«Ազատության պայմաններում նրանց ամեն մի օրը կլինի ի բարեկեցություն հայոց աշխարհի»

«Դրոյի» գործով 1994-ից ցմահ ազատազրկման դատապարտված ԱՐՄԵՆԱԿ ՄՆՋՈՅԱՆԻ «Աղօթարան» գրքում ամփոփված են հեղինակի՝ բանտում գրած աղոթքներն ու մանրանկարները: Գրքի շնորհանդեսը տեղի ունեցավ Առնո Բաբաջանյանի անվան համերգասրահում: Դահլիճը բազմամարդ էր, հավաքվել էին Արմենակ Մնջոյանի ընկերները, հարազատները: Նաև` արդարադատության նախարար Արտակ Զեյնալյանը, «Մոդուս Վիվենդի» կենտրոնի նախագահ Արա Պապյանը, ռեժիսոր Հարություն Խաչատրյանը, «Սասնա ծռերից»` Ժիրայր Սեֆիլյանն ու Վարուժան Ավետիսյանը:

«Հավաքվել ենք նշելու աներևակայելի դժվարին պայմաններում մաքառող ազատատենչ մարդու հոգու հաղթանակն ընդդեմ խավարի,- իր խոսքն այսպես սկսեց նարեկագետ ԱՇՈՏ ՊԵՏՐՈՍՅԱՆԸ: -Արմենակը բանտում մկրտվել է, «մտերմացել» է Նարեկացու հետ, միայն դրանից հետո հանդես է եկել աղոթագրքով: Շատերն են ցանկացել շարունակել նարեկագրությունը, բայց չեն հաջողել՝ ոչ թե տաղանդի, այլ հոգևոր փորձառության պակասից: Արմեն Մնջոյանին հաջողվել է. նրա աղոթքները աստվածաբանական իմաստով անթերի են, դավանաբանական որևէ շեղում չունեն, որովհետև կառուցված են ամուր հիմքի վրա»: Նարեկագետը գրքի առաջաբանում նկատում է, որ եթե գաղափարի համար ցմահ դատված բանտարկյալը նաև հավատացյալ է, ապա նրա կյանքը քիչ է տարբերվում հոգևորական ճգնավորի կյանքից, վստահեցնում է նաև, որ ազատության պայմաններում էլ (եթե մի օր Աստծու ողորմածությամբ և հավատավոր պատասխանատու մարդկանց սթափ մտածողությամբ նրանք թոթափեն կապանքները) նրանց ամեն մի օրը կլինի ի բարեկեցություն հայոց աշխարհի:

-«Աղոթարանը» հայրիկի խոսքն է և աղոթքն առ Աստված,- «Իրատեսի» հետ զրույցում ասաց Արմենակ Մնջոյանի դուստրը՝ ԼԱՈՒՐԱ ՄՆՋՈՅԱՆԸ, որը 4 ամսականից այլևս չի տեսել հորն ու մեծացել, դաստիարակվել է հայրիկի մասին մոր պատմած հուշերով: Այս տարիների ընթացքում զգացել է նրա և՛ բացակայությունը, և՛ ներկայությունը (այնքան մեծ է ներքին կապվածությունը): Լաուրան նման է հորը և՛ բնավորության գծերով, և՛ դիմագծերով, ինչի համար շատ ուրախ է: Ապագա ատամնաբույժ է: Նշեց՝ Մնջոյանները նաև բժիշկներ են, հետո հավելեց. «Եթե մարդը չորս պատերի մեջ է, դա դեռ չի նշանակում, թե վատն է: Մարդիկ տարբեր են, յուրահատուկ անկախ կարգավիճակից ու գտնվելու վայրից»:

Երեկոյի ընթացքում դրվագ առ դրվագ ներկայացվեց նկարիչ, երաժիշտ, ազատամարտիկ, հասարակական գործիչ Արմենակ Մնջոյանի անցած ճանապարհը:
Մնջոյանների հայրական բնակարանը 90-ականերին հիշեցնում էր 19-րդ դարի Կարսը: 1986-ին տեղի էին ունենում արցախյան շարժման հանդիպումներ, զրույցներ, կայացվում էին որոշումները, կազմակերպվում էին նաև երաժշտական երեկոներ: Հնարավոր չէ լինել Մնջոյան ու չնվագել հայկական երաժշտական գործիքներից որևէ մեկը: Մնջոյանը արհեստավարժ երաժիշտ է (տիրապետում է քամանչային, դհոլին, շվիին, դուդուկին, դաշնամուրին, կիթառին), ինքնուս նկարիչ է, շարունակում է ստեղծագործել նաև բանտում, կտավը չչորացած ազատվում է դրանից ու նորը ստեղծում: Նրա այս վարքագիծը բացատրություն ունի. այսպես վարվում են մարդիկ, որոնց վաղվա օրը չի վախեցնում:

1984-86-ին ծառայել է խորհրդային բանակի օդադեսանտային զորքերում: Ռազմական բարձր պատրաստվածություն է անցել հատուկ տակտիկական ուղղվածության ստորաբաժանումներում: Ստացել է աշխարհագրական և էքստրեմալ տարբեր պայմաններում հետախուզադիվերսիոն խմբի ղեկավարի կարգավիճակ:
Սովետական բանակի ամենաառաջադեմ դեսանտային հատուկ ջոկատայինները սովորում են օդապարիկով 4000 մետրից ցած թռչել: Արմենակ Մնջոյանը 10000 մետրից առաջին ցատկ կատարած ու ողջ մնացած միակ մարդն է ողջ աշխարհում:

Արցախյան շարժման սկզբից եղել է «Միացում» պահանջատիրական կազմակերպության նախաձեռնող խմբի անդամ: 1985 թ. անդամագրվել է Արցախյան ընդհատակյա շարժմանը: Գործուն աշխատանք է տարել Ադրբեջանում հայկական ուսանողական և մտավորական շրջաններին համախմբելու ուղղությամբ:
Շատ են նաև օրվա հերոսի՝ արցախյան շարժմանն առնչվող պատմությունները, որոնց մասին չի խոսվում: Դրանցից մեկը կապված է 88-ի ձմռանը տեղի ունեցած անմոռանալի դեպքի հետ, երբ Իգոր Մուրադյանը, Գերագույն խորհրդի նիստում իր ելույթից հետո, ծոցից հանել է Ադրբեջանի դրոշն ու ոտնակոխ արել: Այդ դրոշը ազերի օմոնների ջոկատից խլել է Արմենակ Մնջոյանը: Հետո ծիծաղելով պատմել է, որ իրենց ձեռքի զենքերից միայն երկուսն է գործող եղել:
Երեկոն խտացնում էին հուշերը, պատմությունները, բանտում գրված աղոթքներն ու կոչը, արդարության վերականգնման ու ազատության հույսը:

Շնորհանդեսին ելույթ ունեցան Արմենակ Մնջոյանի ազգական երգչուհի Մերի Մնջոյանը, ասմունքող Աննա Կոստանյանը, իսպանաբնակ հայտնի տենոր Վահրամ Թադևոսյանը, Մանուկ Հարությունյանը (ում Մանջութ են անվանում ի պատիվ նրա ստեղծած եզակի լարային գործիքի՝ մանջութի): Հնչեց գրքից հատված հեղինակի ընթերցմամբ (ձայնագրությունը):
Արմենակի ցանկությամբ՝ ներկայացվեց «Աղոթարանի» վրա իր ընծայագրած խոսքը` ուղղված Հաց բերողին: Բանն այն է, որ երբ Արմենակ Մնջոյանը գրքերն անվանապես ընծայագրելու համար խնդրել է «Սասնա ծռերի» ներկայացուցիչներին տրամադրել իրեն հրավիրյալների ցանկը, վերջիններս այդ ցանկում ներառել են նաև Արթուր Սարգսյանին:
Հավելենք, որ «Աղօթարանը» տպագրվել է «Դրոյի» գործով ցմահ ազատազրկման դատապարտված Արսեն Արծրունու հոր` Արա Արծրունու մեկենասությամբ:

Արմինե ՍԱՐԳՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Պատմության վկաները
• Վերացող ծաղիկներ
• Ձեռք մեկնելու գաղափարը առաքելության վերածվեց
• «Մի նայեք, որ փոքր է մեր երկիրը, եթե արդուկով այս սարերը հարթեցնեք, Չինաստանից մեծ կլինի»
• «Բանկ օտոման» գործողությունը ժամանակին ցնցել էր ամբողջ Եվրոպան
• «Դրսից մեզ վրա կա­րող են ազ­դել միայն ներ­սի գոր­ծիք­նե­րով»
• «Ե­րե­սուն տա­րի ձգ­վեց մեր ան­կա­խու­թ­յան պատ­մու­թ­յու­նը, մենք շա­հե­ցի՞նք»
• Մշա­կույ­թը հեռ­վից հե­ռու պահ­պա­նե­լու հույ­սով
• Անի­մա­ցիան, աշ­խարհն ու մենք
• «Մեր տա­րածք­նե­րը փոք­րա­ցան, ո­րով­հետև այդ­պես էլ չհաս­կա­ցանք, որ պետք է խմենք մեր բա­ժա­կով»
• Արվեստի ուժը
• Նոր մա­տե­նա­շա­րը ներ­կայաց­նում է արևմտա­հայ և ս­փ­յուռք­յան գրող­նե­րի
• Բե­մը կեն­դա­նու­թ­յուն է ստա­նում ա­ռայժմ միայն մա­նուկ­նե­րի հա­մար
• «Գիրք սիրողների համար սա իսկական մկնդեղ է` հյութեղ ու անտանելի»
• Հա­մաշ­խար­հա­յին դա­սա­կան­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թ­յուն­նե­րը՝ դու­դու­կով
• «Բնակ­չու­թ­յու­նը պատ­րաստ չէ, բայց տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ»
• Ամա­նո­րի գի­շե­րը դի­մա­վո­րե­լու են ե­կե­ղե­ցում
• «Ջա­զի մեջ զգաց­վում է ապ­րածդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նը»
• «Ե­թե չլի­ներ Փե­լե­շ­յա­նը, կար­ծում եմ, դեռևս գտած չէի լի­նի կի­նո­յում իմ ու­ղին»
• «Հու­շար­ձան­ներն այդ տա­րածք­նե­րի պատ­կա­նե­լու­թ­յան անձ­նագ­րերն են»

Մեկնաբանություններ