Մոսկվայի ու Թեհրանի դաշինքի ամրապնդումը մեր շահերից է բխում

Ռուսաստանի ու Իրանի հայտարարությունները երկաթուղային տրանսպորտի (Հայաստանի ներառումով) և միջուկային էներգետիկայի մասին ակնհայտ դարձրին, որ Մոսկվան ու Թեհրանը պատրաստ են լայնամասշտաբ տնտեսական գործընկերութան բոլոր ուղղություններով, նաև երկու երկրների զուտ ռազմավարական փոխգործակցության: Դա լուրջ ազդակ կդառնա Իրանի ու Ռուսաստանի տնտեսական զարգացման համար, ամրապնդելով նրանց քաղաքական ընտրության ազատությունն ու անկախությունն Արևմուտքից: Առավել հեռանկարային է «Հարավային տրանսպորտային միջանցքի» ստեղծումը` Հնդկական օվկիանոսից մինչև Վոլգա, ապա Եվրոպա: Աշխարհաքաղաքական տեսակետից, հաշվի առնելով Ռուսաստանի կողմնորոշումների վերանայումը, պակաս կարևոր չէ այդ երթուղու հակառակ ուղղությունը` Վոլգայի ստորին հատվածից Հնդկական օվկիանոս և դեպի Հարավային ու Հարավարևելյան Ասիա, դեպի Ասիական-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջան: Նման վիթխարի նախագծի իրականացումը նոր հեռանկարներ կբացի համաշխարհային աշխարհաքաղաքականության մեջ, լուրջ փոփոխություններ կբերի գլոբալ տնտեսության մեջ, նախ և առաջ` տրանսպորտային ենթակառուցվածքներում:
Որքան Իրանը մոտենում է միջուկային ծրագրի պատճառով Արևմուտքի սահմանած ֆինանսատնտեսական պատժամիջոցների վերացմանը, այնքան խորանում է Ռուսաստանի ու Իրանի լայնամասշտաբ համագործակցության հարցը բոլոր ուղղություններով, նախ և առաջ` տնտեսական ու ռազմատեխնիկական: Հատկապես հեռանկարային են էներգետիկայի, նախ և առաջ նավթի ու գազի, միջուկային էներգետիկայի, տրանսպորտային ոլորտները: Ռազմատնտեսական ոլորտում խորանալը շուտով պահանջելու է երկու երկրների տրանսպորտային համակարգերի ու ինֆրակառույցների զարգացումը: Իրանի ընդարձակ տարածքն առավել կարճ ճանապարհն է Ռուսաստանի համար դեպի Հարավային Ասիա և Հարավարևելյան Ասիա: Իսկ Ռուսաստանը տարանցիկ տարածք է այդ ուղղությամբ Կենտրոնական ու Հյուսիսարևմտյան Եվրոպայի համար (Գերմանիա, Լեհաստան, Չեխիա, Սլովակիա, Հունգարիա, Բենիլյուքսի երկրներ, Սկանդինավիա և Բալթիկա): Հիմա այս տարածքներից մինչև Հնդկաստան, Պակիստան, Բանգլադեշ, Վիետնամ, Մալայզիա, Ֆիլիպիններ, Ինդոնեզիա, Ավստրալիա առևտրական բեռները բարդ ու երկար, ուրեմն` թանկ, ճանապարհ են անցնում, պակաս դժվար ու թանկ չէ հակառակ ուղղությամբ ընթացքը: Այսինքն` Աֆրիկայի շուրջ, կամ Միջերկրական ծովով, ապա Սուեզի ջրանցքով (որի համար բարձր մաքսատուրքեր են սահմանված):
Դեռ 20 տարի առաջ Ռուսաստանն ու Իրանը ունեին հարավային տրանսպորտային միջանցքի նախագիծ, որ ենթադրում էր միացնել Արաբական ծովում Օմանի սուլթանության նավահանգիստներից մեկը Պարսից ծոցին, ապա երկաթուղով Իրաքի ու Իրանի տարածքով հասնել դեպի Կասպից ծովի նավահանգիստներ, երկաթուղային հանգույցներ ու Ռուսաստանի գետաջրանցքային համակարգ: Այդ նախագծում Հայաստանն էլ իր տեղն ուներ: Դա բեռնափոխադրությունը 3 անգամ արագացնում էր և 4 անգամ էժանացնում` համեմատած Հնդկաստանի ճանապարհի հետ` Հնդկական օվկիանոսով, Կարմիր, Միջերկրական ու Սև ծովերով դեպի Նովոռոսիյսկ և Տուապսե, կամ էլ Աֆրիկայի շուրջն ու հետո Ատլանտյան օվկիանոսով դեպի Բալթիկ ծով` մինչև Սանկտ Պետերբուրգ, Ռիգա, Կլայպեդա, Տալլին, Ստոկհոլմ, Հելսինկի, կամ էլ հյուսիսային ծովերով մինչև նորվեգական նավահանգիստներ ու Մուրմանսկ:
Աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների, նախ և առաջ արաբական հեղափոխությունների արդյունքների հաշվառումով, «Հարավային տրանսպորտային միջանցքը» կարելի է կրճատել ու էժանացնել մի քանի անգամ: Այդ մասին ավելի ու ավելի բարձր են խոսում Մոսկվայում ու Թեհրանում: Արևմուտքը, բնականաբար, համեստորեն լռում է: «Հարավային տրանսպորտային միջանցքի» համար պետք է կառուցել բավականին մեծ նավահանգիստ Իրանում` Արաբական ծովի ափին, Պակիստանի մոտ, այսինքն` անմիջականորեն Հնդկական օվկիանոսի ափին` կապելով պակիստանյան Կարաչի նավահանգստի հետ (ի դեպ, այդտեղ են կենտրոնացած Պակիստանի շիաները), այդտեղից ճեպընթաց երկաթուղագիծ կառուցել մեծ թողունակությամբ մինչև Կասպից ծովում իրանական Ռեշտ նավահանգիստը, ապա հզոր լաստանավային անցուղի, որ կարող է երկաթուղային վագոնները հասցնել Աստրախան կամ Ռուսաստանի մեկ այլ նավահանգիստ` զուգահեռ օգտագործելով գետային ու ծովային նավատորմը, ապա երկաթգծի ճյուղավորում դեպի ԵՄ-ի հյուսիս-արևմուտք ու Արևելք` մինչև Չինաստան ու երկու Կորեաներ:
Այդպիսով, կստեղծվեր փակ եռանկյունի` ԵՄ-ՌԴ, Իրան` ելք Հնդկական օվկիանոս, շրջանցելով Միջերկրական ծովը և Աֆրիկայի շուրջ ճանապարհը, նաև բազմակողմ տրանսպորտային սեգմենտ ԵՄ-ՌԴ (ճյուղավորում դեպի Իրան և Հարավային Ասիա)-Հեռավոր Արևելք մինչև Չինաստան ու երկու Կորեաներ: Այսինքն` Ռուսաստանը և Իրանը կդառնային ամենակարճ և էժան տարանցիկ ճանապարհը ԵՄ-ից Հարավային և Հարավարևելյան Ասիա: Իսկ Ռուսաստանի ու Իրանի տնտեսության համար դա կլիներ զարգացման հզոր ազդակ, ներառյալ տրանսպորտային ինֆրակառույցները: Որովհետև հարկ կլիներ կառուցել կամ մեծացնել նավահանգիստները իրենց հարակից կառույցներով Իրանում ու Ռուսաստանում, ընդ որում ոչ միայն Կասպիականում, այլև Վոլգայի վրա, նաև կառուցել արագընթաց երկաթուղային ճանապարհ իրանական տարածքով: Դա նշանակում է մեծ պատվերներ և ռուսական, և իրանական ընկերություններին, որ ռելսեր ու փայտակոճեր, լուսացույցներ և այլ երկաթուղային արտադրանք են տալիս, օպտիկամանրաթելային կապի համակարգեր երկաթուղագծի երկայնքով, մեծաթիվ ու տարատեսակ լոկոմոտիվների ու երկաթուղային վագոնների նորոգում ցիստեռններից, հացահատիկ փոխադրողներից մինչև ծանր պլատֆորմներ ու հատուկ վագոններ: Այնպիսի խոշորագույն ձեռնարկություն, ինչպես «Уралвагонзавод»-ը (Նիժնի Տագիլ) երկար տարիներով ապահովված կլիներ շահութաբեր մեծաքանակ պատվերներով: Նաև` իրանական արդյունաբերության բազում կարևոր ձեռնարկություններ: Այդ նախագծից մեծ շահաբաժիններ կստանային «Ռուսաստանի երկաթուղի» ԲԲԸ-ն և Իրանի ազգային երկաթուղային ընկերությունը: Մեծ թվով նոր աշխատատեղեր կստեղծվեին ոչ միայն Իրանի ու Ռուսաստանի արդյունաբերության, «Հարավային տրանսպորտային միջանցքը» շահագործելու համար: Այդ միջանցքի սպասարկման համար հարկ կլիներ կառուցել հատուկ լաստային տորմիղ Կասպից ծովում և գետածովային նավեր Վոլգայի վրա, որ կծանրաբեռներ «Միացյալ նավաշինական ընկերությունը»:
Նման նախագծի աշխարհաքաղաքական նշանակության մասին ավելորդ է խոսել, քանի որ կենսագործումը կնպաստեր նոր տրանսպորտային, ապա նաև քաղաքական միության ստեղծման` Ռուսաստան-Իրան-Հնդկաստան, ժամանակի հետ կմիանային Չինաստանը, Հարավ-արևելյան Ասիայի և Ասիական-Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի երկրները: Այդ միությունը կդառնար հզոր հակակշիռ ՆԱՏՕ-ի ագրեսիվ մասին` ԱՄՆ-ի գլխավորությամբ, նպաստելով նրա ջլատմանը, ինչպես նաև ինքնատիպ հակակշիռ ԵՄ-ի ու Ասիայի որոշ ամերիկամետ երկրների ռազմաքաղաքական նկրտումներին: Ընդ որում` ԵՄ-ի բոլոր անդամների առևտրային հետաքրքրությունները միայն կշահեին: Այդ առիթով կարելի է ձևակերպել մի քանի եզրակացություններ. 1) Ռուսական և իրանական արտաքին քաղաքականությունը ԱՄՆ-ի և իր եվրոպացի դաշնակիցների աճող ագրեսիվության, ԱՄՆ-ի ու արաբական միապետությունների հրահրած «արաբական հեղափոխությունների» պայմաններում պետք է կողմնորոշվի դեպի բազմակողմ ու բազմապլան համաշխարհային բևեռի ստեղծում` ՌԴ-Իրան-Հնդկաստան-Չինաստան: Այդ բևեռը կինտեգրի կառույցներ, որ պատկանում են չորս տարբեր պատմական հինավուրց քաղաքակրթությունների, այդպիսով կդառնա գլոբալ: Եվ կկարողանա շրջանցել մյուս բևեռների կամքը, նախ և առաջ Հյուսիս-Ատլանտյան, որ մնացած աշխարհին արևմտյան ժողովրդավարական ու քաղաքակրթական արժեքների պարտադրման հեգեմոնիստական նկրտումներ ունի:
2) Ռուսական և իրանական տնտեսական քաղաքականությունը պետք է ունենա արտահանման ուղղվածություն: Գլոբալ տնտեսական գործընկերների առնչությամբ երկու տնտեսություններն էլ հարկ է կողմնորոշել դեպի արտադրության միջոցների, տեխնոլոգիաների ու կապիտալի արտահանում, աշխարհաքաղաքական հակառակորդների առնչությամբ` սեփական արժեքների արտահանում: Եվ, ինչո՞ւ ոչ, սեփական բազմաշերտ քաղաքակրթական մշակույթի, պատահական չէ, որ աշխարհում ճանաչված են հենց հնդկական, ավեստայական (այսինքն` իրանական) և սլավոնական վեդաները:
3) Վերջապես, Ռուսաստանի ու Իրանի աշխարհաքաղաքականությունը արդյունավետ կդառնա, եթե կողմնորոշվի դեպի Արևմուտքի ու Արևելքի, Հյուսիսի ու Հարավի միջև կապի դրական դերի ապահովում ու աջակցություն:
Քաղաքակրթությունների նման համաշխարհային միջնորդի հայեցակարգը կոնկրետ տեխնոլոգիա դարձնելու համար պետք է կտրուկ բարելավել ՌԴ-Իրան-Հնդկաստան բևեռի լոգիստիկան, առաջին հերթին` տրանսպորտային ու տնտեսական մակարդակում: Այդ ուղղության գլխավոր նախագիծը «Հարավային տրանսպորտային միջանցքն» է, որ կապում է իրար Հարավային Ասիան, Միջին Արևելքը, Ռուսաստանը, Կենտրոնական Եվրոպան և Բալթյան ծովաշրջանը: Այս երթուղին կարող է դառնալ ռուս-իրանական միության տրանսպորտային առանցքը և համակարգաստեղծ սկիզբ մի քանի տարածաշրջանների տնտեսության համար: Պարզ է, որ ապագայի հեռանկարում տրանսպորտային միջանցքը պետք է ներառի բոլոր ինֆրակառույցները` ապրանքահոսքը, ֆինանսական հոսքերը և այլ հոսքեր:
Բավականաչափ կարևոր հետևանք կունենա միջին ու ծանր մեքենաշինության, նավաշինական ու նավանորոգման գործարանների ծանրաբեռնվածության մեծացումը: Խոսքը նշանակալից թվով գետածովային տորմիղի շինարարության ու սպասարկման, նաև Իրանի, Ռուսաստանի ու Պովոլժիեի մերձկասպյան շրջանների տրանսպորտային ինֆրակառույցների նորացման մասին է: Նախագծի հետագա փուլերում կծագի Իրանի արդունաբերության արդեն գոյություն ունեցող ճյուղերի արագընթաց զարգացման և նոր ճյուղերի ստեղծման խնդիրը:
Այսպիսով, «Հարավային միջանցքը» պայմանական քարտեզ-գծակարգում իրենից ներկայացնում է տրանսպորտային համակարգ, որ ձգված է Սանկտ Պետերբուրգից երկաթուղագծերով ու Վոլգա-Բալթյան ջրանցքով, Վոլգա գետով, Կասպից ծովով, Իրանի տարածքով դեպի Արաբական ծով, Պարսից ծոց ու Հնդկաստան: Հյուսիսում այդ ճանապարհը կարող է երկարացվել Բելոմոր-Բալթյան ջրանցքի հաշվին և փակվել Հյուսիսային ծովային ճանապարհով: Հարավում կհատվի Տրանսսիբի, Վոլգա-Դոն ջրանցքի, Չինաստան-Եվրոպա տրանսպորտային միջանցքի հետ: Բացի այդ, ռուսական ու իրանական ռազմական ու տնտեսական ներկայությունը Կասպից ծովում ուժեղ ազդեցություն կունենա Կենտրոնական Ասիայի ու Անդրկովկասի տրանսպորտային հոսքերի վրա: Ահա ինչու է կարևորվում Իրանի ու Ռուսաստանի պահանջը, որ Մերձկասպյան շրջանում չպիտի լինեն արտատարածաշրջանային ուժեր ու երկրներ: Արդեն գործող Կասպիական-Վոլգա ջրային միջանցքին զուգահեռ նրա հիմքում կլինեն Աստրախանը Մոսկվային, հետագայում նաև Մինսկին (ապա Վարշավային և Բեռլինին) կապող և Մոսկվա-Սանկտ Պետերբուրգ-Տալլին-Ռիգա արագընթաց երկաթուղիները:
Բալթիկ ծովից Հնդկական օվկիանոս տրանսպորտային առանցքը, որ կդառնա ոչ միայն մրցակից, այլև այլընտրանք Սուեզի ջրանցքով կամ Աֆրիկայի շուրջ ուղիների, ենթադրում է երկու «հատուկ կետերի» առկայություն երթուղու սկզբում ու վերջում. տրանսպոտային հանգույցներ, որ համակարգաստեղծ դեր ունեն Հյուսիս-եվրոպական տարածաշրջանի և Միջին Արևելքի ու Հարավային Ասիայի երկրների համար: Նախագիծը կարող է ունենալ հետևյալ փուլերը.
- Ֆիննական ծոցի սկզբնամասում միջազգային նավահանգստի կառուցում, այդ նպատակով լատվիական Վենտսպիլս նավահանգստի ներգրավում, որտեղ հատվում են Բալթյան տարածաշրջանի բոլոր ծովային տրանսպորտային հոսքերը, և որը հարավային միջանցքի վերջին կետն է: Այդ նավահանգիստները որոշակի տնտեսական հետաքրքրություն ունեն ԵՄ երկրների համար, նախ և առաջ Գերմանիայի, Կենտրոնական Եվրոպայի, բալթյան ու սկանդինավյան երկրների:
-Նորացում և նոր արագընթաց երկաթուղագծերի գործարկում ՌԴ հյուսիսարևմտյան շրջանից (Սանկտ Պետերբուրգ ու Մուրմանսկ) և Բալթիկայից մինչև Արխանգելսկ, արդեն գործարկված գետածովային նավերի օգտագործումը Իրանի կասպյան նավահանգիստներ-Աստրախան-Վոլգա-Բալթյան ջրանցք-Սանկտ Պետերբուրգ, Հյուսիսային և Կենտրոնական Եվրոպա երթուղով, որի համար համարյա բոլոր անհրաժեշտ ինֆրակառույցները կան: Սակայն միջանցիկ երթևեկը այդ երթուղով մինչև այսօր կասեցվում է աշխարհաքաղաքական պատճառներով:
- Իրանական կողմից` առաջադրված խնդիրներին համարժեք ինֆրակառույցների ստեղծում Կասպից ծովի հարավային և արևելյան ափեզրին և արագընթաց երկաթուղագծի շինարարություն Իրանի Կասպիական ափից մինչև Արաբական ծովի իրանական ափեզր:
- Այնտեղ խոշոր բազմաճյուղ նավահանգստի շինարարություն: Ի դեպ, Իրանի համար ավելի անվտանգ կլինի այս շրջանում հզորություններ ստեղծել Հարավային Պարսի հանքավայրի գազի հեղուկացման համար, քան տեղափոխել Պարսից ծոցով և Հորմուզի նեղուցով:
-Բազմաճյուղ արագընթաց երկաթուղագծի շինարարություն Կասպիականից մինչև Արաբական ծովեզր, որի համար կարող են պահանջվել արտասահմանյան ներդրումներ, այդ թվում` Ռուսաստանից, Հնդկաստանից և Հարավ-Արևելյան Ասիայի երկրներից, հնարավոր է` Չինաստանից, իսկ անհրաժեշտության դեպքում` նաև ԵՄ շահագրգիռ երկրներից: Հարավային տրանսպորտային միջանցքի այդ հատվածի շահագործումը տեխնիկապես Ռուսաստանն էլ կարող է ապահովել իր ձեռնարկություններով, ինչպես «ձՐՈսՉՈչՏվջՈՉՏՊ»-ը, մասնագիտացված լոկոմոտիվաշինարարական գործարաններն ու ռելսերի, փայտակոճերի արտադրության, երկաթուղային թունելների և երկաթուղագծի կառուցմանն անհրաժեշտ այլ միջոցներ արտադրող ձեռնարկությունները, տարատեսակ տեղանքում` հարթավայրերից լեռներ ու անապատներ:
Այդպիսի մասշտաբային և գլոբալ նախագիծը պետք է կենսագործվի ՌԴ և ԻԻՀ նախագահների անմիջական վերահսկողությամբ: Նախագծին անհրաժեշտ ռեսուրսները մոբիլիզացնելու, ինֆրակառուցվածքային որոշումները առանց ուշացումների ընդունելու համար անհրաժեշտ է հատուկ համակարգողների նշանակում ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հատուկ ներկայացուցչի մակարդակով` առանձնահատուկ իրավասություններով և ԻԻՀ նախագահ Հասան Ռուհանիի հատուկ ներկայացուցչի: Ցանկության դեպքում այս բոլոր հարցերը երկու նախագահները կարող են քննարկել արդեն Շանհայի համագործակցության կազմակերպության նիստում սեպտեմբերին, Տաջիկստանում: Այսքան մասշտաբային նախագծի իրականացումը, անհրաժեշտ ֆինանսավորման և տեխնիկատնտեսական հիմնավորումների առկայությամբ, կտևի 5-7 տարի: Բայց նախագծի կենսագործումից հետո աշխարհում կգործի բոլորովին այլ գլոբալ տրանսպորտային, տնտեսական ու աշխարհաքաղաքական դասավորում, որը էականորեն կամրապնդի Ռուսաստանի, Իրանի և Հնդկաստանի տեղը համաշխարհային ասպարեզում: Նկատելիորեն կկայունանա և մեր Հայաստանը. Մոսկվայի ու Թեհրանի դաշինքի ամրապնդումը մեր շահերից է բխում:

Սերգեյ ՇԱՔԱՐՅԱՆՑ

Հեղինակի նյութեր

• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում-3
• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում-2
• Թուրքիայի Հանրապետությունը Մուստաֆա Քեմալ փաշայի ժամանակներից մինչ օրս․ առաջին սիոնիստական պետությունն աշխարհում
• Ժամանակակից «Ադրբեջանի հանրապետությունը» սիոնիստների, անգլո-սաքսոնների և պանթուրքիստների հենակետն է՝ ընդդեմ Իրանի և ՌԴ-ի- 2
• Ժամանակակից «Ադրբեջանի հանրապետությունը» սիոնիստների, անգլո-սաքսոնների և պանթուրքիստների հենակետն է՝ ընդդեմ Իրանի և ՌԴ-ի-1
• Երևա­նի և Ստե­փա­նա­կեր­տի ա­ռա­ջին խն­դի­րը պաշտ­պա­նու­թ­յան եր­կու պե­տա­կան կո­մի­տե­նե­րի շտապ ձևա­վո­րումն է
• Երևա­նի և Ստե­փա­նա­կեր­տի ա­ռա­ջին խն­դի­րը պաշտ­պա­նու­թ­յան եր­կու պե­տա­կան կո­մի­տե­նե­րի շտապ ձևա­վո­րումն է
• Կրկին ու կր­կին՝ «Փա­շի­ն­յա՛ն, հե­ռա­ցի՛ր». սա ժո­ղովր­դի պա­հանջն է
• Կրկին ու կր­կին՝ «Փա­շի­ն­յա՛ն, հե­ռա­ցի՛ր». սա ժո­ղովր­դի պա­հանջն է
• Փա­շի­ն­յանն ա­մեն օր, կա­մա­վոր հրա­ժա­րա­կան չտա­լով, ըն­դա­մենն ա­պա­ցու­ցում է, որ հա­կա­հայ ու­ժե­րի դրա­ծո է
• Բաց հարց Ռու­սաս­տա­նի ԶԼՄ-նե­րին. Ինչ­քա՞ն կա­րե­լի է ստել Ար­ցա­խի հար­ցում հա­յե­րի «մեղ­քի» մա­սին
• Ռու­սաս­տանը, Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թ­յուն­նե­րի թողտ­վու­թ­յամբ, Թուր­քիա­յին ներս է թո­ղել Այսր­կով­կա­սի մեր մա­սը
• Թուր­քիան մուտք է գոր­ծել տա­րա­ծաշր­ջան ու Ար­ցա­խից սպառ­նում է և՛ Ի­րա­նին, և՛ Ռու­սաս­տա­նին
• Փա­շի­ն­յան, խոս­տո­վա­նիր, գու­ցե Զան­գե­զուրն է՞լ եք ար­դեն վա­ճա­ռել թուր­քե­րին
• Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րի մի մա­սը դա­վա­ճա­նել է ողջ հայ ժո­ղովր­դին
• Մեր ժո­ղովր­դին ԱՄՆ-ը, Իս­րա­յե­լը, Անգ­լիան և Թուր­քիան դա­վա­ճան­նե­րի ձեռ­քով «Այսր­կով­կաս­յան Դեյ­թոն» են պար­տադ­րել
• «Ով խա­ղա­ղու­թ­յուն է ու­զում խայ­տա­ռա­կութ­յան գնով, կս­տա­նա և՛ պա­տե­րազմ, և՛ խայ­տա­ռա­կութ­յուն»
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ
• Թեհ­րա­նում ար­դեն ըն­դուն­ված են ինչ-որ պատ­շաճ ո­րո­շում­ներ

Մեկնաբանություններ