ՀՀ վար­չա­պետն այ­սօր ա­մեն ինչ ա­նում է, որ­պես­զի պատ­մու­թ­յան մեջ մնա ոչ թե որ­պես դա­վա­ճան, այլ ան­մեղ­սու­նակ գոր­ծիչ, ո­րը, գոր­ծից չհաս­կա­նա­լով, վա­ճա­ռել է եր­կի­րը

Ներ­քա­ղա­քա­կան դաշ­տում այն­պի­սի տպա­վո­րու­թյուն է‚ թե ընդ­դի­մու­թյունն ու իշ­խա­նու­թյու­նը զու­գա­հեռ աշ­խարհ­նե­րում են գոր­ծում։ Ընդ­դի­մու­թյու­նը հան­րա­հա­վաք­ներ է ա­նում‚ ճա­նա­պարհ­ներ փա­կում‚ հա­ցա­դուլ­ներ ի­րա­կա­նաց­նում՝ պն­դե­լով‚ որ ՀՀ վար­չա­պետ Նի­կոլ Փա­շի­նյանն այն­պի­սի հան­ցանք է գոր­ծել ժո­ղովր­դի ու պե­տու­թյան հան­դեպ‚ որ նման դա­վա­ճա­նու­թյան պա­րա­գա­յում հնա­րա­վոր չէ այլևս պաշ­տո­նա­վա­րել։ Այս պայ­ման­նե­րում նա չի կա­րող ստանձ­նել հետ­պա­տե­րազ­մյան վե­րա­կան­գն­ման ա­ռաջ­նոր­դու­թյու­նը։ Մյուս կող­մից էլ Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը ինչ­պես իր վեր­ջին հար­ցազ­րույ­ցում ա­սաց‚ ընդ­դի­մու­թյան պա­հանջ­նե­րը չեն ստա­նում ժո­ղովր­դի հա­վա­նու­թյու­նը‚ դրա­նից էլ բխում է‚ որ նա դեռևս պետք է մնա իր պաշ­տո­նին և առն­վազն 6 ա­միս շա­րու­նա­կի աշ­խա­տել՝ փոր­ձե­լով կա­յու­նաց­նել ի­րա­վի­ճակն ու փոքր-ինչ վե­րա­կանգ­նել տար­բեր ո­լորտ­նե­րի աշ­խա­տան­քը։

Ըստ էու­թյան‚ եր­կու հա­կա­դիր և տար­բեր­վող գնա­հա­տա­կան­ներ են հն­չում ներ­քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճա­կի մա­սին։ Եվ ա­մե­նա­զա­վեշ­տա­լին այն է‚ որ դա հան­գեց­նում է նրան‚ որ ընդ­դի­մու­թյունն ու իշ­խա­նու­թյունն ապ­րում են տար­բեր քա­ղա­քա­կան օ­րա­կար­գե­րով։ Ընդ­դի­մու­թյան պա­րա­գա­յում ա­մեն ինչ հաս­կա­նա­լի է. փոր­ձում է տար­բեր տեխ­նո­լո­գիա­նե­րով‚ հիմ­նա­կա­նում հան­րա­յին ճնշ­ման մի­ջո­ցով Փա­շի­նյա­նին հե­ռաց­նել իր ա­թո­ռից։ Եվ պետք է փաս­տել‚ որ ա­ռայժմ դա նրան այն­քան էլ չի հա­ջող­վում։ Ի­հար­կե‚ ընդ­դի­մու­թյունն ու­նի կողմ­նա­կից­նե­րի հս­տակ զանգ­ված‚ սա­կայն դա բա­վա­րար չէ‚ որ­պես­զի դի­մա­կա­յի բա­վա­կա­նին փոք­րա­թիվ ոս­տի­կա­նա­կան ու­ժե­րին‚ ո­րոնք պաշտ­պա­նում են վար­չա­պե­տին։ Պետք է փաս­տել‚ որ ընդ­դի­մու­թյունն ա­ռանձ­նա­պես մեծ կրեա­տի­վու­թյուն էլ չի ցու­ցա­բե­րում։ Թեև բա­վա­կա­նին հե­տաքր­քիր նյուան­սի վրա պետք է ու­շադ­րու­թյուն դարձ­նել. Ռու­սաս­տա­նից‚ ըստ էու­թյան‚ թե Պու­տի­նի‚ թե Լավ­րո­վի մա­կար­դա­կով ընդ­դի­մու­թյանն ու­ղերձ­ներ են ու­ղարկ­վել‚ ըստ ո­րոնց‚ մինչև Փա­շի­նյանն իր կող­մից ստո­րագր­ված հայ­տա­րա­րու­թյան վեր­ջին ստո­րա­կե­տը կյան­քի չկո­չի‚ Ռու­սաս­տա­նի հա­մար այն­քան էլ ցան­կա­լի չէ ՀՀ վար­չա­պե­տի հե­ռա­ցումն իշ­խա­նու­թյու­նից։ Ռու­սաս­տա­նը շատ հս­տակ հաս­կա­նում է‚ որ Հա­յաս­տա­նում ցան­կա­ցած նոր քա­ղա­քա­կան ուժ‚ ա­ռա­վել ևս ա­ռաջ­նորդ‚ որ այժմ գա Փա­շի­նյա­նի փո­խա­րեն‚ պետք է փոր­ձի ինչ-որ բան չե­ղար­կել‚ ինչ-որ բան ուղ­ղել ըն­դուն­ված հայ­տա­րա­րու­թյու­նում‚ ին­չը ՌԴ-ին ձեռն­տու չէ։ Բա­ցի այդ‚ հաշ­վի առ­նե­լով այն‚ որ հար­թա­կում կանգ­նած ընդ­դի­մու­թյու­նը‚ այ­նուա­մե­նայ­նիվ‚ բա­վա­կա­նին պրագ­մա­տիկ է‚ հաս­կա­նում է Ռու­սաս­տա­նի դերն ու ռու­սա­մետ է‚ նույն ՌԴ-ն չի ցան­կա­նում‚ որ­պես­զի ՀՀ ներ­կա ընդ­դի­մու­թյու­նը վար­կա­բեկ­վի‚ որևէ կերպ առն­չու­թյուն ու­նե­նա փա­շի­նյա­նա­կան ար­կա­ծախ­նդ­րու­թյան հետ ու ի­րա­կա­նաց­նի հայ­տա­րա­րու­թյան կե­տե­րը։ ՈՒ պա­տա­հա­կան չէ‚ որ Շոյ­գուի և Լավ­րո­վի հա­յաս­տա­նյան այ­ցե­լու­թյան օ­րը տե­ղի ու­նե­ցավ 17 կու­սակ­ցու­թյուն­նե­րի վեր­ջին հան­րա­հա­վա­քը։ Սա ա­ռիթ է տա­լիս եզ­րա­կաց­նե­լու‚ որ այ­ցի ըն­թաց­քում գու­ցե նաև ինչ-ինչ մա­կար­դակ­նե­րում հան­դի­պում­ներ են կա­յա­ցել ընդ­դի­մու­թյան ա­ռաջ­նորդ­նե­րի հետ‚ ո­րոնց բա­ցատր­վել են վե­րոն­շյալ կե­տե­րը։ Այս­տեղ պետք է հաշ­վի առ­նենք նաև‚ թե ինչ վե­րա­բեր­մունք ու­նի պաշ­տո­նա­կան Մոսկ­վան Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի և նրա թի­մի նկատ­մամբ։ Այն‚ որ այդ վե­րա­բեր­մուն­քը 2,5 տա­րում չի փոխ­վել և այն­քան էլ դրա­կան չէ‚ ցույց են տա­լիս նաև Ռու­սաս­տա­նի դաշ­նա­յին‚ պե­տա­կան ա­լիք­նե­րի թոք շոու­նե­րը‚ որ­տեղ ոչ միայն փոր­ձա­գետ­ներն են վեր­ջին խոս­քե­րով բնու­թագ­րում Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նին‚ այլև իշ­խա­նա­կան վեր­լու­ծա­բան­ներն ըն­դգ­ծում են այն‚ ինչ ՌԴ նա­խա­գա­հը չի կա­րող բաց տեքս­տով հն­չեց­նել։ Վեր­ջին հան­դի­պում­նե­րում ու­շագ­րավ էր նաև Շոյ­գուի և Լավ­րո­վի վե­րա­բեր­մուն­քը Ա­լիևի և Փա­շի­նյա­նի նկատ­մամբ։ Ե­թե Ա­լիևի հետ հան­դի­պում­նե­րում նրանք ցու­ցա­բե­րում էին հար­գա­լից վե­րա­բեր­մունք‚ ա­պա ՀՀ վար­չա­պե­տի հետ հան­դի­պում­նե­րում ակ­ներև էր ծաղ­րա­լից‚ քա­մահ­րա­կան վե­րա­բեր­մուն­քը‚ ին­չից զգաց­վում էր‚ որ Փա­շի­նյա­նի օ­րե­րը հաշ­վված են։ Եվ այդ օ­րե­րի վերջ­նա­ժամ­կե­տը պայ­մա­նա­վոր­ված է Ադր­բե­ջա­նին հո­ղե­րի հանձ­ման ժամ­կե­տով։

Կրեմ­լի գլ­խա­վոր քա­րո­զիչ­նե­րից մե­կի՝ Կի­սե­լյո­վի հա­ղորդ­ման ըն­թաց­քում նույն­պես քար գց­վեց Փա­շի­նյա­նի դաշ­տը։ Հս­տակ նշ­վեց‚ որ 2018 թվա­կա­նի իշ­խա­նա­փո­խու­թյու­նը կազ­մա­կերպ­վեց‚ և Փա­շի­նյա­նը բեր­վեց ՀՀ կա­ռա­վար­ման ղե­կին‚ որ­պես­զի Հա­յաս­տա­նը ռու­սա­կան ազ­դե­ցու­թյու­նից տար­վի դե­պի Արևմուտք‚ սա­կայն պա­տե­րազ­մի ըն­թաց­քը ստի­պեց ՀՀ կա­ռա­վա­րու­թյան ղե­կա­վա­րին խո­նարհ­վել Ռու­սաս­տա­նի առջև‚ և ՌԴ-ն դար­ձյալ վե­րա­դար­ձավ՝ Արևմուտ­քից հետ վերց­նե­լով Հա­յաս­տա­նը։ Այս­պի­սով‚ թեև Փա­շի­նյա­նը Ռու­սաս­տա­նի հա­մար ոչ ըն­դու­նե­լի գոր­ծիչ է‚ սա­կայն հա­մա­պա­տաս­խան ի­րա­վի­ճա­կում օգ­տա­գոր­ծում են նրան։ Ըն­թա­ցող ի­րա­դար­ձու­թյուն­նե­րը վկա­յում են‚ որ Փա­շի­նյա­նի պի­տա­նիու­թյան ժամ­կե­տը լրա­նա­լուն և Ռու­սաս­տա­նի հետ սի­րա­վեպն ա­վարտ­վե­լուն պես նա դուրս կգր­վի‚ և հա­մա­պա­տաս­խան ու­ժե­րը ամ­բո­խին կա­սեն՝ ա­հա նա‚ ինչ ու­զում եք‚ նրա հետ ա­րեք։

Որ­քան էլ ա­սենք‚ թե Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը ոչ ա­դեկ­վատ է‚ զուրկ սկզ­բունք­նե­րից‚ սա­կայն այ­նուա­մե­նայ­նիվ‚ նա շատ լավ հաս­կա­նում է‚ որ իր վի­ճա­կը բա­վա­կա­նին տխուր է‚ և այս պա­րա­գա­յում իր անվ­տան­գու­թյան ե­րաշ­խա­վոր Ռու­սաս­տա­նը սպա­սում է‚ որ նա իր պար­տա­վո­րու­թյուն­նե­րը՝ կա­պի­տու­լյա­ցիան ան­վե­րա­պա­հո­րեն կա­տա­րի‚ ո­րից հե­տո ձեռ­քե­րը կլ­վա­նա այդ դա­վա­ճա­նից։ Նույ­նիսկ ՌԴ նա­խա­գա­հը‚ որ ա­մեն ան­գամ նշում է‚ թե Փա­շի­նյա­նը դա­վա­ճան չէ‚ հա­ջորդ նա­խա­դա­սու­թյուն­նե­րում փաս­տում է‚ որ կա­տա­րել է այն­պի­սի գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ‚ ո­րոնք այլ կերպ, քան դա­վա­ճա­նու­թյուն‚ ան­վա­նել հնա­րա­վոր չէ։ Այս հա­մա­տեքս­տում նախ ար­վեց Շու­շիի հետ կապ­ված բա­ցա­հայ­տու­մը՝ ըն­դգ­ծե­լով‚ որ Փա­շի­նյա­նը հրա­ժար­վեց հա­յե­րի հա­մար նպաս­տա­վոր տար­բե­րա­կից‚ այ­նու­հետև հանձ­նեց Շու­շի բեր­դա­քա­ղա­քը‚ այ­նու­հետև ՌԴ ա­ռաջ­նոր­դը փաս­տեց‚ որ հայ­տա­րա­րու­թյան տեքս­տը պատ­րաս­տել են Փա­շի­նյանն ու Ա­լիևը։ Այս­պի­սով հօդս ցն­դե­ցին ՀՀ վար­չա­պե­տի այն քա­րոզ­չա­կան հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը‚ թե իբր ա­մեն ինչ Մոսկ­վան է կազ­մա­կեր­պել‚ և ին­քը ստիպ­ված էր ստո­րագ­րել։ Պու­տինն իր ա­մեն հար­ցազ­րույ­ցում հիմք է տա­լիս հայ ժո­ղովր­դին պատ­րաս­տե­լու Փա­շի­նյա­նի դեմ դա­վա­ճա­նու­թյան վե­րա­բե­րյալ ա­պա­ցույց­ներ ու­նե­ցող դո­սիե‚ ո­րը հե­տա­գա­յում ոչ միայն քա­ղա­քա­կան‚ այլև ի­րա­վա­կան գնա­հա­տա­կա­նի կար­ժա­նա­նա։ Թեև ՀՀ վար­չա­պետն այ­սօր ա­մեն ինչ ա­նում է‚ որ­պես­զի պատ­մու­թյան մեջ մնա ոչ թե որ­պես դա­վա­ճան‚ այլ ան­մեղ­սու­նակ գոր­ծիչ‚ ո­րը‚ գոր­ծից չհաս­կա­նա­լով‚ վա­ճա­ռել է եր­կի­րը և ա­վե­լի քան 5000 մար­դու մահ­վան պատ­ճառ դար­ձել։

Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նը հաս­կա­նում է‚ որ քա­նի ռուս­ներն ի­րեն փոր­ձում են օգ­տա­գոր­ծել‚ ին­քը մի փոքր ժա­մա­նակ ու­նի‚ մյուս կող­մից հույ­սը դնում է ժո­ղովր­դի զոմ­բի հատ­վա­ծի վրա‚ ո­րը ցան­կա­ցած պատր­վակ օգ­տա­գոր­ծում է իր ա­ռաջ­նոր­դին‚ իր սր­տի վար­չա­պե­տին իշ­խա­նու­թյան ղե­կին պա­հե­լու հա­մար։ Այդ զանգ­վածն այն պատ­րանք­ներն ու­նի‚ թե Ար­ցա­խը որ­պես բեռ հանձ­նե­լուց հե­տո սկ­սե­լու է լավ ապ­րել‚ ինչ­պես ժա­մա­նա­կին Լևոն Տեր-Պետ­րո­սյանն էր ա­սում։ Պետք է փաս­տենք‚ որ հա­սա­րա­կու­թյու­նում կա մի խավ‚ ո­րի հա­մար Ար­ցա­խը բեռ էր‚ և Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի կա­պի­տու­լյա­ցիոն քա­ղա­քա­կան կուր­սը նրան հո­գե­հա­րա­զատ է‚ ու կա­մա թե ա­կա­մա գա­ղա­փա­րա­պես պաշտ­պա­նե­լու է կա­պի­տու­լյա­ցիան՝ հույս ու­նե­նա­լով‚ որ դրա ար­դյուն­քում լավ է ապ­րե­լու՝ Թուր­քիա­յից ապ­րանք է ներկ­րե­լու‚ գնաց­քով մեկ­նե­լու է Աղ­դամ ու այն­տե­ղի շու­կա­յից նուռ է գնե­լու և այլն։ Փա­շի­նյա­նը հույս ու­նի‚ որ իր ան­հայ­րե­նիք ներ­քին հե­նա­րա­նը հա­վա­տա­րիմ է մնա­լու ու թույլ չի տա­լու ի­րեն հե­ռաց­նել պաշ­տո­նից։ ՀՀ վար­չա­պե­տը ցան­կա­նում է պատ­րանք­ներ ստեղ­ծել‚ թե հա­սա­րա­կու­թյունն ինքն է պարտ­վո­ղա­կան‚ ա­մեն ինչ ար­դեն ան­ցյա­լում է‚ հի­մա ար­դեն հեր­թը վե­րա­կանգ­նո­ղա­կան աշ­խա­տանք­նե­րինն է։ Նա ա­նընդ­հատ ի­րեն զբաղ­մունք է գտ­նում և օ­պե­րա­տո­րին հետևից տա­նե­լով՝ աշ­խա­տան­քի ի­մի­տա­ցիա է ստեղ­ծում. նա­խա­րար­ներ է փո­խում՝ իբր թե բա­րե­փո­խում­ներ սկ­սե­լու և ճգ­նա­ժա­մը հաղ­թա­հա­րե­լու նպա­տա­կով և այլն։ Այլ հարց է‚ որ նշա­նակ­ված նոր կադ­րերն էլ ա­վե­լի վա­տը կա­րող են լի­նել‚ քան ի­րենց նա­խորդ­նե­րը։ Բա­նա­կա­նու­թյուն ու­նե­ցող ոչ մի մարդ այ­սօր չի հա­մա­ձայ­նի ստանձ­նել նա­խա­րա­րի պաշ­տո­նը‚ բո­լո­րին ակն­հայտ է‚ որ այս պա­հին չկա ա­վե­լի ժա­մա­նա­կա­վոր բան‚ քան Նի­կոլ Փա­շի­նյա­նի կա­ռա­վա­րու­թյու­նը։ Եվ ինչ­պես վեր­լու­ծա­բան­ներն են ա­սում‚ այ­սօր հա­մա­ձայ­նում են նա­խա­րար դառ­նա­լուն միայն նրանք‚ ո­րոնք կորց­նե­լու բան այլևս չու­նեն կամ էլ ա­նուղ­ղե­լի կա­րիե­րիստ­ներ են‚ որ ի­րենց ինք­նա­կեն­սագ­րա­կա­նում ցան­կա­նում են ևս մեկ կետ ա­վե­լաց­նել՝ հե­տա­գա­յում մի­ջազ­գա­յին որևէ կազ­մա­կեր­պու­թյու­նում աշ­խա­տան­քի տե­ղա­վոր­վե­լու հա­մար։

Իսկ Հա­յաս­տա­նում ի­րա­կա­նում կա­տա­րյալ ա­նիշ­խա­նու­թյուն է։ ՀՀ կա­ռա­վա­րու­թյու­նում այ­սօր վար­չա­պե­տի ո­րո­շում­նե­րը ոչ ոք չի ի­րա­կա­նաց­նում‚ և չկան գոր­ծուն կա­ռույց­ներ‚ ո­րոնք նրա ո­րո­շում­նե­րը կկա­տա­րեն։ Իշ­խա­նու­թյան ներ­սում կա խուլ սա­բո­տաժ։ Ե­թե ժա­մա­նա­կին Փա­շի­նյա­նը բո­ղո­քում էր պե­տա­կան հա­մա­կար­գի սա­բո­տա­ժից‚ սա­կայն չէր ու­զում հաս­կա­նալ‚ որ ի­րա­կա­նում իր բե­րած կադ­րե­րը աշ­խա­տել չգի­տեին‚ ա­պա այ­սօր իս­կա­պես առ­կա է այդ երևույ­թը‚ քա­նի որ պե­տա­կան հա­մա­կար­գը‚ հա­մա­ձայն իր յու­րա­հատ­կու­թյան‚ զգա­լով ան­կա­յու­նու­թյուն‚ իշ­խա­նու­թյան ժա­մա­նա­կա­վոր լի­նե­լը‚ ի­րեն չի ստի­պե­լու աշ­խա­տել‚ մա­նա­վանդ աշ­խա­տել մե­կի հա­մար‚ ո­րը վա­ղը չի լի­նե­լու։ Ա­ռա­վել ևս որ դեռ պարզ չէ‚ թե ինչ ի­րա­վա­կան գնա­հա­տա­կան է տր­վե­լու կա­ռա­վա­րու­թյան ղե­կա­վա­րին։

Նի­կոլ Փա­շի­նյանն այ­սօր իշ­խա­նու­թյուն չու­նի‚ կան ըն­դա­մե­նը վար­չա­պե­տի կամ նա­խա­րար­նե­րի ցու­ցա­նակ­ներ‚ սա­կայն հարց լու­ծող մար­դիկ չկան։ Ար­ցա­խի մա­սին խո­սելն էլ ա­վե­լորդ է‚ քա­նի որ նույ­նիսկ վեր­ջին զոմ­բին շատ լավ հաս­կա­նում է‚ որ Հա­յաս­տա­նը չի կա­րող Ար­ցա­խի վե­րա­կան­գն­ման կամ տն­տե­սու­թյան բա­րե­լավ­ման ե­րաշ­խա­վոր լի­նել։ Եվ դա այ­սօր ստանձ­նել է ՌԴ-ն ան­ձամբ Պու­տի­նի գլ­խա­վո­րու­թյամբ‚ ով 2-3 օ­րը մեկ խոր­հր­դակ­ցու­թյուն­ներ է կազ­մա­կեր­պում՝ ցույց տա­լով‚ թե ով է ի­րա­կա­նում ի­րադ­րու­թյան տե­րը։

Իշ­խա­նու­թյան ի­մի­տա­ցիան ըն­դա­մե­նը քա­րոզ­չա­կան պատ­րանք է՝ հաս­ցեագր­ված պո­ղոս­նե­րին։ Որևէ քա­ղա­քա­կան ո­րո­շում Փա­շի­նյա­նը չի ըն­դու­նում‚ և դրա ար­դյունք­ներն ար­դեն տես­նում ենք տն­տե­սու­թյան մեջ՝ ֆի­նան­սա­կան շու­կա­յում մո­տե­ցող կո­լապ­սը‚ դրա­մի կտ­րուկ ար­ժեզր­կու­մը։ Վար­չա­պե­տը շատ եր­կար է հա­մո­զել Կենտ­րո­նա­կան բան­կին‚ որ­պես­զի վեր­ջինս ին­տեր­վեն­ցիա կա­տա­րի‚ մի փոքր ի­ջեց­նի դո­լա­րի կուր­սը՝ հան­րու­թյա­նը հան­գս­տաց­նե­լու հա­մար։
Նկա­տենք‚ որ դրա­մի կուր­սի ան­կու­մից ա­ռա­ջին հեր­թին պո­ղոս­ներն ու զոմ­բի­ներն են տու­ժում‚ քա­նի որ դա հան­գեց­նե­լու է ա­ռա­ջին անհ­րա­ժեշ­տու­թյան ապ­րանք­նե­րի թան­կաց­ման։ Իսկ քա­նի որ հան­րու­թյան այդ խա­վը ոչ թե ու­ղե­ղով‚ այլ հաստ ա­ղի­քով է մտա­ծում‚ հենց սառ­նա­րա­նը բա­ցի և տես­նի‚ որ այն դա­տարկ է‚ հաս­կա­նա­լու է՝ Նի­կոլ Փա­շի­նյանն ի­րենց հե­րո­սը չէ։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով իշ­խա­նու­թյու­նը փոր­ձում է ա­մեն ինչ ա­նել‚ որ տն­տե­սա­կան կո­լապ­սը շատ ա­րագ չզար­գա­նա‚ վար­չա­պե­տը ժա­մա­նակ շա­հի՝ փոր­ձե­լով ո­րո­շում ըն­դու­նող աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան կենտ­րոն­նե­րի հետ պայ­մա­նա­վոր­վել սե­փա­կան անվ­տան­գու­թյան մա­սին և ան­խու­սա­փե­լիո­րեն հե­ռա­նա։

Ա­րամ Վ. ՍԱՐԳ­ՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ