Այսօր հայ մամուլը, իր երկրի կարևոր կենսական հարցերը թողած (ասենք` անդրադառնալիս էլ միայն ապականող էությամբ է դրսևորվում), հաճախ է անդրադառնում Եվրոպայի իսլամացման գործընթացին: Աշխարհի տարբեր ծայրերից, իսկ իմ սիրելի Ռուբեն Հայրապետյանն էլ` Մոսկվայից, ահազանգում են Եվրոպայի իսլամացման, Ռուսաստանում կամ Եվրոպայում վերջին մի քանի տասնամյակում հազարավոր մզկիթների կառուցման և քրիստոնյա կանանց իսլամ ընդունելու (մուսուլման տղամարդկանց հետ ամուսնանալու պատճառով) և այլ տագնապալի հարցերի մասին:

Հուլիսի 9-ին մի պատասխան ենք ստանում ՀԱՄԿ աշխատակազմի հասարակայնության հետ կապերի բաժնի պետ Սաթիկ Ղարախանյանից։ Նման պատասխանի մասին, ինչպես հանգուցյալի, կամ պետք է ասել լավը, կամ ոչինչ (այն ամբողջությամբ հրապարակվել է թերթի 2-րդ էջում, ծանոթացեք և մտավոր վարժանքների այս իմաստազուրկ գրոհում փորձեք գտնել բարին, արդարը, գեղեցիկը)։

«Թու-թու-թու»-ից հետո երկու բառ չգրեցի։ Դե, ասում են` արի ճմկթեմ։ Պարկեշտության հետ կապ չունի, ժողովրդական միտք-մտածողություն է։ Արժե խմբագրության աշխատակիցներով, հեղինակներով, ընթերցողներով իրար շնորհավորել, ուրախ սրտով նայել հենց թերթի աչքերին ու... Ախր, տուն-օջախ-երկիր քանդելու, հոգի-սիրտ մաշելու մեր հեշտ ժամանակներում շատ է դժվարացել ստեղծելը, արարելը, պահպանելը, հենց պաշտպանելը։

Ներքաղաքական զարգացումների կարևորագույն դրվագներից մեկը ՀԱԿ կուսակցությունների դաշինքի կազմալուծումն ու ՀԱԿԿ կուսակցության ձևավորումն էր, որը կատարվեց ՀՀՇ-ն կազմալուծելու ճանապարհով: Առաջին հայացքից տարօրինակ ոչինչ տեղի չի ունեցել, և առաջին նախագահ Տեր-Պետրոսյանը ռեբրենդինգի է ենթարկել ՀՀՇ-ն, քանզի հասկանում է, որ կուսակցությունը սպառել է իրեն, և ՀՀՇ-ի առանցքի շուրջ ստեղծված ՀԱԿ-ը պետք է նոր ձևաչափով մասնակցի քաղաքական գործընթացներին:

Աքաղաղը «բառաչում» է, երբ նախիրն է ծուղրուղու կանչում, սա հնարավո՞ր բան է։ Իսկ ինչու չէ, հատկապես երբ ծանոթանում ես այն ամենի հետ, ինչը կատարվել է կոնֆեդերացիայում։ Ծուղրուղո՜ւ, համա թե բաներ են կատարվել Հանրապետության հրապարակի այս գեղաշեն շենքում, ուր տարիներ շարունակ հանգրվանել էր հոգեշահ մի հիմնարկ` Հայաստանի արհմիությունը։ Բայց արի ու տես, որ երկրի անկախացումը չար կատակ խաղաց արհմիությունների գլխին, հոգեշահությունը փոխարինվեց հոգեառությամբ։

1921 թ. օգոստոսի 26-ին Բոմբեյից Պորտ Սուդան նավահանգիստ հասավ Anchor Line շոգենավը: Մի քանի հայերի բուռն բողոքներից հետո, ի վերջո, պատգարակով, կիսամեռ վիճակում դուրս բերեցին մի մարդու, որը նավի վրա վարակվել էր տենդով ու 10 օր անխնամ վիճակում ջերմել: Նրան, թողնելով իր հիվանդ ծնողներին, ուղեկցում էր թավրիզցի Օննիկ Տեյիրմենճյանը: Հիվանդին հասցրին բուժարան, մերկացրին, ոտքից գլուխ պատեցին սառույցներով, բայց ոչինչ չօգնեց: Աչքերը փակելուց առաջ մահամերձը Օ. Տեյիրմենճյանին մի կերպ հասկացրեց, որ պահի-պահպանի երկու կապոց ձեռագրերը, փաստաթղթերն ու նամակները: Այդպես իր երկրային ուղին ավարտեց հայ հասարակական-քաղաքական մտքի լավագույն ներկայացուցիչներից մեկը՝ ԲԱԽՇԻ ԶԱՔԱՐԻԱՅԻ ԻՇԽԱՆՅԱՆԸ:

Հրեական ծագումով գերմանացի հանճար Հայնե Հայնրիխը Գյոթինգեն համալսարանական քաղաքի մասին ասել է. «Գյոթինգենի բնակիչները բաղկացած են պրոֆեսորներից, ուսանողներից, ֆիլիստերներից և անասուններից։ Դրանից նշանավորը անասունների դասն է»։ Ես անտեղյակ եմ, թե ինչն է նման խարազանման պատճառը, սակայն գիտեմ, թե ովքեր են ֆիլիստերները, դրանք են` սուտ ճգնավորները, փարիսեցիներն ու քաղքենիները։

Այս խորագրով մեր թերթը պատրաստ է տպագրելու խորքային խնդիրներ շոշափող հոդվածներ` ընդսմին համամիտ չլինելով կամ ոչ միշտ համամիտ լինելով դրանցում արտահայտված տեսակետներին և առաջնորդվելով ֆրանսիացի դասական Վոլտերի հայտնի իմաստախոսությամբ. «Ես բացարձակապես համակարծիք չեմ Ձեր տեսակետին, սակայն կյանքս կտամ` այն արտահայտելու Ձեր իրավունքը պաշտպանելու համար»։

Խողովակագործի այցելությունները ձգվեցին սպասվածից երկար: Կինն իր ողջ առօրյան, գիտակցությունը, երբեմն նաև գիշերային քունը պայմանավորում էր այդ այցելություններով. ուրիշ բան նրան չէր զբաղեցնում վերջին շաբաթվա ընթացքում:

Շատ օգտագործվելուց բառերը նույնպես կարող են մաշվել և դեղահաբերի նման վնասակար ազդեցություն ունենալ: Օրինակ, իշխանությունները շատ օգտագործեցին «հանդուրժողականություն» բառը, վերջում իրենք դարձան անհանդուրժող: «Կազմաքանդել» բառն այնքան հաճախ օգտագործեցին ընդդիմադիրները, որ վերջում իրենց շարքերը կազմաքանդվեցին: