանուն Հայաստանի և հանուն հայ ժողովրդի: Այսօր նա ճանապարհ է ելել, կարելի է ասել, ազգային մեծ ուխտագնացության, կուզենայի, որ իր թիկունքում զգար մեր ջերմությունն ու օրհնանքը, որ հաջողությամբ և հասկացված վերադառնար: Մենք այն սերունդն ենք, որը նախագահի հետ այդ պատասխանատվությունը պիտի իր վրա վերցնի։ Մենք ենք անելու այն քայլը, ինչը չհաջողվեց անել հարյուր տարվա ընթացքում: ՈՒզենք, թե չուզենք, թուրքը մեր հարևանն է, ուզենք, թե չուզենք, պիտի առնչվենք նրա հետ»:
Գրող-հրապարակախոսը խորհուրդ տվեց սահմանի բացմանը նայել այլ տեսանկյունից, քանի որ այն կոտրում է Թուրքիայի ներսում հակահայկական կարծրատիպը և կարող է ոչ թե վնասել, այլ օգնել, որ Թուրքիան ճանաչի Եղեռնը: Նա նաև մարգարեական կանխատեսում արեց՝ մինչև Եղեռնի 100-ամյակը Թուրքիան ընդունելու է ցեղասպանությունը և ներում է խնդրելու, ուրիշ ճանապարհ չկա: Կիրագործվի մարգարեական այս զեղումը, թե ոչ, շատ էլ չի մնացել պարզելու, ընդամենը 5-6 տարի:
Ակումբի հյուրը խոստովանեց, որ չի վախենում արձանագրության ոչ մի կետից, վախենում է միայն թուրքական դիվանագիտությունից, ինչը կարելի է որակել հմուտ նենգություն կամ նենգ հմտություն:
Մի կողմ դնելով քաղաքականությունը՝ լրագրողները շոշափեցին մեր քաղաքում թուրքերի ներկայության, թուրքական ռեստորանների և այլ հարցեր:
«Ազնավուրի թոռն ամուսնացել է սևամորթի հետ, ինչի առիթով մեծ երգիչն ասել է՝ մեկ է, աշխարհը շուտով գունավոր է դառնալու: Երևանում պարսկական խանութներ կան, սիրիական ռեստորաններ, ճաշակի խնդիր է. չես ուզում, մի գնա: Ստամբուլում հայկական շատ ռեստորաններ կան: Պարզապես մենք վախենում ենք ինքներս մեզնից, մեր չտեսությունից»:
Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ