Հայաստանում ու ոչ միայն Հայաստանում

Մի քանի միմյանց չկապված փաստեր:

Արդեն ունենք սփյուռքի գործերի գլխավոր հանձնակատար՝ Զարեհ Սինանյան, որ Գլենդելի քաղաքային խորհրդի անդամ էր: Նա Հայաստանում է, սկսել է աշխատել ու հարցազրույցներ տալ: Արդեն հայտարարել է, որ նախ պետք է հասկանալ, թե ինչ են իրենցից ներկայացնում տարբեր երկրներում հայկական սփյուռքները: Նաև ասել է, որ սխալ կլիներ՝ սփյուռքի հանձնակատարը նշանակվեր Հայաստանից. «Փորձ կա, նման նախարար է եղել Հայաստանից, և արդյունքները բոլորին հայտնի են»։ «Ինձ համար գերխնդիր է, որ սփյուռքահայն իրեն շատ ավելի տիրող կարգավիճակում զգա Հայաստանում, կարող է հայաստանցիներին սա այդքան էլ դուր չգալ, բայց սփյուռքահայը պետք է հասկանա, որ ինքը ներգրավված է Հայաստանում, որ եթե Հայաստանում ինչ-որ բան սխալ է գնում, ինքն էլ է դրանից տուժում, որ եթե Հայաստանը թուլանում է, ինքն էլ է թուլանում, ուժեղ Հայաստան նշանակում է ուժեղ սփյուռք»: Նա ավելի շատ լինելու է «սփյուռքներում» ու սկսելու է Ռուսաստանից: Տարօրինակ չէ՞, որ դեռ չաշխատած՝ նոր պաշտոնյան գնահատականներ է տալիս ու գիտակցելով նաև, որ կարող է «հայաստանցիներին» (այսինքն՝ ինքն իրեն դեռ հայաստանցի չի զգում) դուր չգալ, գերխնդիր է դնում, որ «սփյուռքահայն իրեն շատ ավելի տիրող կարգավիճակում զգա Հայաստանում»: Ի՞նչ է դա նշանակում: Պաշտոննե՞ր ունենան ու մասնակցեն որոշումների կայացմա՞նը: Իբրև ո՞ր երկրի քաղաքացի՝ որտեղ բնակվու՞մ են, թե՞ Հայաստանի: Միանշանակ է, որ հայկական «սփյուռքները», կամ հայերեն՝ հայերը արտասահմանում ընդգրկուն ու մշտապես ուսումնասիրման պահանջ ունեցող թեմա է:

Միանշանակ է նաև, որ խնդիրը ոչ միայն նրանց Հայաստանին կապելն է, այլև միմյանց: Եվ, վերջապես, ցեղասպանությունից հետո ստեղծված սփյուռքն ու վերջին տասնամյակներում արտագաղթածները բոլորովին տարբեր խնդիրներ ու ընկալումներ ունեն: Փոխելու՞ է Զարեհ Սինանյանը գլխավոր հարցը՝ տեսնել ոչ միայն Հայաստանի անցյալի խնդիրները, այլև ներկա Հայաստանը իր խնդիրներով: Ցեղասպանության ճանաչումը կարևորագույն հարց է, բայց սփյուռքի օրակարգի միակ հարցը չի կարող լինել: Զարեհ Սինանյանը՝ սկսելով իր ճանաչողական հանդիպումները «սփյուռքներում»՝ ի՞նչ օրակարգով է նրանց ներկայանալու: Համահայկական ներուժը ներկային ուղղելու ի՞նչ միջոցներ ունի նա: Ինչպե՞ս է աշխատելու Հայ առաքելական եկեղեցու հետ, որ սփյուռքում կենտրոնական դեր ունի, և ինչու՞ մինչև հիմա չի հանդիպել Ամենայն հայոց կաթողիկոսի հետ՝ աշխատակարգային ճշտումների համար գոնե, եթե նրա օրհնությունը ստանալու կարիք չունի: Ինչպե՞ս է աշխատելու կուսակցությունների հետ, որ սփյուռքում համախմբող ուժ են նաև: Եվս մի քանի տասնյակ հարցեր կան, որ բխում են պաշտոնի նրա ընկալումից։ Հաջողության համար Զարեհ Սինանյանը այդ հարցերի պատասխանները պետք է Հայաստանում տա, հետո սկսի շրջել՝ նա Հայաստանի Հանրապետության պաշտոնյա է:

ՈՒնենք արդարադատության նոր նախարար՝ Ռուստամ Բադասյան: ՊԵԿ-ի նախկին փոխնախագահը: Վարչապետը նրանից պահանջեց լինել պոզիտիվ, կրեատիվ, իննովացիոն: Նա խոստացավ: Հունիսի 7-ին Արտակ Զեյնալյանը հրաժարական էր ներկայացրել, նույն օրը Նարեկ Մալյանն իր ֆեյսբուքյան էջում հրապարակել էր «Բաց հասարակությունների հիմնադրամի» տնօրեն Լարիսա Մինասյանի և Ռուստամ Բադասյանի լուսանկարները և գրել, որ Ռուստամ Բադասյանն է նշանակվելու նախարար: Նշանակվեց:

Ադրբեջանի պետական նավթային SOCAR ընկերությունը տեղեկացրել է. «Շահ Դենիզի գազը, որի առաջին խմբաքանակը 2018-ի հունվարի 23-ին էր արտամղվել TANAP խողովակաշար, հունիսի 15-ին հասել է Եվրոպայի սահմանին»:

Ալբանիայում մի քանի տարի առաջ սկսված դատական բարեփոխումներից ու վեթինգից հետո Գերագույն դատարանի 17 դատավորներից երկուսն են մնացել: «Դատարանի բարձրադիր ամբիոնը հիմա ստվարաթղթե տուփերով է լցված, պատի ժամացույցը կանգնած է, նիստերի դահլիճը վերածվել է պահեստի»,- պատմում է Financial Times-ի թղթակիցը, հավելելով՝ դատարանը գրեթե դադարեցրել է աշխատանքը, 30000 գործերը սառեցվել են ու մնացել չքննված:

Հենց այս դժվարին, բայց անհրաժեշտ բարեփոխումներով էր Ալբանիան փորձում ամրապնդել ԵՄ-ին անդամակցելու հնարավորությունները: «Անցյալում լինելով Եվրոպայի ամենաբռնապետական, կոմունիստական երկրներից մեկը՝ Ալբանիան այժմ պայքարում է արդար ու անկախ ինստիտուտներ կառուցելու համար»,- գրում է FT-ն։ «Ալբանիայում դատարան գնալը նման էր Sotheby’s-ի աճուրդ այցելելուն. վճիռը հրապարակվում էր հօգուտ այն կողմի, որն ավելի մեծ գումար էր առաջարկում»,- FT-ին ասել է Տիրանայի քաղաքապետ Էրիոն Վելիայը: Տարիներ առաջ Ալբանիայի խորհրդարանը միաձայն հավանություն տվեց երկրի դատավորներին ու դատախազներին ստուգելու, նրանց կարողությունները, հանցավոր աշխարհի հետ կապերն ու մասնագիտական հմտությունները քննելու օրինագծին: «Այսօրվա դրությամբ վեթինգի ենթարկված 150 անձանց 60 տոկոսը աշխատանքից ազատվել է կամ հրաժարական ներկայացրել, հարյուրավորներն էլ սպասում են քննության իրենց հերթին»,- գրում է FT-ը:

ԱՄՆ պաշտպանության նախարարությունը Մերձավոր Արևելք կուղարկի լրացուցիչ Patriot զենիթահրթիռային համալիրներ, անօդաչու թռչող սարքեր և հետախուզական տվյալների հավաքման ինքնաթիռներ, 1000 զինծառայող:
«ԱՄՆ-ը Իրանի հետ բախման չի ձգտում, բայց մենք տեղաբաշխում ենք զորքեր Մերձավոր Արևելքում և պատրաստ ենք պաշտպանելու ամերիկյան ուժերն ու շահերը տարածաշրջանում»,- հայտարարել են Պենտագոնում: ԱՄՆ-ի և Իրանի հարաբերությունների կտրուկ սրման ֆոնին The Guardian-ը հրապարակել է ԱՄՆ պետքարտուղարի նախկին օգնական Մայքլ Էյջ Ֆաչսի հոդվածը Մերձավոր Արևելքի պայթյունավտանգ իրավիճակի վերաբերյալ: «Թրամփի վարչակազմն Իրանի հարցով մոլեգին տենդի մեջ է, և այդ տենդն ավելի վտանգավոր է դառնում: Օմանի ծոցում նավթային լցանավերի դեմ հարձակումից հետո (ԱՄՆ-ն այդ ամենի համար մեղադրում է Իրանին) Իրանի դեմ հռետորաբանությունը հասնում է գագաթնակետին: Սենատոր Թոմ Քոթոնը կոչ է արել վրեժ լուծել ռազմական հարվածով, իսկ The New York Times-ի հոդվածագիր Բրեթ Ստեֆենսը համոզված է, որ ԱՄՆ-ը պետք է Իրանի նավատորմը կործանելու սպառնալիք հնչեցնի: Սա զարմանալի չէ որևէ մեկի համար, ով հետևում է Վաշինգտոնում Իրանի հարցով իրականությունից կտրված «բանավեճին»»՝ գրում է Ֆաչսը: Stratfor-ի վերլուծաբանները ևս փորձել են կանխատեսել ԱՄՆ-ԻԻՀ հարաբերությունները 2019-ին և եզրակացրել են՝ թեպետ Իրանում ու ԱՄՆ-ում կան ազդեցիկ խմբեր, որ կոշտ գծի կողմնակից են ու դեմ չեն առճակատման, երկու երկրներն էլ կձգտեն խուսափել ռազմական մեծ կոնֆլիկտից: Այնուհանդերձ, դատելով Իրանում ուժերի դասավորությունից և կոնֆլիկտային իրավիճակներում մարտավարությունից, փաստից, որ երկու երկրներն էլ արագացնում են ռազմական պատրաստությունները, սխալ հաշվարկի ու էսկալացիայի ռիսկը բարձր կմնա: Կապի նշանակալից ալիքների բացակայությունը նույնպես կսահմանափակի կողմերի հնարավորությունները, երբ այս կամ այն միջադեպի դեպքում հարկ կլինի լարումը նվազեցնել:

Հռոմի Ֆրանցիսկոս պապը մտահոգություն է հայտնել Պարսից ծոցում լարվածության աճի կապակցությամբ և երկխոսության ու խաղաղության կոչ է արել Մերձավոր Արևելքում: «Մտահոգությամբ հետևում եմ Պարսից ծոցում աճող լարվածությանը: Բոլորին կոչ եմ անում օգտագործել դիվանագիտական բոլոր գործիքները Մերձավոր Արևելքում հակամարտությունների, բարդ խնդիրների լուծման համար: Կրկին միջազգային հանրությանը կոչ եմ անում բոլոր ջանքերը գործադրել երկխոսության և խաղաղության հասնելու համար»,- ասել է պապը պատարագից հետո Կամերինո քաղաքում: Իրանը մեր հարևանն է, ու Իրանին առնչվող իրադարձությունները անմիջական ազդեցություն ունեն Հայաստանի վրա: Մենք ունե՞նք իրավիճակի գնահատման ու դիմակայման մեր տարբերակները՝ ԱՄՆ-ԻԻՀ հնարավոր ռազմական բախման դեպքում: Հարկ չկա՞, որ Հայաստանը տարածաշրջանի խաղաղությունը չվտանգելու ու բանակցությունների կոչ անի կողմերին՝ իբրև հարևան երկիր, թե՞ մենք գերադասում ենք «մեծերի» ոտատակ չընկնել: Առավել ևս, երբ ՌԴ-ն ձեռնպահ է մնում Թեհրան-Վաշինգտոն նոր կոնֆլիկտում որևէ դերակատարությունից: Սանկտ Պետերբուրգի տնտեսական համաժողովում ՌԴ նախագահը հայտարարեց, որ Ռուսաստանը հրշեջ ջոկատ չէ, որ ամեն տեղ հրդեհ հանգցնի: Բլումբերգն էլ տեղեկացրեց, որ Մոսկվան մերժել է Իրանին Ս-300 զենիթահրթիռային համակարգեր վաճառել՝ տարածաշրջանում ուժերի հավասարակշռությունը չխախտելու համար, թեպետ հաճույքով Ս-400 է տվել Անկարային:
Փաստերը թվում են անկապ, բայց մղում են մտածելու:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ.Գ. Մենք խրվել ենք դատավարությունների մեջ, որ ընդմիջում ենք Աժ «թատրոնով»: Խորհրդարանը վերջապես Վահե Գրիգորյանին ՍԴ անդամ ընտրեց: Այն տպավորությունն էր, որ Սահմանադրական դատարանը Նոյի տապանն է, որ փրկելու է Հայաստանը համաշխարհային ջրհեղեղից, Վահե Գրիգորյանն էլ Նոյն է: Թեպետ փրկիչը պիտի որ Նիկոլ Փաշինյանը լիներ: Համենայն դեպս՝ ՔՊ-ականները իրենց Նոյին առանձնապես հարցեր չունեին, փոխարենը այնպես էին գովերգում ու փառաբանում, որ նույնիսկ վարչապետի ընտրության ժամանակ չէին արել: Թերևս դա ՔՊԿ համաժողովից հետո վարչապետին հավատարմության երդում տալու նոր ձև էր: Հավատարմության երդում վարչապետին, ՔՊ-ից բացի, տվեցին նաև ԲՀԿ-ն ու ԼՀԿ-ն՝ հայտարարելով, որ ազատ քվեարկություն են անելու: Եվ Վահե Գրիգորյանը 99 կողմ, 23 դեմ ձայներով ընտրվեց: Թեպետ ոչ ոք չէր կասկածում, որ ընտրվելու է ու որոշ ժամանակից նաև ՍԴ նախագահ է դառնալու: Դա է պահանջում նորին մեծություն վեթինգը: Այսինքն՝ դեռ չսկսված վեթինգը վերածվում է իշխանության համակրանքը, եթե ոչ պատվերը, ունեցող յուրայինների ներմուծման դատական համակարգ:
Նիկոլ Փաշինյանի ելույթից հետո ԲԴԽ 5 անդամներ հրաժարական տվեցին: Ինչու՞: «ԲԴԽ անդամները, գիտակցելով, որ վստահությունը այն կարևորագույն հենարանն է, որը նրանց անհրաժեշտ է գործելու համար՝ չունեն, և բնականաբար, որպեսզի այդ կառույցը լինի լեգիտիմ և կենսունակ, պետք է նոր անդամներ ընտրվեն Ազգային ժողովի կողմից»՝ ըստ Աժ փոխնախագահ Լենա Նազարյանի: Ավելին՝ երբ փոխվի ԲԴԽ կազմը, չի բացառվում, որ ԲԴԽ-ին վերապահվի վեթինգի իրականացումը՝ դարձյալ ըստ Լենա Նազարյանի: Փաստացի՝ հեղափոխական նպատակահարմարությունը գերակայում է, ու դա չէ այն երաշխիքը, որ անկախություն է տալու երրորդ իշխանությանը: Վահե Գրիգորյանը Աժ-ում մեջբերեց միջնադարյան փիլիսոփաներին. «Դատարանը պետք է քննի իշխանության երիկամները»: Ի՞նչ կքննի ՍԴ դատավոր Վահե Գրիգորյանը, 64-րդական խնդիր է իրականում, որովհետև ՍԴ-ի գործառույթները բնավ էլ Նոյի տապանի խնդիրը չունեն: Սա ուժի ցուցադրություն էր, որ սկսել է վկայել իշխանության թուլությունը և նահանջը իր իսկ հայտարարություններից: Երեկվա և այսօրվա միջև նրանք ընտրում են երեկ չէ առաջին օրը: Մինչդեռ կա վաղվա օրը:
Իսկ այսօրվա մեջ դեռ կա Արցախի հարցը: ՈՒ այն տպավորությունն է, որ Արցախում հիմնական փոփոխությունները լինելու են մինչև 2020-ի մարտին նախագահի ու խորհրդարանի ընտրությունները: Վաշինգտոնում Հայաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հանդիպումից առաջ Ալիևը զրոյացրեց Դուշանբեի «վերելակային» պայմանավորվածությունները, ու իր համար ելակետ հայտարարեց սուբստանտիվը՝ ակնարկելով «Բոլթոնի պլանի» մասին, որ եթե գոյություն ունի, նույն «Լավրովի պլանն» է: 2020-ի նախագահական ընտրությունների ընտրարշավը սկսած Դոնալդ Թրամփը «ոտնձգություն» կանի՞ «ռուսական ազդեցության գոտի» համարվող Հարավային Կովկասում՝ Օսակայում հունիսի վերջին G20-ի սամիթում Պուտինի հետ հանդիպումից առաջ: Սպասենք Զոհրաբ Մնացականյանի վերադարձին:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ