Թեհրանը, որ չի նահանջում

Բարդ, շատ բարդ գիտություն է դիվանագիտությունը: Հիշում եք, չէ՞, ինչի համար է դիվանագետին տրված լեզուն: Մտածածը չասելու, չլսածը հիշելու, չասածը հասկանալու, չցանկացածը չհասկանալու, ցանկացածը հասկացնելու: Ամենաանորոշ լեզուն, երբ չկան «այո» ու «ոչ», կան մի տասնյակ «թերևս», «գուցե», «հնարավոր է», մի տասնյակ էլ «բայց», «սակայն», «այնուհանդերձ», ու ևս մի տասնյակ «հարկավ», «անշուշտ», «իհարկե», և վերջում` մի մեծ «թեպետ»: ՈՒ երբ դիվանագետը ասում է «այո» ու «ոչ», այն էլ միանգամից, ու չի խուսափում կրկնել, ուրեմն կամ իրավիճակ է փոխվել, կամ դեսպանն է փոխվում: Հայաստանում ԻԻՀ դեսպան Մոհամադ Ռեիսին չի փոխվում, ուրեմն իրավիճակ է փոխվել: 2013-ի օգոստոսից պաշտոնավարող նախագահ Հասան Ռուհանիի օրոք, այո, իրավիճակ է փոխվել: Թեհրանը վերադառնում է միջազգային ասպարեզ ամբողջ հասակով` ձերբազատվելով միջազգային պատժամիջոցներից և սկսում է տարածաշրջանի քաղաքականություն ձևավորել, պայմաններ ու պահանջներ առաջադրել: Միանգամայն քաղաքակիրթ: Դարավոր դիվանագետ լինելով: Արևելյան արարողակարգով: Ամիսներ առաջ Թեհրանը Երևանին առաջարկեց Հայաստանի տարածքով գազ արտահանել Եվրոպա և իբրև տարանցիկ երկիր կրկնակի էժան գնով գազ վաճառել Հայաստանին, երկաթուղի ու գազամուղ կառուցել: Գործնականում Իրանը Հայաստանին առաջարկեց դուրս գալ միջազգային տնտեսական մեկուսացումից ու միանգամից մի քանի հարց լուծել` ֆինանսատնտեսական. էժան էներգակիրներ ստանալու, աշխատատեղեր ու ենթակառույցներ ստեղծելու, տնտեսություն դիվերսիֆիկացնելու, անվտանգություն ապահովելու ու քաղաքական անկախությունն ուժեղացնելու: Հայաստանը դիվանագիտորեն «ոչ» չասաց ու չասաց «այո»: Իրանը դիվանագիտորեն Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ շփվեց-շփվեց ու հուլիսի կեսին սրընթաց վերադարձավ Երևան, երբ Հայաստանի անդամակցությունը ԵՏՄ-ին անորոշ առկախվեց: Վերադարձավ արդեն ոչ դիվանագիտորեն, այլ ուղղակի ասելու` Իրանը ԵՏՄ չի մտնելու, բոլոր առաջարկներս մնում են ուժի մեջ, ավելին` ես երաշխավորում եմ, որ Լեռնային Ղարաբաղի հարցում անցանկալի լուծում չի լինի, այլազգի խաղաղապահներ սահմանին չեն լինի, պատերազմ չի սկսվի, առևտրատնտեսական հարաբերություններում մեծ աճ կգրանցվի, ու պետք չէ այդքան վախենալ Կրեմլից: Երևանի լռության համապատկերում սա դիվանագիտական դեմարշ է ընդդեմ Մոսկվայի, որ տարածաշրջանում Թեհրանի առաջընթացը փորձում է փակել Հայաստանով` ապակայունացնելով ներքաղաքական վիճակը երկրում ու ռազմականը տարածաշրջանում: Թեհրանի առավելությունը դառնում է Արևմուտքը, որ շահագրգիռ է հայ-իրանական առևտրատնտեսական հարաբերությունների խորացմամբ ու պատրաստ է ֆինանսավորելու: Մոսկվայի առավելությունը մնում է հայ-ռուսական հարաբերությունների «ռազմավարական» բնույթը, որը որակազրկվում է ռուս-թուրքական ու ռուս-ադրբեջանական ռազմավարական համագործակցությամբ: Խաղը անհավանական բարդ է` հաշվի առնելով տարբեր երկրների ներգրավվածությունը ու շահերի հակադրությունը, և անհավանական պարզ` հաշվի առնելով հայ-իրանական երկկողմ հարաբերությունները ու շահերի համընկնումը: Մտածելու ժամանակ մնացել է մինչև հոկտեմբեր:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հ. Գ.- ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը պիտի գնար Թեհրան: Չգնաց: ԻԻՀ նախագահ Հասան Ռուհանին պիտի գա Երևան: Կգա, եթե Երևանը գոնե մեկ պատասխան ունենա Թեհրանի մեկ տասնյակ առաջարկներին: Չի գա, եթե Երևանը իսպառ հրաժարվի սուբյեկտի կարգավիճակից: ՀՀ-ում ԻԻՀ դեսպանի ասուլիսը քաղաքական թեստ էր, որ անվավեր դարձրեց դիվանագիտական լռությունը:

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ