Օձերը «հանդիպում են փնտրում» մարդկանց հետ

Հանրապետության տարածքում վերջին ամիսներին զգալիորեն ակտիվացել են օձերը: Նրանց թիվը օրեցօր մեծանում է: Հանդերից ու լեռնային վայրերից նրանք հասնում են մինչև բնակավայրեր`բակ, այգի, տանիք: Կարելի է կարծել`օձերը փախչում են իրենց բներից և «հանդիպում փնտրում» մարդկանց հետ: Ի՞նչ է սա`կլիմայի փոփոխության հետևա՞նք, բնության չար խա՞ղ, թե՞ մարդկանց պատժելու ի վերուստ ուղարկված միջոց... Անհասկանալի է:
Այսպես, ԱԻՆ-ի լրատվական ծառայության տեղեկացմամբ, այս տարի գրանցվել է օձի խայթոցի հինգ դեպք, որից երկուսը` Շիրակի, երկուսը` Արագածոտնի, մեկը` Լոռու մարզերում: Առողջապահության նախարարության տվյալներով, մինչ օրս գրանցվել է տասը դեպք`յոթի դեպքում ներարկվել է հակաթույն: Նախարարությունը վստահեցնում է, որ հակաթույնով, հատկապես անտիգյուրզինով, ապահովված են մարզային բոլոր հիվանդանոցները:
Մեր հանրապետությունում տարածված են 23 տեսակի օձեր: Առողջապահության նախարարության տեղեկությունների համաձայն, Հայաստանում կա չորս տեսակի թունավոր օձ, որոնցից երեքը իժերի ընտանիքին են պատկանում: Դրանք են` կովկասյան իժ, հայկական իժ, տափաստանային իժ և գյուրզա:
Խայթոցի դեմ ճիշտ բուժում իրականացնելու համար, անհրաժեշտ է ճանաչել օձերի այս չորս տեսակները:
Կովկասյան իժի երկարությունը միջինը 30-40 սմ է, երբեմն հասնում է 70 սմ-ի: Արուները մի քիչ ավելի կարճ են, քան էգերը և ավելի վառ գունավորում ունեն: Որպես կանոն, կովկասյան իժերը դեղնանարնջագույն կամ վառ կարմիր են` սև նախշերով: Երբեմն հանդիպում են նաև սև առանձնյակներ` գրեթե աննկատ դեղնակարմիր նախշերով:
Լեռնատափաստանային կամ հայկական տափաստանային իժը մոտ 60-70 սմ երկարություն ունի, գլուխը երկու կողքից ասես սրված լինի, մարմինը մոխրագույն է: Այս իժը տարածված է հիմնականում Հայաստանի կենտրոնական և հյուսիսային լեռնային շրջաններում և բարձրադիր լեռնային մարգագետիններում, մասնավորապես Կոտայքի, Հրազդանի, Ապարանի, Աշոցքի, Ախուրյանի, Ամասիայի, Սպիտակի, Արարատի, Վայքի տարածաշրջանում: Սրանք իրենց ձմեռային ապաստարանից դուրս են գալիս ապրիլի կեսերից: Մինչև հուլիս-օգոստոս ամիսները ակտիվ են: Այս օձերը համարվում են քիչ թունավոր և մարդկանց կծելուց հետո մահացու դեպքեր չեն գրանցվել:
Հայկական իժը ամենախոշոր իժերից մեկն է և 80-100 սմ երկարություն ունի : Մոխրադարչնագույն մարմնի վրա նարնջագույն կամ շագանակագույն նախշեր են, պոչի ծայրը գրեթե ամբողջովին դեղնանարնջագույն է: ՀՀ-ում hանդիպում է Հրազդանի, Կոտայքի, Արարատի, Եղեգնաձորի, Վայքի, Սիսիանի, Կապանի բարձրադիր լեռնային շրջաններում: Ձմեռային ապաստարանից դուրս են գալիս ապրիլի կեսերից:
Հայկական իժը թունավոր է և շատ վտանգավոր: Հայկական իժի խայթոցի դեպքում չի կարելի սրսկել «անտիգյուրզին»:
Գյուրզան Հայաստանի ամենախոշոր (մինչև 175 սմ, բացառիկ դեպքերում մինչև 2 մ երկարությամբ) և ամենավտանգավոր օձն է: Նա ունի «տափակ» դեմք, հաստ մարմին`
մոխրագույն կամ կարմրաշագանակագույն: Մեջքին մուգ դարչնագույն կամ նարնջագույն բծեր են, կողերին` ավելի մանր բծեր: Գլուխը միագույն է, առանց նախշերի: Հայաստանում գյուրզան տարածված է Արաքս գետի հովտում և նրա նախալեռնային շրջաններում, իսկ հյուսիսում Քուռ գետի
հովտում, Թալինի, Արմավիրի, Էջմիածնի, Բաղրամյանի, Աշտարակի, Արտաշատի, Արարատի, Մասիսի, Հրազդանի, Կոտայքի, Եղեգնաձորի, Վայքի, Գորիսի, Սիսիանի, Կապանի, Մեղրու և Նոյեմբերյանի տարածաշրջաններում: Ձմեռային թաքստոցից դուրս ե գալիս մարտի սկզբներին: Խոշոր չափերի պատճառով կծելիս զգալի քանակությամբ թույն է ներարկում, ուստի համարվում է ոչ միայն Հայաստանի, այլև Կովկասի ամենավտանգավոր օձը: Գյուրզայի կծոցի դեպքում մահացությունները շատ են, սխալ առաջին օգնությունը կարող է երբեմն ավելի վտանգավոր լինել, քան բուն խայթոցը: Սխալ գործողությունները կարող են նաև դժվարացնել ախտորոշումը և հետագա բուժումը:
Խստիվ արգելվում է՝ ա. կտրվածք անել` խայթոցի տեղում, բ. այրել խայթոցի տեղը, գ. ալկոհոլ և սուրճ օգտագործել:
Կծած մասում թունավոր ատամներից առաջանում են երկու փոքրիկ բշտիկներ։
1. Օձի կծելուց հետո առաջին հինգ րոպեի ընթացքում հարկավոր է սեղմել կծած տեղի շուրջը, որպեսզի արյունը դուրս հոսի վերքից (չի կարելի սեղմել վերքի վրա)։ Այս գործողությունը թույլ է տալիս որոշ չափով հեռացնել թույնը։ Սեղմելը դադարեցրեք, երբ վերքից այլևս արյուն դուրս չի գալիս:
2. Հանգստացրեք տուժածին, քանի որ նյարդային, գրգռված վիճակը խթանում է սրտանոթային համակարգի աշխատանքը, արագացնում արյան շրջանառությունը՝ նպաստելով թույնի տարածմանը մարմնում՝ զգալիորեն բարդացնելով վիճակը։
3. Հանեք բոլոր զարդերը և ճնշող իրերը (մատանի, ժամացույց և այլն)։
4. Եթե օձը կծել է վերջույթը, ապա անշարժացրեք այն և պահեք սրտի մակարդակից ցածր։
5. Սահմանափակեք տուժածի շարժումները (պառկեցրեք կամ նստեցրեք նրան):
6. Ահազանգեք կամ կազմակերպեք տուժածի պասիվ (պատգարակով կամ աթոռի վրա նստած) արագ տեղափոխումը մոտակա հիվանդանոց։
7. Տուժածին խմեցրեք մեծ քանակությամբ հեղուկ (հյութ, թան, թեյ և այլն)։ Խստիվ արգելվում է ոգելից խմիչք տալ տուժածին:
Հավելենք`ամեն տարի օձի խայթոցից աշխարհում մահանում է 30 հազար մարդ, որից 2/3-ը` Հնդկաստանում, 1/5-րդը` Բիրմայում, նույնքան` Բրազիլիայում: Մոտ հազար մարդ մահանում է Աֆրիկայում, ԱՄՆ-ում`15 մարդ:

Հասմիկ ՄՈՎՍԻՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Լավ կլիներ Ցեղասպանության զոհերին հարգանքի տուրք մատուցելուց բացի նաև մաքրություն պահպանել իմանայինք
• Հյուրը՝ Տիգրան Մանսուրյանն էր
• «Բանակում կատարված դեպքի համար թող պատժեն մեկին, ոչ թե ողջ ղեկավարությանը»
• «Ադրբեջանական կողմին ռազվեդչիկ պետք չէ, որովհետև մեր թերթերն ամեն ինչ բաց են գրում»
• Աշխատանք փնտրողները լոտոյի վաճառակետերում են
• Սիրիահայերի աշխատանքի հարցը դեռևս մնում է անլուծելի
• Ոսկու շուկայում բազմաթիվ թերացումներ են հայտնաբերվել
• Սարիթաղցիները հրաժարվում են վճարելուց դեկտեմբեր ամսվա աղբահանության վարձը
• Դպրոցներում շարունակվում է դրամահավաքությունը, թեև ԿԳ նախարարը հակառակն է պնդում
• «Դալալ» հասկացողությունը պետք է վերանա մեր միջից»
• «Որ ալիքը միացնում ես` պարում են ու երգում. հա՛յ ժողովուրդ, դու ե՞րբ ես մտածելու»
• «Հայաստանում այդքան ատրճանակ չկա, ինչքան հեռուստաէկրանի վրա ենք տեսնում»
• «Ժառանգությունը» չի լքել մարտադաշտը
• ՄԱԿ-ը պահանջում է պատժել Հյուսիսային Կորեային` սեփական ժողովրդի նկատմամբ «հանցագործություններ» կատարելու համար
• «Թեպետ երկրաշարժերը պտտվում են մեր հանրապետության շուրջ, բայց մեզ համար խուճապի որևէ առիթ չկա»
• ՈՒկրաինայում կվերացվի որդեգրման գաղտնիությունը
• Մեծ Բրիտանիայում գտել են մարդու հետքեր, ով ապրել է 800000 տարի առաջ
• «Երկու Օլիմպիադա, և վե՛րջ»
• «Ժնև-2 բանակցությունների երրորդ փուլը մարտից շուտ չի սկսվի»
• Հայաստանում քանի՞սը գիտի` ո՞վ է սբ. Վալենտինը

Մեկնաբանություններ