Եթե նորմալ երկիր լինեինք, «Հացաթանն» ու «Սելիմյան հացը» երևի աշխարհն էին գրավել

Հայաստանում դիետիկ հացն այսօր գրեթե բացակայում է, իսկ, ընդհանրապես, անվտանգ հացի առումով բացառությունները չնչին են: Դրանցից մեկը, թերևս հիմնականը, Երևանում արտադրվող «Սելիմյան հացն» է, որի մեջ հացի քիմիական «բարելավիչներ» չեն օգտագործվում։ Դրանց փոխարեն օգտագործվում է «Հացաթան», որի, ինչպես նաև «Չորաթանի» գյուտի և «Սելիմյան հացի» հեղինակը տեխնիկական գիտությունների թեկնածու, 1987-1990 թթ. «Կենսատեխնոլոգիա» գիտաարտադրական միավորման տեխնոլոգիական բաժնի վարիչ, կենսատեխնոլոգ, ԽՍՀՄ վաստակավոր գյուտարար, Հայաստանի տեխնոլոգիական ակադեմիայի ակադեմիկոս Ալեքսանդր Սելիմյանն է: Նրա հավաստմամբ, գորշ հացը, որը ներկայացվում է իբրև այդպիսին, հիմնականում դիետիկ հաց չէ, այն վտանգավոր է շաքարախտով հիվանդների առողջության համար:
Իսկ գոնե սովորական, ոչ գորշ, ոչ դիետիկ ներկայացվող հացը, որ վաճառվում է տարբեր խանութներում, կարելի՞ է նորմալ համարել:

«Հացը ցորենից է ստացվում, և, ուրեմն, հացի մասին խոսելիս սկսենք ցորենից,- պատասխանելով տողերիս հեղինակի հարցին, ասաց Ալեքսանդր Սելիմյանը:- Երկու տեսակի ցորեն կա, մեկը կոչվում է փափուկ, մյուսը` կոշտ: Փափուկ ցորենը, որը ֆուրաժայինն է, նախատեսված է օգտագործելու հիմնականում ֆուրաժի մեջ, այսինքն` որպես անասնակեր, այն հացի պատրաստման մեջ առանց, այսպես ասած, հացի բարելավիչների, ընդհանրապես չի օգտագործվում, նախատեսված է կոշտն օգտագործել: Սակայն կոշտ ցորենի, որը հատուկ հացաթխման համար է, մեկ տոննան միջինը մոտ 120 դոլարով ավելի թանկ է, քան փափուկ ցորենինը: Հիմա ցորեն ներկրողը, որը բիզնես է անում, պարզ բան է, որ կբերի էժանը` փափուկը:

Փափուկ և կոշտ ցորեններն իրենց ներքին կառուցվածքով տարբերվում են իրարից, երկուսի մեջ էլ օսլա է, բայց կոշտ ցորենի օսլան մի քիչ ուրիշ է: Դա արդեն գիտական, մասնագիտական խնդիր է, չխորանանք դրա մեջ: Հայաստան կոշտ ցորեն այսօր չի մտնում կամ մտնում է շատ փոքր քանակով, եթե ալրաղացներում մարդիկ բերում, խառնում են փափուկ ցորենի հետ: Հիմա այդ ցորենը, որը չունի հաց դառնալու հատկություն, բերվում է Հայաստան, դրանից ստացված ալյուրով պատրաստված խմորը քիմիայով (խմորի փխրեցուցիչներով) լավ «փչվում» է, սարքվում հաց: Գրեթե համատարած այդ հացն է արտադրվում ու վաճառվում: Եթե նայում եք հացին և տեսնում, որ ուռած է, լավ տեսք ունի, ուրեմն իմացեք, որ դրա խմորին պարտադիր կերպով խառնված է «վիտամին», որն իրականում վիտամին չէ, այլ խմորի փխրեցուցիչ: Ներկրողները դրա վրա այդպիսի անուն են դրել` «վիտամին»` նպատակ ունենալով շեղել սպառողներին, որպեսզի նրանք կարծեն, թե խմորին խառնվողը վիտամին է, օրգանիզմին օգուտ»:
Իսկ ո՞րն է խմորի փխրեցուցիչի օգտագործման նպատակը: Գիտնականի տեղեկացմամբ, հացապատրաստման գործընթացն իր ժամանակն է պահանջում, այսինքն` խմորասնկերն օգտագործելուց հետո պետք է թողնել, որ խմորը հասունանա, բարձրանա, և դրանից հետո միայն կարելի է խմորը մտցնել փուռը:

«Խմորի փխրեցուցիչը, սակայն, արագացնում է խմորի պատրաստման գործընթացը,- ասաց Ալեքսանդր Սելիմյանը:- Խմորման բնական` 6-12-ժամանոց փուլի փոխարեն խմորը մոտ 1 ժամվա ընթացքում արհեստականորեն հասունացվում, փքեցվում է ու մտցվում վառարան: Խմորման գործընթացը չի կատարվում բնական ու 6-12 ժամ տևող ճանապարհով, ինչպես խորհրդային տարիներին։ Այսպես կոչված, եվրոպական հացի խմորի խմորման գործընթացը տևում է ընդամենը մոտ 30 րոպե։ Շտապում են, որ կարողանան օրվա մեջ բազմիցս հաց թխել, շատ արտադրանք տալ, սպառողին ապահովել տաք կամ բոլորովին թարմ հացով: Խմորն ուռչում է, շատ լավ զարգանում, բայց օսլան չի հասցնում բավականաչափ մշակվել և մոտ 50 տոկոսի չափ մնում է։ Դրա հետևանքով այդ խմորից հացի մեջ անցնում է մեծ քանակությամբ օսլա, որը չի անցել անհրաժեշտ փուլը, այսինքն` խմորիչը չի հասցրել դա մշակել, վերածել այլ նյութերի:

Հացի հետ անցնելով մարդու ստամոքս, օսլան հանգեցնում է ստամոքսի թթվայնության բարձրացման: Օրգանիզմը ստիպված ինքն է օսլան մշակելու գործառույթը կատարում, որի ընթացքում ենթաստամոքսային գեղձը, ամբողջ հզորությամբ աշխատելով, աղաթթու է արտադրում և արտազատում ստամոքս: Այսինքն` օսլայի մշակման համար օրգանիզմից, մասնավորապես ենթաստամոքսային գեղձից, պահանջվում է հավելյալ թթվի արտադրություն, ինչը կարող է առաջացնել գաստրիտ, նույնիսկ ստամոքսի խոց։ Բացի այդ, բնական թթվայնությունը բարակ աղիքի մեջ չեզոքացվում է, մինչդեռ հավելյալ թթվի պարագայում մարդու այդ ֆիզիոլոգիական գործընթացը խախտվում է։ Ավելին. քանի որ հացը, ի տարբերություն, ասենք, մսի, աղեստամոքսային համակարգով ավելի արագ է անցնում, օրգանիզմը չի հասցնում օսլան շաքարների վերածելու գործընթացն ամբողջությամբ կատարել: Դա առաջին հերթին կարող է հանգեցնել դիսբակտերիոզի, ճարպակալման, նաև` գաստրիտի, կոլիտի:

Խմորի փխրեցուցիչի տված «օգուտները», սակայն, չեն սահմանափակվում միայն նրանով, ինչի մասին արդեն նշեցի: Քանի որ խմորի փխրեցուցիչն արհեստականորեն խմորը փքում է, խմորասնկերի մոտ 10%-ը չի հասցնում նորից մեծանալ, որ կիսվի, չի հասցնում ֆիզիոլոգիական ամբողջ գործընթացն անցնել: Հայաստանում հացարտադրության մեջ օգտագործվում է չոր խմորիչ։ Երբ խմորիչը չորացվում է, դրա մի որոշ քանակ պատիճավորվում է, կարծես զրահապատվում։ Այն խմորի մեջ չի բացվում, ոչ էլ ոչնչանում է հացաթխման գործընթացում, որովհետև խմորի մեջ, ջրի գոլորշացման հետևանքով, ջերմաստիճանն այնքան էլ բարձր չի լինում։
Այդ խմորասնկերը քանի որ հացը թխելու ընթացքում պատիճավորված լինելու պատճառով չեն քայքայվում-ոչնչանում, անցնում են մարդու մարսողական համակարգ, հանգեցնում դիսբակտերիոզի: Խմորասնկերը աղեստամոքսային համակարգում դուրս են գալիս իրենց պատիճներից ու սկսում գործել: Խնդիրն առանց խմորիչի հաց արտադրելը չէ (առանց խմորասնկերի հնարավոր չէ իսկական հաց արտադրել), այլ այն, որ պատրաստի հացի մեջ չլինեն խմորասնկեր և մեծ քանակությամբ օսլա: Մինչդեռ եվրոպական եղանակով պատրաստվող մեր ցանկացած հացի մեջ 7-25% օսլա կա»:
Կարծում ենք, ընթերցողներին կհետաքրքրի նաև այն հարցը, թե հայաստանյան հացի շուկայում այսօր սովորական եղանակով պատրաստվող-իրացվող բոլոր հացերն օսլայի բարձր պարունակությա՞մբ են, դրանց շարքում անվտանգ հացեր չկա՞ն։

«Ոչ, մարդիկ կան, որ մի քիչ ամոթ-աբուռ ունեն, քիմիա չեն օգտագործում, միայն խմորասնկերով են պատրաստում,- ասաց գիտնականը:- Այդ հացն էլ կոչվում է գործարանային հաց: Հավանաբար տեսած կլինեք գրեթե տախտակի պես բարակ, քիչ փքված այդ հացերը: Դրանցում, իրոք, քիմիա չի օգտագործված: Ճիշտ է, գործարանային հացի մեջ օսլան համեմատաբար քիչ է, բայց եթե հացը պատրաստում են ոչ լրիվ հասունացած խմորից` խմորը 8 ժամ չպահելով ու ձգտելով շուտ թխել, հացի մեջ պահպանվում, մնում են մեծ քանակությամբ խմորասնկեր»:

ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ ԱՐԵՎՄՏՅԱՆ ՏԵԽՆՈԼՈԳԻԱՅՈՎ ՊԱՏՐԱՍՏՎԱԾ ԳՈՐՇ ՀԱՑԸ ՀԻՄՆԱԿԱՆՈՒՄ ԳՈՐՇ ԱԼՅՈՒՐԻՑ ՉԷ, ՆԵՐԿՎԱԾ Է

Անշուշտ, հետաքրքիր է նաև այն հարցը, թե վաճառվող գորշ կամ դիետիկ հացերի մեծ մասի մեջ բացի խմորի փխրեցուցիչից, գունանյութեր կամ ներկանյութեր չե՞ն օգտագործվում: Ալեքսանդր Սելիմյանի հավաստմամբ, այլ արտադրողներ «սև» կամ «գորշ» հացի պատրաստման մեջ օգտագործում են դրանք: Գորշ հացի պատրաստումը յուրահատուկ տեխնոլոգիա է պահանջում: Գորշ հացը ստացվում է «սև» ալյուրից, որը վիտամինների, ֆերմենտների պարունակության առումով գերազանցում է սպիտակ ալյուրին, բացի այդ, այն մոտ 20%-ի չափ պակաս օսլա է պարունակում (բարձր տեսակի ալյուրի մեջ օսլան մոտ 80% է, իսկ «սև» ալյուրի մեջ` 60%): Եթե «սև» ալյուրից պատրաստված շաղախին խառնում են խմորիչը, օսլայի պակասի պատճառով նրա, այսպես ասած, «ուժը» չի բավականացնում, որ բավարար խմորում ապահովի և կարգին հաց պատրաստվի:

«Դրա համար,- շարունակեց մեր զրուցակիցը,- գորշ հացի պատրաստումը միշտ եղել է հիմնախնդիր: Խորհրդային տարիներին այդ հիմնախնդիրը լուծելու ձևը գտել էին, քանի որ և՛ հացի գործարանն էր պետական սեփականություն, և՛ պանրի: Խմորի շաղախը պատրաստելիս, ջրի փոխարեն, պանրի, կաթնաշոռի տակի շիճուկն էին օգտագործում: Դրա մեջ, թեև ոչ մեծ քանակությամբ, կային և՛ կաթնաթթվային բակտերիաներ (լակտոբակտերիաներ), և՛ ամինաթթուներ, որոնք խմորիչների համար հրաշալի կերակուր են: Սնվելով դրանցով, նրանք զարգանում էին ու բավականաչափ խմորում կատարելով, ապահովում իրական գորշ հացի պատրաստումը:
Այժմ գորշ հաց պատրաստելիս, հիմնականում օգտագործվում է սպիտակ և «սև» ալյուրների խառնուրդ (մոտավորապես հավասար հարաբերությամբ), որպեսզի հացի բարձրությունը, որոշ ծակոտկենությունն ապահովվի: Սակայն, քանի որ սպիտակ ալյուրի պատճառով հացի գորշ տեսքը կորչում է, խմորին ներկանյութ են խառնում: Կիսով չափ սպիտակ ալյուրի օգտագործման պատճառով այդպիսի հացի մեջ օսլայի պարունակությունը 10%-ով ավելի է, քան կլիներ միայն սև ալյուրից պատրաստված հացի մեջ: Մինչդեռ գորշ հացը նաև դիետիկ նշանակություն ունի, կարևոր է շաքարախտով տառապողների համար որպես քիչ օսլա պարունակող: Պարզ է, որ այդ հացն ուտելով, նրանք ստանում են իրենց հակացուցված օսլայի բարձր պարունակություն ու չեն էլ իմանում այդ մասին»:

Իսկ լավա՞շը, մի՞թե լավաշն էլ է սխալ, անթույլատրելի տեխնոլոգիայով պատրաստվում: Մեր ավանդական լավաշաթխությունը, ըստ Ալեքսանդր Սելիմյանի, աղավաղված է:
«Դուք խանութներից, շուկայից այսօր կարող եք գնել լավաշ, որը լավաշ կոչվելու իրավունք չունի,- ասաց գիտնականը:- Լավաշը հաց է, առանց խմորիչի հաց ու լավաշ չի լինում: Նույնիսկ պիտակների վրա, որպես գովազդ, գրում են` առանց խմորիչի: Արտադրողները լսել են, որ խմորից պատրաստի հացին խմորիչ էլ է անցնում: Այո, պատրաստի հացի մեջ խմորիչ չպետք է լինի, բայց խմորի պատրաստման ժամանակ խմորիչ պետք է օգտագործել, խմորիչն է, որ ալյուրի, ջրի շաղախը հացի խմորի է վերածում: Եթե խմորիչ չի օգտագործվում, ուրեմն դա խմոր չէ, ալյուրի մեջ եղած օսլան չի ճեղքվում, մշակվում, այն մեծ չափով անցնում է օրգանիզմ և իր վնասները տալիս:

Մեծ քանակությամբ օսլայի մշակման արդյունքում առաջանում են ածխաջրեր` դիսախարիդ, հետո շաքարներ, որոնք, ինչպես հայտնի է, մեծ վնաս են տալիս շաքարախտով հիվանդներին, հետևաբար նրանց հակացուցված են։ Ավելին. օսլայի ճեղքման հետևանքով շաքարներից բացի, առաջանում են նաև ճարպեր, երևի լսած կլինեք, որ սպիտակ հացը գիրացնում է: Դրա համար իմ առաջարկած տեխնոլոգիայով արտադրված հացն ու լավաշն անվնաս են և խորհուրդ են տրվում հատկապես շաքարախտով հիվանդներին և գեր մարդկանց»։
Շուկայում հանդիպում է նաև թթխմորով պատրաստված լավաշ, բայց դրա քանակությունը շատ քիչ է: Առանց թթխմորի պատրաստված լավաշը, քանի որ դրա մեջ օսլան մնացել է, մեր զրուցակցի հավաստմամբ, գրեթե ամբողջությամբ եփված օսլա է, իսկ օսլան բյուրեղացման հատկություն ունի, այդ պատճառով է, որ 2-րդ, 3-րդ օրն այդպիսի լավաշը դառնում է կաշվի նման ու դժվարությամբ ծամվում:

ՎՏԱՆԳԱՎՈՐ ՀԱՑՈՎ ՍՆՎՈՂ ՇԱՔԱՐԱԽՏՈՎ ՀԻՎԱՆԴՆԵՐԸ ԳՐԵԹԵ ԱՆՏԵՂՅԱԿ ԵՆ, ՈՐ ԿԱ «ՍԵԼԻՄՅԱՆ ՀԱՑ»

Գրեթե բոլորս էլ քիմիայով «փչված» հաց ենք ուտում` չիմանալով «Սելիմյան հացի» գոյության մասին: Իսկ ինչպե՞ս է հաջողվել պատրաստել «Սելիմյան հացը», որը, սովորական հացերի համեմատ, օսլայի և խմորիչի սոսկ չնչին քանակություններ է պարունակում: Պատասխանելով այս հարցին, Ալեքսանդր Սելիմյանն ասաց.
«2000 թվականին ինձ հաջողվեց ստանալ մածնի սովորական մերանից տարբերվող մերան, որի շնորհիվ սովորական կաթից ստացա բիոմածուն: Թերևս բավական է ասել, որ սովորական մածնում ամինաթթուների միայն հետքերն են նշմարվում, այնքան քիչ են, որ քանակը հնարավոր չի լինում չափել: Բիոմածնում, ընդհանրապես, գոյություն ունեցող 21 տեսակի ամինաթթուներից 17-ի հսկայական քանակություն կա, իսկ կաթնաթթվային բակտերիաների քանակը 100 գրամում սովորական մածնի պարունակածին (առավելագույնը` 50 միլիոն) գերազանցում է մոտ 30 անգամ, հասնում է 1,2-1,5 միլիարդի:

Հետագայում բիոմածնից տեխնոլոգիական գործընթացի վերին օղակում ստացա չորաթանը, բիոմածնի շիճուկը մզելուց հետո, ներքևի օղակում` կերաթանը և հացաթանը: Ստացված և փոշու տեսք ունեցող հացաթանը հզորության հատկանիշով ընտրված կաթնաթթվային բակտերիայի և դարձյալ ընտրված 17 տեսակի ամինաթթուների որոշակի խառնուրդ է։ Այն օգտագործում ենք որպես բարելավիչ։ Հենց հացաթանը հացի խմորի շաղախին խառնելով էլ ստացվեց նոր տեսակի հացը` «Սելիմյան հացը», որը «Սելիմյան հաց» ապրանքային անվանմամբ վաճառվում է Երևանի Պուշկինի 38 և 60 հասցեներում, «Երևան Սիթի», «Կայզեր», «Նոր Զովք», «Պալմա», «Երիցյաններ» սուպերմարկետներում, Դոնի Ռոստովի, Ծարավ աղբյուրի փողոցներում գտնվող հացի խանութներում, Փափազյան փողոցի «Սյունիք» և Հանրապետական հիվանդանոցի ներսում գտնվող խանութներում: Հացաթանը խմորի ոչ թե քիմիական, այլ բնական բարելավիչ է, խմորի հասունացմանն աջակցող հավելանյութ: Այն պարունակում է բիոմածնի պարունակած 17 տեսակի ամինաթթուներ և շատ մեծ քանակությամբ կաթնաթթվային բակտերիաներ, ինչպես նաև բնական ածիկ և ցորենի թեփ: Իմ «նոու հաուն» նաև դրանց հարաբերակցությունն է»:

Հացաթանը հացին ի՞նչ հատկանիշներ է տալիս, խանութներում վաճառվող սովորական հացից հիմնականում ինչո՞վ են տարբերվում բիոհացը կամ «Սելիմյան հացը»:
«Տարբերություններից մեկն այն է, որ սովորական կամ եվրոպական հացի մեջ, նույնիսկ թխելուց հետո, խմորիչի մի մասը, ինչպես արդեն նշեցի, պատիճավորված վիճակում պահպանվում է,- բացատրեց գիտնականը:- Մինչդեռ, «Սելիմյան հացում» դրանք հացաթանի շնորհիվ հիդրոլիզի, քայքայման են ենթարկվում ու չեն անցնում մարդու օրգանիզմ»։
Փաստորեն Հայաստանում առաջին անգամ արտադրվել են հեղինակային հացատեսակներ, որոնց մեջ հացաթանն օգնում է խմորիչին, որ այն իր գործառույթը բնականոն ձևով կատարի, իսկ հացաթխման ժամանակ քայքայվի և չանցնի պատրաստի հացին: Հացաթանը հնարավորություն է տալիս նաև նվազեցնելու օգտագործվող խմորասնկերի քանակը: «Սելիմյան հացը» սովորական հացից տարբերվում է նաև հաճելի համով ու հոտով, որ ստացվում է ոչ թե քիմիական բարելավիչներով, այլ խմորի մեջ օգտագործվող ածիկի շնորհիվ նաև։ Առանց քիմիական «բարելավիչներից» որևէ մեկի օգտագործման «Սելիմյան հացը» հաճելի գույն ունի։

«Տարբերվում է նաև ավելի երկար պահվելու հատկությամբ, մինչդեռ սովորական հացն իր թարմությունը պահպանում է ընդամենը 12-18 ժամ,- ասաց Ալեքսանդր Սելիմյանը:- Բիոհացն ունի պիտանիության եռօրյա երաշխավորված ժամկետ, սակայն ունենք փորձերի արդյունքներ, որոնց համաձայն, մեր փաթեթավորված հացը մինչև 10 օր էլ պահպանվել է:
Եթե եվրոպական հացի խմորում ֆերմենտացիան քիմիական ճանապարհով է, ապա «Սելիմյան հացի» խմորում բնական ֆերմենտացիա է։ Դրա ընթացքում կաթնաթթվային բակտերիաները, ամինաթթուները նպաստում են թերմոլիզի և հիդրոլիզի գործընթացներին, արագացնում դրանք։ Նույն բանն էլ սովորական հացի պարագայում է լինում, սակայն նշված գործընթացների արագացումը եվրոպական հացի մեջ կատարվում է ոչ թե նշված բակտերիաների և ամինաթթուների շնորհիվ, այլ քիմիական գերօքսիդների։ Դրանք այդ գործընթացներին մերից անհամեմատ մեծ արագություն են հաղորդում, լավ փքում են հացը, գեղեցիկ տեսք տալիս, բայց... Էլ չեմ ասում այն մասին, որ այդ հացից հացի համ ու հոտ գրեթե չի գալիս։ «Սելիմյան հացը» զուտ բնական հաց է»։

Հայաստանում ցածր որակի ալյուրից պատրաստված ցանկացած սովորական հաց, առանց քիմիական հավելանյութերի օգտագործման, հնարավոր չէ ստանալ։ Մինչդեռ, հացաթանի շնորհիվ, հաջողվում է, առանց այդ հավելանյութերի, նորմալ հաց պատրաստել ոչ միայն բարձր տեսակի, այլև 2-րդ տեսակի և տարեկանի ալյուրներից։ «Սելիմյան հաց» և «Սելիմյան լավաշ» ապրանքանիշերով արտադրանքները փաթեթավորված են պոլիէթիլենե թաղանթով, փաթեթավորման վրա կա մակնշում` համապատասխանաբար՝ Սելիմյան հաց կամ Սելիմյան լավաշ, ինչպես նաև դրված է Սելիմյանի ստորագրությունը, որով նա արտադրանքի համար պատասխանատվություն է ստանձնում։
Հացաթանի շնորհիվ խմորման 6-12-ժամանոց գործընթացը հաջողվել է նվազեցնել մինչև 40 րոպեի,- տեղեկացրեց մեր զրուցակիցը:- Դրանով պատրաստված հացատեսակները փորձարկվել են ՀՀ առողջապահության նախարարության կուրորտոլոգիայի և ֆիզիկական բժշկության գիտահետազոտական ինստիտուտում, ստացել դրական եզրակացություն և առաջարկվել նույնիսկ դիետիկ սննդակարգերում: Այդ հացը նպաստում է մարսողության և արյան մեջ շաքարի պարունակության կարգավորմանը»:

Սելիմյանի հավաստմամբ, իրենց խնդիրը բիզնես անելը չէ (այդ հացը շուկայում գրեթե չի երևում), այլ ցույց տալը, որ մեր երկրում, որտեղ որևէ պայման չկա ինովացիոն աշխատանքի, գտնվել են մի փոքր խումբ էնտուզիաստներ, որոնք բոլորին ապացուցում են, որ այդ կարգի հաց հնարավոր է թխել: Մեզ հետաքրքրեց նաև, թե հիշյալ ինովացիոն ծրագրի համար աջակցություն ստանալու, անհրաժեշտ ներդրումների խնդիրը լուծելու նպատակով գյուտարարը կամ «Կռուփ» ընկերությունը ժամանակին ու՞մ կամ ո՞ր կազմակերպությանն են դիմել:

«2009 թվականի հոկտեմբերին Ալեքսանդր Թամանյանի թոռը` Գագիկ Թամանյանը, դիմել էր ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանին, որը խնդիրը ներկայացրել էր իր օպերատիվ շտաբին, շտաբն էլ փոխանցել էր «Հայաստանի փոքր և միջին ձեռնարկատիրության զարգացման ազգային կենտրոն» հիմնադրամին,- պատմեց գիտնականը:- Վերջինս, փոխանակ զբաղվելու այն խնդրով, թե պետությունն ինչով կարող է մեզ օգնել, ինձ տարավ դրսում բիզնեսով (առևտրով) զբաղվող մի հայ երիտասարդի մոտ` որպես ներդրողի, որը ներդրման դիմաց առաջարկեց, որ շահույթների 98 %-ն իրեն մնա, 2 %-ը` ինձ: Հաշվարկել էին, որ մեծ օգուտ են ստանալու, ինձ էլ բացատրեցին, որ դրա 2 %-ը` 200 000 ԱՄՆ դոլար, գիտնականի համար լրիվ բավարար է: Բնականաբար, մերժեցի այդ ծիծաղելի առաջարկը: Մի խոսքով, ներդրումային աջակցության գործը այդ գործակալությունը հաջողությամբ տապալեց»:

«Սելիմյան հացն» ունի 6 տարատեսակ` բարձր տեսակի ալյուրից պատրաստված «Սպիտակ», 2-րդ տեսակի ալյուրից պատրաստված «Գորշ», «Գորշ հաց ծլեցրած ցորենով» (25 տոկոս ծլեցրած ցորենով), «Գորշ հաց կտավատով» (20 տոկոս աղացած կտավատով), «Գորշ հաց հնդկաձավարով» (10-15 տոկոս աղացած հնդկաձավարով), «Գորշ հաց ցորենի թեփով» (2-րդ տեսակի ալյուրով, վրան ավելացրած 5-7 տոկոս թեփ):
Անշուշտ, հետաքրքիր է, թե դրանցից յուրաքանչյուրն իրենից ինչ է ներկայացնում…

«ԳՈՐՇ ՀԱՑ ԿՏԱՎԱՏՈՎ»
«Կտավատը պարունակում է երկու հակաօքսիդանտ` օմեգա-3 և օմեգա-6,- ասաց Ալեքսանդր Սելիմյանը:- Նրանք հակաքաղցկեղային միացություններ են պարունակում, որոնք թույլ չեն տալիս քաղցկեղածին բջիջների առաջացում: Բացի այդ խիստ կարևոր հակաօքսիդանտներից, կտավատն իր մեջ պարունակում է մեծ քանակությամբ B-17 վիտամին, որը երեք բաղադրիչների միացություն է: Եթե օրգանիզմում բացակայում է այն ֆերմենտը, որը քայքայում է B-17-ը, ապա այդ վիտամինն ինչպես մտնում է օրգանիզմ, այնպես էլ հեռանում է, նրա բաղադրիչներն իրարից չեն բաժանվում, այդ վիտամինն օրգանիզմի կողմից չի յուրացվում, սակայն եթե օրգանիզմում կան քաղցկեղային բջիջներ, ապա դրանք B-17-ը ներառում են իրենց մեջ որպես սնունդ: Հենց այստեղ էլ կատարվում է ամենակարևորը. քաղցկեղային բջիջներում կա մի ֆերմենտ, որը B-17-ը բաժանում է նրա երեք բաղադրիչների: Նրանք առանձին-առանձին դառնում են ցիանային (թունավոր) միացություններ, որոնք որպես այդպիսին առաջանալով հենց միայն այդ քաղցկեղածին բջիջների ներսում, միանգամից սպանում են նրանց, այսինքն` կողքի առողջ բջիջները չեն սպանում, ոչ էլ որևէ վնաս են տալիս: Կտավատը հակաքաղցկեղային կանխարգելող ու բուժող հզոր հատկություն ունի, քանի որ, նախ, նրա պարունակած օմեգա-3 և օմեգա-6 հակաօքսիդանտները թույլ չեն տալիս քաղցկեղածին բջիջների առաջացում, իսկ եթե, այնուամենայնիվ, դրանք օրգանիզմում կան, ոչնչանում են վիտամին B-17-ի միջոցով: Ի դեպ, B-17-ը մեծ քանակությամբ պարունակվում է նաև ծիրանի կորիզում, նուշի մեջ և այլ բնամթերքներում»:

Իսկ հացի պատրաստման ընթացքում կտավատի պարունակած B-17-ը ջերմային մշակման հետևանքով ամբողջությամբ կամ մասամբ չի՞ ոչնչանում։
«Ո՛չ, չի ոչնչանում, հացի մեջ, ջրի գոլորշիացման շնորհիվ, ջերմաստիճանը 80 աստիճանից բարձր չի լինում»,- հավաստեց գիտնականը:

«ԳՈՐՇ ՀԱՑ ՑՈՐԵՆԻ ԹԵՓՈՎ»
«Թեփով հացը պարունակում է մեծ քանակությամբ բջջանյութ, որն առկա է ցորենի կեղևում, այսինքն` թեփում,- անդրադառնալով հաջորդ հացատեսակին, տեղեկացրեց պարոն Սելիմյանը:- Այն, վիտամիններով հարուստ լինելուց բացի, պարունակում է բջջանյութ, որն ունի օրգանիզմից խարամը, թունավոր նյութերը հանելու, ինչպես նաև օրգանիզմում օսլայի ճեղքումից, մշակումից առաջացող շաքարն իր մեջ պահելու և իրենից աղիքների մեջ աստիճանաբար բաց թողնելու հատկություն, ինչը նշանակում է, որ շաքարն աղիքներից նույնպես աստիճանաբար է անցնում արյան մեջ: Այն հատկապես կարևոր է շաքարայխտով հիվանդների համար, քանի որ շաքարն արյան մեջ միանգամից բարձր տոկոսով կամ չափաքանակով չի հայտնվում»:

«ԳՈՐՇ ՀԱՑ ԾԼԵՑՐԱԾ ՑՈՐԵՆՈՎ»
«Երբ ցորենը ծլեցնում ենք, ցորենի բաղադրության 80 տոկոսը կազմող օսլան վերածվում է սպիտակուցների, ամինաթթուների, վիտամինների,- ասաց գիտնականը:- Մենք ծլեցված վիճակում ու նոր վիտամիններով հարստացված ցորենի հատիկներն աղում ենք, աղացվածքը, ցորենի հատիկի կեղևն էլ հետը, մտնում է հացի մեջ, որը լինում է ամինաթթուներով, բջջանյութով, բնական վիտամիններով հարուստ ու շատ առողջարար: Այն օգտակար է և՛ առողջ, և՛ հիվանդ (ստամոքսի հետ կապված խնդիրներ, շաքարախտ և այլն) մարդկանց համար, ամենից զատ, նաև շատ հեշտ մարսվող սնունդ է»:

«ԳՈՐՇ ՀԱՑ ՀՆԴԿԱՁԱՎԱՐՈՎ»
Հնդկաձավարը, Ալեքսանդր Սելիմյանի տեղեկացմամբ, այն սակավաթիվ հատիկավորներից է, որը շատ մեծ քանակությամբ սպիտակուց է պարունակում, այդ առումով մսին գրեթե հավասար է: Բացի դրանից, շատ հարուստ է հանքային նյութերով, աղերով: Հնդկաձավարի ալյուրը խառնելով ցորենի 2-րդ տեսակի ալյուրին, մենք ստանում են շատ առողջարար ու սննդարար հաց, որը նաև հեշտ մարսվող է: Հավելենք, որ աղացած կտավատը, ծլեցրած ցորենի աղացվածքը, հնդկաձավարի ալյուրը ցորենի ալյուրի հետ խառնվելուց հետո, հացի շաղախում խմորման գործընթացին չեն խանգարում զուտ հացաթանի շնորհիվ:
Շատ կարևոր է, որ գոնե հիմա ՀՀ վարչապետն ու կառավարությունը, ի տարբերություն իրենց նախորդների, պատշաճ ուշադրության ու հոգածության արժանացնեն Սելիմյանի անգնահատելի գյուտը, գործով ապացուցեն, որ իսկապես նոր Հայաստանում ենք ապրում:

Արթուր ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-18
• Արևմուտքում լսել են Պուտինի զգուշացումները, բայց հավանաբար ցանկանում են անտեսել դրանք
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-17
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-16
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-15
• Բաքվին ավտոճանապարհ պետք չէ, Բաքվին Սյունիքն է պետք՝ խաղաղությամբ, կամովին հանձնելու դեպքում, իսկ եթե ոչ, պատերազմի դեպքում՝ ողջ Հայաստանը-3
• Բաքվին ավտոճանապարհ պետք չէ, Բաքվին Սյունիքն է պետք՝ խաղաղությամբ, կամովին հանձնելու դեպքում, իսկ եթե ոչ, պատերազմի դեպքում՝ ողջ Հայաստանը-2
• Բաքվին ավտոճանապարհ պետք չէ, Բաքվին Սյունիքն է պետք՝ խաղաղությամբ, կամովին հանձնելու դեպքում, իսկ եթե ոչ, պատերազմի դեպքում՝ ողջ Հայաստանը
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-14
• Բանսարկու և սուտ մատնության հեղինակ «Լաուռա Արզաքանցյան» կոչվածի նկատմամբ հանցագործության մասին հաղորդումը ներկայացվեց ոստիկանություն
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-13
• Չգիտեի, որ միլիոնների տեր եմ, նույնիսկ «Սրբազան շարժմանը» մասնակցելու համար գումարներ եմ առաջարկում, այսօր իմացա
• Դեմ եմ Նիկոլին «բտ» ասելուն, «տղան» արժանիք է, նա այդ արժանիքը չունի
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-12
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-11
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-10
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-9
• Աշխարհը միջուկային պատերազմի շեմին-50
• Հրեական պետությունը մեծ պատերազմ է սադրում Մերձավոր Արևելքում ու, թերևս, ողջ աշխարհում-8
• ՈՒղիղ մեկ տարի առաջ սկսվեց մերձավորարևելյան մղձավանջը

Մեկնաբանություններ