(սկիզբը` այստեղ)
Անդրադառնալով Հայաստանի արդարադատության նախարարության 2024 թ. ապրիլի 29- ի «Ի պատասխան Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանազատման գործընթացի վերաբերյալ կեղծ և հասարակությանը մոլորեցնող թեզերի» վերտառությամբ պատասխան հայտարարությանը, համապատասխան քարտեզների և այլ փաստերի վկայակոչմամբ արդեն իսկ փաստել ենք, որ նախարարությունն ինքն է կեղծում ու փորձում մոլորեցնել հասարակությանը:
Կեղծում ու մոլորեցնում է նաև, այսպես կոչված, թեզ 2- ի առնչությամբ («Այն 4 գյուղերը, որի տարածքում իրականացվում է սահմանազատում, պատկանում են ՀՀ-ին, քանի դեռ սահմանազատման գործընթացում հակառակը չի ապացուցվել»)՝ պատասխանելով, թե ԽՍՀՄ գոյության ժամանակահատվածում առկա իրավական ուժ ունեցող քարտեզներով քննարկվող 4 գյուղերը պատկանել են Խորհրդային Ադրբեջանին՝ անտեսելով 1926- 1927 թթ. քարտեզը և այլ իրողություններ:
Նիկոլ հայադավի և իր ոհմակի կողմից Ադրբեջանին հանձնելու համար նախապատրաստվող գյուղերից, օրինակ, Ներքին Ոսկեպարի (ադրբեջանական անվանումը՝ Աշաղի Ասկիպարա, Aşağı Əskipara) և հին Բաղանիսի (Բաղանիս Այրում) հայկական լինելն արդեն իսկ ապացուցել ենք 2024 թ. ապրիլի 3- ի մեր «Նիկոլն Ալիևի առերևույթ աջակից- հանցակից, կամ՝ ինչ են բացահայտում Հայաստանի
քարտեզները- 3» հրապարակմամբ :
«Աշաղի» բառն ադրբեջաներենում նշանակում է ներքին, իսկ «Ասկիպարան» ադրբեջանցիների կողմից հայկական «ոսկի» և «պար» բառերից բաղկացած մեր «Ոսկեպար» տեղանվան աղավաղված տարբերակն է: Ադրբեջաներենում «ոսկի» և «պար» բառեր գոյություն չունեն: Ըստ Հրաչյա Աճառյանի «Հայերեն արմատական բառարանի», «ոսկի» բառը բնիկ հայկական բառ է: Ինչպես արդեն նշել ենք, ակնհայտ է, որ ադրբեջանցիները «Ոսկեպար» անվանման առաջին բաղադրիչի՝ «ոսկե»- ի առաջին ու վերջին տառերը փոխելով, բառն աղավաղելով, այն դարձրել են ասկի, իսկ երկրորդ բաղադրիչի՝ «պար»- ի վերջում հավելել «ա» տառը:
Հավելենք, որ մեր նախնիները բնակավայրը «Ոսկեպար» են անվանել Հայկական պար լեռնաշղթայի ՝ նմանությամբ և ելնելով նրանից, որ Ոսկեպարի շրջակայքում գտնվող լեռնաշղթայի (միմյանց հաջորդող լեռներից մեկի «ձեռքը» կարծես մյուսի «ուսին» լինի և այսպես հաջորդաբար, ինչպես մեր ազգային «Քոչարի» պարում պարողների ձեռքերը և ուսերը) վրա ծառերը կամ անտառներն աշնանը ոսկեգույն են դարձել:
Բնակավայրերի հայկական լինելը որևէ կասկածի տեղիք չի տալիս, իսկ հիմա տեսնենք, թե Հայկական Սովետական Սոցիալիստական Հանրապետության 1926- 1927 թթ. քարտեզից բացի, կա՞ն այլ հիմքեր՝ հիմնավորելու, որ խնդրո առարկա բնակավայրերից, օրինակ, Ներքին Ոսկեպարը ներկայիս Հայաստանի տարածքում է գտնվում:
«Վիքիպեդիա» ազատ հանրագիտարանում առկա «Հայաստանի բնակավայրերի ցանկ»– ում՝ կազմված 2018 թ. սկզբի դրությամբ, 978 համարի դիմաց նշված Ոսկեպար գյուղից բացի, 977 համարի դիմաց նշված է Տավուշի մարզի Նոյեմբերյան համայնքի կազմում գտնվող Ասկիպար բնակավայրը՝ 41.0656859 լայնության և 45.0275946 երկայնության աշխարհագրական կոորդինատներով: Խոսքը հենց Ներքին Ոսկեպարի՝ ադրբեջանցիների կողմից Աշաղի Ասկիպարա անվանված բնակավայրի մասին է:
Դեռ 1995 թ. նոյեմբերի 7- ին ընդունված «Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման մասին» ՀՀ օրենքում 2015 թ. նոյեմբերի 24- ի դրությամբ հավելված 18.39- ով տրված է Տավուշի մարզի Ոսկեպար համայնքի վարչական սահմանների նկարագրությունը:
Ըստ վերոնշյալ նկարագրության, Ոսկեպար համայնքը սահմանակից է «արևմուտքից և հյուսիսից «Է»- «Ը» հատվածով՝ Բաղանիս, «Ը»- «Թ» հատվածով` Բաղանիս (Ասկիպար), «Թ»- «Ա» հատվածով` Բաղանիս համայնքներին» (ընդգծումը՝ մերը): Ընդգծում ենք՝ հստակ նշված է, որ Ոսկեպարն «Ը»- «Թ» հատվածով սահմանակից է (Բաղանիս) Ասկիպար համայնքին, և ոչ թե պետական սահմանին (Ադրբեջանի Հանրապետություն), ինչպես նույն հավելվածում մինչ այդ Ոսկեպարի՝ արևելքից «Ա»- «Բ» հատվածով սահմանակցության վերաբերյալ է նշված:
Նույն հավելվածում Ոսկեպար (Ասկիպար)- Կիրանց սահմանագծի («Ը»- «Թ» հատվածի) վերաբերյալ դարձյալ հստակ նշված է, որ «Ը»- «Թ» հատվածով Ոսկեպարի սահմանագիծը համընկնում է Ոսկեպար (Ասկիպար) և Բաղանիս համայնքների սահմանների հետ:
Թեև օրենքում թեև Ասկիպարի վարչական սահմանների նկարագրությունն առանձին չի տրված, սակայն վերոնշյալից ակնհայտ է, որ Ասկիպարը նույնականացված է Ոսկեպարի հետ, այսինքն՝ Ներքին Ոսկեպարի, կամ էլ ներառված է Հայաստանի տարածքում գտնվող, խորհրդային և ներկայիս բոլոր քարտեզներում Հայաստանի տարածքում նշված և Հայաստանի անքակտելի մասը հանդիսացող Ոսկեպար համայնքի վարչական սահմանների նկարագրության մեջ: Ի դեպ, չենք զարմանա, եթե առաջիկայում պարզվի, որ այն Բաղանիսի վարչական սահմանների նկարագրության մեջ է ներառված:
(շարունակելի)
Արթուր ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ