Ռուսաստանը գտնում է, որ Իդլիբում ինքը հաղթող է

Իդլիբի ճգնաժամում Մոսկվան Թուրքիայի հետ պատերազմ չի ուզում, բայց ուզում է, որ Անկարան վերջապես կատարի վաղուցվա խոստումները: Նախագահ Պուտինը պարտավորություններ ունի Սիրիայի առաջ, իսկ Ռուսաստանը չի կարող կորցնել իր ձեռքբերած դերը ուժերի խաղում՝ գրում է Մարկուս Ակերետը Neue Zürcher Zeitung-ում: Իդլիբի ճգնաժամը փորձություն է Ռուսաստանի ու Թուրքիայի մարտավարական փխրուն դաշինքի համար: Ռուսաստանի կարծիքով՝ մեղքը Թուրքիայինն է, և ուժերի գերակշռությունը իրենն է, համենայն դեպս՝ քանի չի սկսվել բաց պատերազմ: Կհասնի՞ սիրիական պատերազմի կուլմինացիոն պահը, ինչպես պնդում են որոշ ռուս մեկնաբաններ, թե՞ Պուտինն ու Էրդողանը հինգշաբթի կկարողանան նորից, թեկուզ կարճաժամկետ, պայմանավորվել համատեղ գործողությունների մասին՝ ողբերգական իրադարձություններին Ռուսաստանի հաշվարկված վերաբերմունքից ելնելով՝ թուրք-սիրիական սահմանը շատ չի փոխվի: Ռուսաստանը մի քանի ամիս դժգոհ է Թուրքիայի պահվածքից Իդլիբում: Ռուսաստանի կարծիքով՝ Անկարան չի պահպանում պայմանավորվածությունները, որոնց հասել են Էրդողանն ու Պուտինը 2018-ի սեպտեմբերին Սոչիում: Իսլամիստական բոլոր զորախմբերը ռուսների աչքի փուշն են, Թուրքիան պարտավորվել է նրանց մեկուսացնել քաղաքացիական բնակչությունից ու բացառել ռազմական գործողությունները: Դրա փոխարեն ահաբեկչական ակտիվությունը սիրիական զորքերի ու ռուսական ռազմական ներկայության նկատմամբ մեծացել է, հատկապես տարեսկզբից: Անցած հինգշաբթի իրավիճակը սրած հարվածներից հետո Մոսկվայում ոչ պաշտոնապես ասում էին, որ թուրքերը չափն անցել են ու նրանց արդարացիորեն իրենց տեղն են դրել: Սակայն ռազմական առճակատման մեջ շահագրգռված չեն ոչ Ռուսաստանը, ոչ Թուրքիան՝ որքան էլ իրենց ռազմաշունչ պահեն: Ռուսները գտնում են, որ եթե Պուտինը հիմա Բաշար Ասադին թողնի ճակատագրի քմահաճույքին, սպառնալիքի տակ կդնի միջազգային իրավակարգ ձևավորող տերության հեղինակությունը, որ Ռուսաստանը ձեռք է բերել պատերազմի չորս ու կես տարիներին: Թուրքիան, Մերձավոր Արելքի փորձագետ Մաքսիմ Սուչկովի կարծիքով՝ «շատ ավելի կարևոր է Մոսկվայի համար, քան Սիրիայի կառավարությունը: Սակայն Ասադի կողմից Ռուսաստանի հանդես գալը 2015-ից այնքան մեծ սիմվոլիկ նշանակություն ունի՝ մարմնավորելով գերտերության Ռուսաստանի ամբիցիաները, որ նահանջն այլևս չի քննարկվում»: «Ռուսաստանը դարձել է Ասադի հետ համերաշխության պատանդը»՝ գտնում է արաբագետ, Մոսկվայի Էկոնոմիկայի բարձրագույն դպրոցի դասախոս Լեոնիդ Իսաևը. «Թեպետ Կրեմլը արդեն քանիցս հայտարարել է Սիրիայում իր առաքելության ավարտի մասին, պարզ չէ, թե Ռուսաստանն ինչպես է դուրս գալու իրավիճակից, առավելևս որ Սիրիայում պատերազմի հանգեցրած խնդիրներև չեն լուծվի Ասադի թվացյալ հաղթանակով»: Բազմակարծությամբ հասարակություն, որտեղ կքննարկվեն բոլոր «կողմ»-երն ու «դեմ»-երը, Ռուսաստանում չկա: Որ Մերձավոր Արևելքում այլևս ոչ ոք չի կարող Ռուսաստանի կողքով անցնել, գուցե ոգևորում է քաղաքական գործիչներին, բանակին ու վերլուծաբաններին և հարուցում է համընդհանուր բավարարություն բնակչության մեջ: Սակայն հարցումները ցույց են տալիս, որ Մոսկվայի ակտիվությունը հեռավոր երկրում չի հասկացվում տեղական սոցիալական խնդիրների համապատկերում: Ռուսաստանին երկար ժամանակ հաջողվում էր բացարձակապես տարբեր գործող անձանց միահյուսել ընդհանուր հենքի մեջ, օրինակ, Թուրքիայի ու Իրանի հետ Աստանայի գործընթացում: Էրդողանի հետ հարաբերություններում Պուտինը, 2015-2016-ին՝ խփված կործանիչի պատճառով ժամանակավոր խզումից հետո, ավելի բարձր նպատակներ ուներ ու զիջումներ էր անում: Բայց երկու կողմերի մեջ էլ ձևավորվել էր տպավորություն, որ պայմանավորվածությունները չեն կատարվում: Ռուսաստանի տեսակետով՝ հարաբերությունների խզման դեպքում Էրդողանը շատ ավելին կկորցնի, քան Ռուսաստանը, որ օգտագործել է գերազանցապես կարճաժամկետ հնարավորությունները, օրինակ՝ «Թուրքական հոսք» գազատարի կառուցումը կամ Թուրքիայի կասկածները ՆԱՏՕ-ի հուսալիությանը: Գուցե Իդլիբում ուժերի վճռական փորձարկման մեջ խոսք կլինի միմյանց հակասող շահերը ռուս-թուրքական գործող հարաբերություններին ծառայեցնելու մասին: Իդլիբի ու նրա բնակչության ճակատագիրը, համենայն դեպս Պուտինի համար ոչ մի դեր չունի:
Մարկուս Ակերետ, Neue Zürcher Zeitung

Հ.Գ. Իսկ այդ ընթացքում Էրդողանը շանթ ու որոտ է արձակում Անկարայում՝ խոստանալով կտրել իրեն դիմադրողների գլուխները, բայց այնպես չէ, որ նրա սպառնալիքները շատ ազդեցիկ են: Ավստրիայի կանցլեր Սեբաստիան Կուրցը, օրինակ, պահանջում է ճնշում գործադրել Անկարայի վրա: «ԵՄ-ն պետք է ճնշում գործադրի Թուրքիայի նախագահ Թայիփ Էրդողանի վրա, որ նա անօրինական միգրանտներին չօգտագործի ԵՄ-ի նկատմամբ իր քաղաքական նպատակների համար»՝ հայտարարել է Ավստրիայի կանցլերը՝ ամփոփելով անօրինական միգրացիայի դեմ պայքարի միջոցառումներ մշակելու նպատակով կառավարության արտահերթ նիստի արդյունքները: Նրա խոսքով՝ Թուրքիայից ԵՄ-ի տարածք, Հունաստան թափանցելու անօրինական միգրանտների փորձերը կազմակերպել է Թուրքիայի ղեկավարությունը: «Հարկավոր է համատեղ ճնշում գործադրել Թուրքիայի վրա, որ նախագահ Էրդողանը փոխի անմարդկային գործելակերպը և չշարունակի հետագայում միգրանտներին օգտագործել իր քաղաքական նպատակների համար: Մենք համատեղ պետք է ապահովենք, որ 2015-ը չկրկնվի: Դրա համար հարկավոր է կազմակերպել սահմանների (Հունաստանում ԵՄ-ի արտաքին սահմանին) գործող պահպանություն», - նշել է Կուրցը մամուլի ասուլիսում: «Միգրանտները Իդլիբից, այսինքն՝ Սիրիայից չեն փախչում Հունաստան: Նրանք այն մարդիկ են, որ մասամբ արդեն երկար տարիներ գտնվում են Թուրքիայում: Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը միտումնավոր է կազմակերպել այդ գործընթացը: Տրամադրվում են ավտոբուսներ, միգրանտներին տալիս են տեղեկատվություն: Միտումնավոր փորձեր են ձեռնարկվում կազմակերպել երթ դեպի Հունաստան: Նախագահ Էրդողանը մարդկանց օգտագործում է որպես գնդակ, զենք, Եվրոպական միության վրա ճնշման գործիք», - ասել է Կուրցը:
Եվ նրա հետ համաձայն են Հունաստանը, Բուլղարիան, Ֆրանսիան, որ հրապարակավ արտահայտել են իրենց դժգոհությունը Էրդողանի սադրիչ բլեֆից: Հունաստանի ուժայինները շաբաթ օրվանից Թուրքիայից անօրինական միգրանտների ու փախստականների ներխուժման 24 203 փորձ են կանխել:

Հունաստանի վարչապետ Կիրիակոս Միցոտակիսը Անվտանգության խորհդր նիստ է հրավիել՝ սահմանների իրավիճակը քննարկելու: Թուրքական կողմում հավաքված ամբոխը սահմանապահների վրա քարեր ու մետաղի ձողեր է նետում: 300 փախստականներ նավակներով հասել են Լեսբոս կղզի, 150-ը՝ Սամոս, 70-80-ը՝ Խիոս: Կաստանիս կղզու մոտ ևս սահմանախախտության դեպքեր են նկատվել: Հունաստանի ՊՆ փոխնախարար Ալկիվիդիաս Ստեֆանիսը հեռուստատեսությամբ հայտարարել է, որ Թուրքիայի իշխանությունները ոչ միայն չեն կանգնեցնում օրինախախտներին, այլև աջակցում են: Մարտի 5-ին Զագրեբում ծրագրված է ԵՄ ԱԳ նախարարների հանդիպում՝ Հունաստանի խնդրանքով:
Ամենակարևոր իրադարձությունը Մոսկվայում Պուտին-Էրդողան հանդիպումից առաջ՝ ՌԴ ռազմական ոստիկանության ստորաբաժանումները տեղակայվել են Սիրիայի Իդլիբ նահանգի Սերակիբ քաղաքում, որ Թուրքիայի աջակցությունը վայելող զինված ընդդիմությունից անցել է Սիրիայի նախագահ Բաշար Ասադի ուժերին: Սերակիբը Մ-4 ու Մ-5 ավտոմայրուղիների հատման կետն է: Սերակիբը կորցնելուց հետո Անկարայի դիտակետերը Իդլիբում այլևս կենսական նշանակություն չունեն: «Մոսկվան հույս ունի, որ Ռուսաստանի ու Թուրքիայի նախագահներ Վլադիմիր Պուտինի ու Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի բանակցությունները կօգնեն լուծել Իդլիբի հարցում պայմանավորվածությունների կատարման խնդիրը»՝ հայտարարել է ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը: «Մենք չենք կարող միգրացիոն խնդրի լուծմանը նպաստել ի հաշիվ ահաբեկչության դեմ պայքարի: Խնդրի լուծումն ընկած է Իդլիբի անվտանգության գոտու վերաբերյալ 2018-ի սեպտեմբերին Ռուսաստանի ու Թուրքիայի նախագահների պայմանավորվածությունների կատարման հիմքում: Դրանք, ցավոք, դեռևս կյանքի չեն կոչվում: Հուսով եմ, որ այս շաբաթ նախագահներ Պուտինի ու Էրդողանի կայանալիք հանդիպումը թույլ կտա փոխել այդ իրավիճակը և շարժվել այն ուղղությամբ, որին ձգտում ենք»,-հայտարարել է Լավրովը մամուլի ասուլիսի ժամանակ:
Իսկ Բաշար Ասադը ապրիլի 13-ին նշանակել է խորհրդարանական ընտրություններ:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ