Ադրբեջանական «կտերը», ռուսական «կոմպրոմատները», հայկական «կապրիզները»

Արդեն 190-րդ օրն է, ինչ Ադրբեջանն արգելափակել է Լաչինի միջանցքը.

Արցախը 190 օր գտնվում է տոտալ շրջափակման մեջ:

190 օր է, ինչ Ռուսաստանը չի վերահսկում «Լաչինի միջանցքը», հետևաբար՝ չի կատարում իր ստանձնած պարտավորությունները, մասնավորապես՝ միջանցքի վերահսկողության գործառույթը և դրանից բխող միջանցքով ազատ և անվտանգ երթևեկի ապահովումը:

ՌԴ խաղաղապահ նախկին ղեկավար Վոլկովի օրոք ադրբեջանական

հսկիչ-անցագրակետ տեղադրվեց:

Նոր ղեկավար Լենցովի ներկայությամբ և անձամբ նրա «վահան-երաշխավորությամբ» էլ օրեր առաջ Հակաարի կամուրջի սկբնամասում ադրբեջանական դրոշ տեղադրվեց:

Դիտարկելով այն, որ այս ողջ ժամանակահատվածում ՌԴ-ն այդպես էլ ոչինչ չձեռնարկեց ադրբեջանական ապօրինություններն ու քմահաճույքները կանխելու, իսկ եղածը վերացնելու հարցում, կարող ենք կարծել, որ նրանց ևս շահեկան կամ պարզապես միևնույն է այսպիսի իրավիճակը:

Պատճառներ ու պատրվակներ՝ ինչքան ասես:

Թվարկել եմ բազմիցս:

Իսկ ի՞նչ է անում Ադրբեջանը որպես հաջորդ քայլ:

Մի կողմից՝

* հող է նախապատրաստում մնացյալ Արցախի վրա հարձակվելու և այն օկուպացնելու համար:

Մյուս կողմից՝

* արցախահայության գլխի տակ փորձում է փափուկ բարձ դնել՝ համոզելով, որ Ադրբեջանը վճռական է Ղարաբաղում բնակվող հայերին իր քաղաքական, իրավական և սոցիալ-տնտեսական շրջանակներում ինտեգրելու հարցում:

Որ Ադրբեջանի սահմանադրությունը, օրենսդրությունը և իրենց կողմից ընդունված միջազգային փաստաթղթերը դրան հասնելու ամուր հիմք են ապահովում:

Ասել կուզի՝ «վերաինտեգրման» համոզիչ կտեր են ցանում, «բարի փերիի» երգն են երգում, ու այդկերպ թոզ փչում միջազգային հանրության աչքերին:

Ըստ իս, Ադրբեջանը երկրորդ պրոցեսն առայժմ թողել է իներցիոն ընթացքի և այդ հարցում շտապողականություն չի դրսևորում:

Իսկ այդ ժամանակահատվածը նրա համար կլինի որոշիչ, որպեսզի հասկանա, թե հետագա զարցացումներն ինչ ընթացքով, ինչ իրավիճակի կհանգեցնեն:

Այսինքն՝ արցախահայերն անելանելիությունից դրդված կամ կընդունեն իրենց առաջարկած «վերաինտեգրացման» վերջնագիրը կամ նրանք կիրականացնեն առաջին տարբերակը.

սկզբից կհնչեն ռազմական սպառնալիքներ, որին կհետևի ուժի կիրառումը:

Այս երկու տարբերակներից որևէ մեկի, կամ միաժամանակ երկուսի իրագործման ժամկետները կարծում եմ՝ ուղիղ կապված ու կավված են Հայաստանի հետ կնքվելիք «խաղաղության պայմանագրից»:

Երբ այն ստորագրվի, ըստ որի վերջնական կհաստատվի հայ-ադրբեջանական պետական սահմանը, հետևաբար՝ Արցախը ավտոմատ կներառվի Ադրբեջանի մաս ապա այդժամ Ալիևի ձեռքերն ազատ կլինեն իրականացնելու վերը թվարկված տարբերակները:

Որ տարբերակն էլ «աշխատի»՝ լավ է.

հարցը ինքնաբերաբեր լուծվում է:

Հետևաբար՝ նրան պետք է նախ խնդիրներն ի սպառ լուծել Հայաստանի հետ, հետո անցնել Արցախին:

Նրան պետք է, որպեսզի Հայաստանը պաշտոնապես ու վերջնական փաստաթղթով՝ դե յուրե հաստատի, որ Արցախը Ադրբեջան է:

Իսկ դրա անունը «խաղաղության պայմանագիր» է:

Ըստ իս, մինչ տարեվերջ Ալիևը կստիպի Փաշինյանին ստորագրել այն:

Եթե այդ պայմանագրի կյանքի կոչումը նախանշված էր անցած տարեվերջին, բայց այդուհանդերձ այն ժամանակ անհնարին էր, ապա մինչ այս տարեվերջ՝ արդեն իսկ հավանական է:

Հետևություն.

անկախ բոլոր հավանական և ոչ հավանական սցենարների, նախ պետք է Երևանն ու Ստեփանակերտը «քարերը թափեն փեշերից», խելքի գան, տխմար ամբիցիաներից ու հակասություններից իրենց ձերբազատեն ու հասկանան իրենց համատեղ ու սինխրոն անելիքները:

Այլապես ճակատագրական վերջնարդյունքն ապահովված է:

Սակայն դրա համար նախ պետք է, որ թե՛ Երևանում և թե՛ Ստեփանակերտում լինեն իրոք պետականամետ, ազգային օրակարգով շարժվող, պետական շահերը սպասարկող իշխանություններ:

Եթե դա ապահովվում է, ապա ադրբեջանական վերոնշյալ ծրագրերն իրենց ժամկետներով հանդերձ որոշակի չափով խափանվում են:

Այնուհետև համատեղ պահանջով, վերջնականապես հստակեցվում է ՌԴ խաղաղապահների գործառույթներն ու անելիքները:

Նրանց անգործության կամ անկարողության պարագայում, համատեղ պահանջով առաջադրվում է նրանց՝ միջազգային այլ խաղաղապահներով փոխարինելու հարցը:

Իհարկե, նման պահանջի պարագայում ենթադրելի է ռուսական խանդն ու ցայտնոտը:

Այս համատեքստում բազմիցս եմ բացատրել ռուսական սցենարն ու վերջիններիս նպատակները:

ՈՒստի, պետք է դիտարկել ու հաշվարկել ռուսական միջամտությունն ու նեգատիվ ազդեցությունը Երևան-Ստեփանակերտ ալյանսին և նրանց համատեղ օրակարգի ու ծրագրերի իրականացման հարցերում:

Չի բացառվում, որ դիտորդի դեր ստանձնած հետևեն իրենց իսկ կողմից ադրբեջանական «ֆաս» հրամանին:

Նրանք գիտեն, որ բացառապես իրենց է վերապահված կոնֆլիկտի հանգուցալուծման մենաշնորհը:

Էլ չասեմ, որ ինչ-որ տեղ «սնվում» են այս կոնֆլիկտից:

Այսպիսով, անհրաժեշտ է համատեղ օրակարգի հստակեցում:

Եվ հետո.

անգամ «խաղաղության պայմանագիր» ասված լակմուսի թղթի ստորագրումը, իրենից չպետք է ենթադրի Հայաստանի կողմից Արցախը Ադրբեջանի մաս ճանաչելու հանգամանք:

Եթե իհարկե նման փաստաթուղթ ստորագրվի, ապա այն բացառապես պետք է վերաբերվի Հայաստան-Ադրբեջան հարաբերություններին.

այն է՝ սահմանների դելիմիտացիա և դեմարկացիա (չնայած որ դրա կարիքը բնավ չկա, քանզի այս երկրներն իրենց սահմաններով ու տարածքի մակերեսով արդեն իսկ միջազգայնորեն ճանաչված են ու հաստատված ՄԱԿ-ի կողմից),

իսկ որ խելքին գոնե մոտ է՝ ճանապարհների և ենթակառուցվածքների ապաշրջափակումը:

Փաստաթղթում այլ իրավաքաղաքական հարաբերություններ էլ կարող են ամրագրվել, իսկ հետո, եթե ստացվի՝ կյանքի կոչվել:

Էլ չասեմ, որ ՀՀ-ն, ի դեմս վարչապետի՝ իրավունք էլ չունի Արցախի ու արցախահայության ճակատագիրը որոշող փաստաթուղթ ստորագրել:

Արցախի կարգավիճակի, առավել ևս այն որպես Ադրբեջանի մաս ճանաչելու մասին խոսք անգամ չպետք է լինի այդ փաստաթղթում:

Արցախի կոնֆլիկտը հանգուցալուծված չէ:

Մեր պահանջը պետք է լինի նրա լուծումը բացառապես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների համատեքստում, քանզի նրանց է վերապահված տվյալ կոնֆլիկտի իրավաքաղաքական լուծման մանդատը:

Իսկ այդ մանդատը ոչ-ոք դեռևս չի չեղարկել:

Նույնիսկ նրանք պաշտոնապես չեն հրաժարվել այդ ֆորմատից:

Հետևաբար՝ անկախ Ադրբեջանի քմահաճույքներից, անկախ նրանց՝ այդ կառույցի հանդեպ ունեցած արհամարհանքի ու անտագոնիզմի, միևնույն է, պետք է առերեսել իրականության հետ:

Աներկբա է` այլընտրանք չկա.

տարածաշրջան պետք է ժամանեն համանախագահներն ու զբաղվեն կոնֆլիկտի լուծման իրենց առաքելությամբ:

Ամեն օր հայկական կողմը պարտավոր է դա պահանջել ու բարձրաձայնել:

Սա է այսօրվա հրամայականը:

Սրանք են բանակցելու, բանակցություններում պնդելու թեմաները:

Սրանց վրա պետք է կառուցվեն մեր քաղաքականությունն ու մեր վարքագիծը:

Այլ ոչ թե նստել ու լսել Ադրբեջանի ամենօրյա թարմացվող ու ավելացվող պայմանները, որոնք ի դեպ, շատ դեպքերում բավարարվում են:

Մի կողմ նետե՛ք կապրիզները, խելքի եկե՛ք ու այս սկզբունքներով առաջնորդվե՛ք Երևանի ու Ստեփանակերտի իշխանություններ:

Այս պահին սրանք են ձեր անելիքները:

Մնացածը՝ պատրանքներ, արդարացումներ ու սին պատճառաբանություններ են:

Աստված պահապան Մայր Հայաստանին ու Արցախ աշխարհին:

Դավիթ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ

Մեկնաբանություններ