Սամվել ԽԱԼԱԹՅԱՆ. Ջա՜ն, տույ-դույ, տույ-դույ, տույ-դույ

Եվ այսպես, հարգելի բարեկամներ, հայոց մայրաքաղաքների թիվն ավելացավ ևս մեկով. մ.թ. 2013-ի օգոստոսի 7-ին, Լոռու մարզի Ախթալա համայնքում կազմակերպված ավանդական «Խորովածի տոնի» ժամանակ ամենայն հայոց խոհարար Սեդրակ Մամուլյանը հռչակեց. -Այս պատմական պահից` ժամը 13-ն անց 21 րոպե 15 վայրկյանից սկսած, Ախթալան համարվում է Խորովածի մայրաքաղա՜ք… Պատմական որոշումը բուռն ոգևորություն առաջացրեց ոչ միայն ախթալեցիների, այլև Հայաստանի և ի սփյուռս աշխարհի խորովածասեր հայերի շրջանում, ովքեր իրենց ժառանգական գեներում դեռևս կենսունակ են պահում արիական խորովածակերի ավյունը: Կարող է հարց առաջանալ` ինչո՞ւ հենց Ախթալան արժանացավ այդ մեծագույն պատվին: Պատասխանում ենք. դեռևս վաղնջական ժամանակներից, աբորիգեն արմենոիդներն այստեղ թալ մսին աղ անելով բաստուրմա են դրել և խորովել` պղնձաձուլական հնոցների կրակի վրա: Տեղացիների բարբառով աղ և թալա բառերը հնչել են ախթալա, որը և դարձել է խորովածի հնագույն օրրան բնակավայրի անվանումը: Եվ, որպեսզի որևէ երկիր, ցեղ կամ ազգ նկրտում չունենա պնդելու, թե խորովածն իր ազգային կերակուրն է եղել, մեր հնագետներն ու պատմաբանները նորաօծ մայրաքաղաքում կազմակերպած «Խորովածը և նրա անցած պատմական ուղին» թեմայով գիտական սիմպոզիումում անմիջապես հատարարեցին, որ իրենց պատմահնագիտական նոր հայտնագործությամբ աշխարհում առաջին խորոված պատրաստողը Հայկ Նահապետն է եղել, ով բռնակալ Բելի դեմ մղած ճակատամարտում ախոյանին նետահարել է իր լայնալիճ աղեղից արձակած խորովածի շամփուրով: Որպես իրեղեն ապացույց` ոստիկանների աչալուրջ հսկողությամբ ներս բերվեց և ի ցույց դրվեց այն շամփուրը, որը հայտնաբերվել էր պեղումների ժամանակ: Ինչպես հայտնի է` կրակը, մանավանդ մանղալի կրակը, առանց ծուխ չի լինում, և այդ ծխի հետքերով գնալով մեր գիտնականները պարզել են նաև, որ իջնելով Արարատից, Նոյը, գինի դարձած խաղողի հյութը խմելիս, որպես ակռատ` «զակուսկի» , խորոված է համտեսել և հենց ինքն է հնարել «Խորովածը շատ լավ բան է, առանց գինու անհամ բան է, ջան տույ-դույ, տույ-դույ» հայ ազգագրական երգը, որը հետագայում կատարել են նաև մեր գողթան-երգիչները: Ոգևորված այդ անհերքելի փաստերով, ախթալեցիներն իրենց մայրաքաղաքային առաջին իսկ հանրաքվեով որոշեցին այդ երգը դարձնել հայոց նոր մայրաքաղաքի օրհներգ: Ինչպես հայտնում են մեր իրազեկ աղբյուրները, Ախթալայում արդեն պատրաստ է քաղաքի նոր հատակագիծը, ըստ որի, մայրաքաղաքի գլխավոր` Շամփուր պողոտան, Դեբեդ գետի կամրջից ոլորաններով կձգվի սարն ի վեր, դեպի Ախթալայի այժմյան խորովածատեղին, որն այսուհետ կոչվելու է Մանղալի անվան հրապարակ: Այստեղ արդեն գցվում են «Չալաղաջ» և «Վետերոկ» հինգ աստղանի հոյակերտ հյուրանոցների և «Ուտուշ-Խմուշ» ռեստորանային համալիրի հիմքերը: Հետևելով ժողովրդավարական և մայրաքաղաքային սկզբունքներին, ոստիկանության վարչական շենքի մոտ հատուկ տարածք կառանձնացվի ցուցարար-ակտիվիստների և խորովածադուլ հայտարարողների համար: Համապատասխան տարածքներ են նախատեսված նաև սեռական այլևայլ կողմնորոշումներ ունեցողների և գենդերային ակտիվիստների խոսքի և գործունեության ազատ արտահայտման նպատակով: Նույն աղբյուրների հաղորդմամբ, այսօրվանից իրենց գործունեությունն սկսեցին մայրաքաղաքային քաղաքացիական նորաստեղծ կառույցները` մարզական հայրենասիրական «Երիտասարդ սուկիներ», բարեգործական`«Թիքա» , կանանց և աղջիկների` «Ո´չ եփել-թափելուն» հասարակական կազմակերպությունները: Ինչպես վայել է հայոց յուրաքանչյուր մայրաքաղաքի, ավագանու որոշմամբ, Ախթալայում ևս փողոցները կզարդարվեն կարմիր կետագծերով` ավտոմեքենաների քաղաքակիրթ կայանման համար: Արդեն սահմանվել է վճարների չափը` մեկ ժամվա կայանման համար` մեկ չալաղաջի, 10 ժամվա համար` մեկ շամփուրի, օրվա համար` մեկ մանղալի վրա պատրաստված խորովածի գնին համարժեք դրամ: Տեղեկացնենք նաև, որ Ախթալայի «Կարճամատ» լրատվական ծառայության հաղորդմամբ, այսօր Խորովածի մայրաքաղաք կժամանի Գեղարքունիքի մարզի պատվիրակությունը` ախթալեցիների առաջավոր փորձն ուսումնասիրելու և մոտ ապագայում Գավառ համայնքը Արաղի մայրաքաղաք հռչակելու նպատակով:

Մեկնաբանություններ