Ձեռս մաշի դառնա ի հող, օրենքս մնա հիշատակող
Հրանտ Մաթևոսյանն ասում էր` հրեն կովն անդարդ արածում է, հորթին երեկ են մորթել. հիշողություն չունի: Մեր ժամանակն ու կյանքն էլ հայտնվել են հիշողությունից զուրկ ցիկլի մեջ: Դժվար է տրվում` ժամանակի անձավ մտնելն ու այնտեղից մի քանի պատառ հիշողություն պոկելը: Շա՜տ է ցավեցնում:
Հաճախ եմ ինձ բռնել այն մտքի վրա, որ եթե Եգորը (այդպես էինք ասում ԷԴԻԿ ԵԳՈՐՅԱՆԻՆ), եթե Աշոտը` Նավասարդյան, ողջ լինեին, էլի՞ այսպես կլիներ: Էլի՞ արժեքներն այսքան ու այսպես գլխիվայր կլինեին։
Բայց դե, նրանք բախտավոր էին, որ այս վայրիվերումները չտեսան: Չտեսան, թե ինչպես իրենց երազած, սարքած հայրենիքը, արժեքները ձևախեղվեցին «լույսի արագությամբ»:
Եգորն այսօր (ավելի ստույգ` նոյեմբերի 11-ին) կդառնար վաթսուն տարեկան: Ասում են` տաղանդավոր էր թե՛ որպես գիտնական, թե՛ որպես ուսանող, թե՛ որպես աշակերտ, թե՛ որպես քաղաքական գործիչ։ «Սովորել ենք միասին ֆիզմաթ դպրոցում. էդ ի՜նչ աշխատասեր էր` ահավոր։ Մեր ավարտելու տարին «ծանր» տարի դարձավ,- հիշում է նրա դասընկեր, ԿԳ փոխնախարար Մանուկ Մկրտչյանը։- Մեդալներ ստանալու օրենքը փոխեցին, վերացրին արծաթե մեդալը, ոսկե մեդալ կարող էին ստանալ լոկ նրանք, ովքեր գերազանցիկ էին եղել բոլոր տարիներին. միայն Էդիկը ստացավ ոսկե մեդալ, և դա պատահական չէր: Հետո էլ նա «էդքան» գերազանցիկ էր համալսարանում: Բոլորը մտածում էին` շատ խոստումնալից ֆիզիկ է: Քաղաքականություն մտավ շատ անսպասելի, դե, գոնե ինձ համար` անսպասելի։ Ահավոր զարմացած էի` այնքա՜ն նվիրված էր գիտությանը, այնքան էր խորացած, շշմել էի. Մոսկվայից եկա, ասացի. Էդիկ, էս ի՞նչ ես անում, ո՞ւր ես գիտությունը թողել։ Ասաց՝ սա էլ է գիտություն, գուցե թե` ավելի լուրջ գիտություն, և էս պահի համար գուցե ես էստեղ ավելի եմ պետք»:
Պե՛տք էր: Այն էլ` ինչքա՜ն: «Պապաների» ու «պախանների» այս և անցնող օրերում նա համարվել ու դեռ համարվելու է «Սահմանադրության հայր»: Նվաստս իր կողքին է եղել այն օրերին, երբ նա ստեղծում էր վեց հարյուր տարի պետականություն չունեցող անկախ երկրի Սահմանադրությունը: Պետք էր տեսնել այն ոգին ու ոգեշնչումը, որով նա «արարում» էր Սահմանադրական օրենքները. «Իմ կյանքի գործն եմ անում, անեմ, հետո թող ինչ ուզում է լինի»:
Արեց: Ոչ միայն այդ: Նրա անվան հետ է կապված ՀՀ նորածին անկախ երկրի ողջ իրավական բազայի ստեղծումը: Նրա գրած մայր օրենքներն են առայսօր իրավաբանորեն ոտքի կանգնած պահում բարոյապես օր օրի խեղվող Հայաստանը։ Ասում են` Լևոն Տեր-Պետրոսյանը հենց դա չէր ներել նրան. այդ Եգորն էր, որ «օրենսդրորեն» քանդեց ՀՀՇ-ի մոնոպոլիան` համաժամանակյա քանդելով ամենաքարացած դոգման` «թեկուզ պոլի փետ, բայց ՀՀՇ-ական պետք է լինի»։ Նա հեղինակեց օրենսդրական նախագիծ, որը հնարավորություն էր տալիս ԱԺ պատգամավորին մի ֆրակցիայից անցնելու մեկ այլ ֆրակցիա, ինչն էլ քանդեց ՀՀՇ-ի ստեղծած «Հանրապետություն» բլոկը` իր հայտնի հետևանքներով հանդերձ:
«Ասեմ՝ իմանաք,- շարունակեց Մանուկ Մկրտչյանը,- իննսունականներին, ավելի ստույգ՝ 94-95 թվերին, երբ Էդիկն անչափ լուրջ դիրք ուներ քաղաքական վերնախավում, առաջինն էր, որ դարձավ ներքին ընդդիմություն, միակն էր, որ ճշմարտությունն ասաց օրվա իշխողների երեսին, սակայն ցավալիորեն ըմբռնում չգտավ»:
Ի՞նչ կարևոր էր` մեծ հաշվով: Էդիկի փոխարեն այսօր «քարերն են աղաղակում», արձանագրելով` քաղաքական դաշտում, պառլամենտում այլևս նման անխոնջ, սկզբունքային գործիչ, ով իր հետևից թողեց իրավական հսկա կաճառ, չկա: ՈՒ հարց է` մեկ էլ ե՞րբ կլինի:
Կարմեն ԴԱՎԹՅԱՆ
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
