«ՄԵՐ ԹՎԱՐԿՈՒԹՅՈՒՆԻՑ ԱՌԱՋ 69 ԹՎԻՆ ԼՈՒԿՈՒԼԼՈՍԸ ԳՆԵՑ ՏԻԳՐԱՆԱԿԵՐՏԸ»

Ապրիլի 1-ին «Իրավունք de facto» ակումբի հյուրերն էին «Սարդարապատ» շարժման ներկայացուցիչներ ՏԻԳՐԱՆ ԽԶՄԱԼՅԱՆՆ ու ՀՐԱՅՐ ՍԱՎԶՅԱՆԸ:
Պարոն Խզմալյանը լրագրողներին նախ իրազեկեց անցյալ ուրբաթ «Թեքեյան» կենտրոնում նախատեսված քննարկման չկայացման պատճառների մասին, նշելով, որ այդպես էլ անհայտ մնաց, թե ինչու դահլիճը չեն տրամադրում: «Նմանօրինակ խոչընդոտների շղթայի մի օղակն է սա, որն ապացուցում է` իշխանությունները հետևողականորեն մերժում են հասարակության իրավունքը և պարտքը` քննարկումներ կազմակերպել մի հարցի շուրջ, որը ողջ հասարակությունը համարում է բախտորոշ ու կարևորագույն: Խոսքն Արցախի, հետևաբար` Հայաստանի ազգային անվտանգությանն է վերաբերում, որը մենք համարում ենք ազատագրված տարածքների անձեռնմխելիությունը, իսկ դիվանագիտական լեզվով վերջերս առավել հաճախ օգտագործվում է «ստատուս քվոն»: Մենք տագնապով ենք վերաբերվում այն հանգամանքին, որ հերթական անգամ ազգի համար բախտորոշ հարցերը քննարկվում են գիշերային գաղտնի դիվանագիտության ոճով, նեղ անձնական շահերից և օտարերկրյա ճնշումներից ելնելով: Այդ ոճը մենք անընդունելի ենք համարում և ձգտում ենք միավորված ջանքերով այդ միտումները տապալել: Մենք համարում ենք, որ ազատագրված տարածքների պահպանման ու պաշտպանության քաղաքական, ռազմավարական, գաղափարական կարևորությունը միավորում և միավորելու է ողջ ազգն Արցախում, Հայաստանում և սփյուռքում, ինչը բացառելու է հայրենիքի որևէ մասի սակարկությունը կամ զիջումը, որը պետական հանցագործություն և ազգային դավաճանություն է: «Սարդարապատ» շարժման նախաձեռնող խումբը դիմում է բոլոր հասարակական, քաղաքական կազմակերպություններին, աշխարհասփյուռ հայերին միավորվելու կոչով` մեր ընդհանուր հաղթանակի արդյունքում ազատագրված տարածքների պահպանության ու պաշտպանության համար, հանուն մեր նահատակների և մեր ապագայի: Բազմիցս ասվել է, որ «ոչ մի թիզ նահանջ» գաղափարը ոչ մեկի քմահաճույքը կամ համառությունը չէ: Պետական, ազգային անվտանգությունը, որը նախ և առաջ ապահովվում է սահմանների պաշտպանությամբ, ունիվերսալ կատեգորիա է և տոտալ համակարգ: Ամրոցն ամուր է այնքան, ինչքան պաշտպանված են բոլոր հատվածները: Ֆիլմ նկարելու բերումով ուսումնասիրում եմ պատմությունը և մի հետաքրքիր դրվագ եմ ուզում ձեզ հիշեցնել. Քրիստոսի ծննդից առաջ` 69 թ. հոկտեմբերի 6-ին ընկավ արևմտյան Տիգրանակերտը, որը գտնվում է ներկա Թուրքիայի տարածքում: Լուկուլլոսի լեգեոնները հինգ ամիս պաշարել էին քաղաքը և ոչ մի կերպ չէին կարողանում գրավել: Լուկուլլոսը, որ հայտնի էր ոչ այնքան իբրև ռազմական գործիչ, որքան իր խրախճանքներով, առաջնորդվում էր հռոմեական առածով` ոսկին կբացի այն դուռը, որը չի բացում սուրը: Նա հինգ ամսում կարողացավ կապեր հաստատել Տիգրանակերտում բնակվող հույների հետ և նրանց կաշառելով` համոզեց բացել աշտարակներից մեկի դուռը: Հսկայական քաղաք-ամրոցի մի աշտարակի դուռ բացելը բավական էր, որ ամրոցն ընկնի: Այսինքն` որևէ զիջում տապալում է պաշտպանական համակարգը, մենք հասել ենք եզակի ռազմավարական և աշխարհագրական իրավիճակի արցախյան ճակատում, երբ հյուսիսային սահմանը պաշտպանված է բնական պատնեշով` Մռավի լեռնաշղթայով, որի միջին բարձրությունը 3000 մետր է, որն անանցանելի է բանակի համար, բացի Օմարի միջանցքից, որը շատ ավելի հեշտ է վերահսկել, հարավից պաշտպանում են Արաքս գետը և Իրանը, ինչն ինքնըստինքյան որոշակի երաշխիքներ է ստեղծում: Մենք պաշտպանում ենք միայն արևելյան սահմանը, որովհետև արևմտյան սահմանը հսկում են նաև Ռուսաստանի Դաշնության զորքերը: 240-270 կմ սահմանը եռապատկվելու է, եթե հանձնվեն հինգ շրջանները:
Հենց դա է հանգեցնելու պատերազմի, ոչ թե տխրահռչակ փոխզիջումները: Ցանկացած փոխզիջում տապալում է պաշտպանության, ազգային անվտանգության ռազմավարական համակարգը, որն անհնար է լինելու վերականգնել: Ոչ մի միջազգային երաշխիք չի կարող փոխարինել մեր սեփական պաշտպանությանը: Սա երբեմն մոռանում են մարդիկ, ովքեր կարծում են, թե ինչ-որ բան հանձնելով` ինչ-որ բան էլ կշահեն: Առավել ևս, որ ներկայիս վիճակը ստեղծվել է ոչ թե բանակցությունների, այլ պատերազմի արդյունքում: Պատերազմի արդյունքները փոխզիջումներով չեն փոխվում: Դա առաջինը մեզ սովորեցրել է Աբդուռահման Վեզիրովը, որն արցախյան շարժման առաջին օրերին ասում էր, որ հողը խոսքերով ու խնդրանքներով չեն նվաճում, այլ արյունով: Իրենք ընտրեցին այդ ճանապարհը, և իրենք էլ այսքան տարի անց չեն ուզում հաշտվել իրենց սկսած պատերազմի արդյունքների հետ: Տարօրինակ է, որ 6-7 հազար նահատակների արյունով նվաճված, մեր ողջ սերնդի ճակատագրի, կյանքի գնով ձեռք բերվածը նետված է սակարկության, թեպետ ոչ ոք էլ ուղղակի մեզնից ոչ մի զիջում չի պահանջում: Համենայն դեպս, ոչ մի երկիր նման զիջումների կամ փոխզիջումների օրինակ չի տալիս մեզ. ո՛չ Ռուսաստանն է Ճապոնիային նվիրում վիճահարույց Կուրիլյան կղզիները, ո՛չ Ֆրանսիան է Կորսիկային անկախություն նվիրում, ո՛չ Իսպանիան` Կատալոնիային, ո՛չ Ալյասկան են նվիրում, ո՛չ Կանադան է անկախ ճանաչում Քվեբեկը: Ոչ ոք բարոյական իրավունք չունի դա պահանջելու մեզնից` Ցեղասպանության 95-րդ տարելիցի շեմին գտնվող ազգից, որը պաշտպանում է իր ֆիզիկական գոյության իրավունքը»:
Տիգրան Խզմալյանը և Հրայր Սավզյանը պատասխանեցին լրագրողների հարցերին, որոնք առնչվում էին Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի լուծմանը, հասարակության վերաբերմունքին ու անելիքներին:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Մեկնաբանություններ