Ամենասկզբում, երբ տարբեր, այդ թվում էլեկտրոնային, լրատվամիջոցներով, ինչպես նաև տխրահռչակ «սոցիալական ցանցերով», սկսեց տարածվել հայտնի հասարակական գործիչ, գրող, հրապարակախոս, ղարաբաղյան շարժման վետերան Զորի Բալայանի «Բաց նամակը»՝ հասցեագրված ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինին, անկեղծ ասած, չէր թվում, թե այդ նամակի տեքստը և հենց Զորի Բալայանի այդ քայլն այդքան տարօրինակ արձագանք կգտնեն և այդպիսի տարատեսակ գնահատականների կարժանանան։

Մոտ մեկ տարի առաջ Նուրետտին Վերենը` Գյուլենի նախկին գլխավոր խորհրդականը, որն ավելի ուշ խզեց կապերը աղանդի հետ, մի մերկացուցիչ գիրք գրեց այդ կազմակերպության գործունեության մասին։ Նա հանցանշաններ է բերել հօգուտ այն բանի, որ Գյուլենը փող է ստանում ԿՀՎ-ից, պատմել է այն ավերիչ գործունեության մասին, որ 1990-ականներին կազմակերպությունը ծավալել էր Միջին Ասիայում։ Այդ գրքի շնորհիվ հանրությունն իմացավ նաև, որ նրա միջազգային կրթական ցանցի դպրոցներում աշխատում են ԿՀՎ-ի կադրային գործակալներ։ Եթե մենք վերլուծելու լինենք Գյուլենի աղանդի տարածման աշխարհագրությունը, ապա կհամոզվենք, որ այն ներկայացված է բոլոր այն երկրներում, ուր Ամերիկան շահեր ունի` Թուրքիայում, Միջին Ասիայում, Մերձավոր Արևելքում, Կովկասում ու Սուդանում։

Մի կաթիլ մեղրի պատմությունը հիշո՞ւմ եք: Որտեղի՞ց` ո՞ւր հասան: Ինչո՞ւ հասան: Ինչպե՞ս: Եվ` ո՞վ հետո մնաց: Լեգենդը` լեգենդ, բայց հիմա ավելի դաժան ժամանակներ են, որովհետև մեղրը կաթիլ-կաթիլ մեկ այստեղ, մեկ այնտեղ հոսում-կորչում է, ու եթե այսպես գնա` Հայաստանում մեղվաբուծության վերջը երևալու է:

Ինչքա՜ն բան կա աշխարհիս երեսին մարդկությունն ու մարդկանց իբր միավորող, բայց, ըստ էության, պառակտող. ռասաներ, ազգեր ու ազգություններ, ցեղեր, պետություններ ու պետական սահմաններ, հազար ու մի կազմակերպություններ, կուսակցություններ, լեզուներ, կրոն և, ի վերջո, վերջին տասնամյակներում մարդկության գլխին ուղղակի պատուհաս դարձած հազար ու մի աղանդներ: Երբ մտովի, փիլիսոփայորեն, Տիեզերքի հեռուներից դիտում, զննում ես Երկիր մոլորակը և տեսնում, թե ի՜նչ է կատարվում այստեղ... Մի փշուր հողակտոր, գեղեցի՜կ, ինչ-որ մանրիկ էակներ, դեսուդեն վազվզող, ինչ-որ բաներ են տանում-բերում, իբր մտածում-հորինում, ու մեկ էլ իրար հոշոտելու-ոչնչացնելու դավեր նյութում, իրենց համար խնդիրներ են մոգոնում ու սկսում են իբր մտածել դրանք լուծելու մասին, մեծեր կան` առաջնորդներ, բևեռներ կան` ուժի, ազդեցության, զենքեր են հնարել` իրենք իրենց և իրենց հողակտորը ոչնչացնելու այս մի բուռ մժեղները... Այնքա՜ն նման մրջյունների:

Չինաստանում, ինչպես, ի դեպ, նաև նրա սահմաններից դուրս, մեծ հարգանք վայելող Սուն Ցզին (զորավար և իմաստասեր, պատերազմական ռազմավարության մասին նշանավոր «Պատերազմի արվեստը» տրակտատի հեղինակ, ապրել է մ.թ.ա. 6-րդ, այլ աղբյուրների տվյալներով՝ մ.թ.ա. 4-րդ դարում) հայտարարել է. «Ով տիրապետում է պատերազմ մղելու արվեստին, նա օտարի բանակը պարտության է մատնում առանց կռվի, օտարի ամրոցները գրավում է առանց պաշարելու», իսկ «հզորություն» ասվածը, նրա կարծիքով, «մարտավարություն կիրառելու հմտությունն է...»։

Կռիվը պրծավ, բայց նստվածքը դեռ կա: ՈՒ երկար կմնա: Արձանագրելու` օդանավակայանում տեղի ունեցածն ընդամենը Բրյուսել-2 էր: Որպես Զարուհի Փոստանջյանի, նրա «հայրիկի», կոնկրետ դեպքում` արդեն «մայրիկի» վերածվածների իդեա-ֆիքսի շարունակություն: Չենք ասում` միակ թիրախը Բրյուսելն է, ու հայոց կապվածությունը Բրյուսելի հետ ընդամենն անտիիդեաներ է առաջացնում: Նաիվ կլիներ, բայց և` դավադրության տեսությունը` «տոնկայա շտուկա, Պետրուխա»:

Զայրացած արձագանք կարող է թվալ այս հրապարակումը, գուցե նաև` ավելորդ, որովհետև նույն թեմայով էր նախորդը: Բայց համոզված եմ` ոչ ապարդյուն, որովհետև թեման իրականում ինչ-որ մեկի նամակը չէ ինչ-որ մեկին, այլ Հայաստանի ինտելեկտուալ վիճակը: ՌԴ նախագահին ուղղված Զորի Բալայանի նամակից հետո տարատեսակ տեսակետներ բարձրաձայնվեցին, ոմանք նույնիսկ շնորհակալություն հայտնեցին նրան, որ կարողացավ շարժել հայկական ընդարմացած գիտակցությունը:

Այսօր միայն ծույլը կամ արտաքին քաղաքականության նկատմամբ բացարձակապես անտարբեր մարդը չի փնովում արտգործնախարարության աշխատանքը:

Արթուր Բաղդասարյան-Գագիկ Ծառուկյան կուսլիդերների վերջին վեճը կարելի էր միջանձնային որակել ու անցնել առաջ, եթե չլինեին որոշ «նուրբ» հանգամանքներ, մանավանդ որ միանգամից «հառնում» է օրախնդիր հարցը` վեճը քաղաքակա՞ն է, թե՞ «ոնց»:

Մեր տեղեկություններով` Զորի Բալայանի նամակն ուղղված է ոչ միայն Ռուսաստանի «թագավորին», այլև Ղազախստանի ու ընդհանրապես Մաքսային միության դեֆակտո և պոտենցիալ անդամներին նույնպես: