«Տգետ­նե­րին շատ ա­վե­լի հեշտ է կա­ռա­վա­րել ամ­բողջ աշ­խար­հում, քան գի­տա­կից մարդ­կանց»

«Ի­րա­տե­սի» հյու­րը ՀՀ վաս­տա­կա­վոր ար­տիստ, տե­նոր, Ա­լեք­սանդր Սպեն­դիա­րյա­նի ան­վան օ­պե­րա­յի և բա­լե­տի թատ­րո­նի մե­ներ­գիչ ՊԵՐՃ ՔԱՐԱ­ԶՅԱՆՆ է:
Մեր զրույ­ցը կա­յա­ցել է հե­ռա­վար տար­բե­րա­կով: Սա պայ­մա­նա­վոր­ված էր ոչ միայն կո­րո­նա­վի­րու­սի հա­մա­վա­րա­կի թե­լադ­րած պայ­ման­նե­րով, այլև այն հան­գա­ման­քով, որ եր­գի­չը գտն­վում է ԱՄՆ-ում, և նույն այդ հա­մա­վա­րա­կը նրան խան­գա­րում է վե­րա­դառ­նալ Հա­յաս­տան:
Պերճ Քա­րա­զյա­նը հոգևո­րա­կան­նե­րի ժա­ռանգ է և ման­կուց ստա­ցել է հոգևոր դաս­տիա­րա­կու­թյուն, ուս­տի ան­հաս­կա­նա­լի, ան­բա­ցատ­րե­լի շր­ջա­դար­ձե­րով լե­ցուն մեր այս ժա­մա­նա­կա­նե­րում փոր­ձել ենք երևույթ­ներն ու փաս­տե­րը դի­տար­կել նրա քրիս­տո­նեա­կան ըն­կա­լում­նե­րի ծի­րում:

-Պերճ, Ձեր հեր­թա­կան այ­ցը ԱՄՆ ա­կա­մա եր­կա­րաձգ­վեց: Ե՞րբ էր նա­խա­տես­ված վե­րա­դար­ձը Հա­յաս­տան, ի՞նչ ծրագ­րեր տու­ժե­ցին կո­րո­նա­վի­րու­սի հա­մա­վա­րա­կի պատ­ճա­ռով:
-Հա­յաս­տան պի­տի վե­րա­դառ­նա­յի մա­յի­սին: Նա­խա­տես­ված հա­մերգ­ներ կա­յին, տար­բեր ծրագ­րեր: Բայց ամ­բողջ աշ­խար­հում կյան­քը փոխ­վեց, փակ­վե­ցին ճա­նա­պարհ­նե­րը: Ստիպ­ված եմ մնալ այս­տեղ այն­քան ժա­մա­նակ, մինչև նոր­մա­լա­նա տե­ղա­փո­խու­թյու­նը երկ­րից եր­կիր:
-Քա­նի որ Ա­մե­րի­կա­յում եք, օգտ­վե­լով ա­ռի­թից՝ հարց­նեմ. այդ­տեղ ան­վեր­ջա­նա­լի բո­ղո­քի ցույ­ցեր են, քա­ղա­քա­ցիա­կան ակ­ցիա­ներ՝ կապ­ված հա­մա­վա­րա­կի սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի հետ, սևա­մորթ­նե­րի հան­դեպ ռա­սա­յա­կան խտ­րա­կա­նու­թյան հետ, պատ­վաս­տում­նե­րի հետ, Բիլ Գեյթ­սի կեր­պա­րի շուրջ ձևա­վոր­ված կաս­կած­նե­րի հետ և այլն, և այլն: Ի­հար­կե, այս վի­ճա­կը միայն Ա­մե­րի­կա­յին չէ բնո­րոշ: Բայց քա­նի որ Ա­մե­րի­կան աշ­խար­հա­կարգ թե­լադ­րող եր­կիր է, ուս­տի և այդ­տեղ կա­տար­վող ա­մեն բան այս կամ այն կերպ անդ­րա­դառ­նում է գրե­թե բո­լոր եր­կր­նե­րի վրա: Որ­պես ա­կա­նա­տես այդ ա­մե­նին՝ ի՞նչ կա­սեք ա­մե­րի­կյան հա­սա­րա­կու­թյան՝ եր­կու բա­նա­կի բա­ժան­ված լի­նե­լու հան­գա­ման­քի, դե­մոկ­րատ­նե­րի և հան­րա­պե­տա­կան­նե­րի հա­կա­մար­տու­թյան մա­սին:
-Ես կա­սեի՝ ոչ թե եր­կու, այլ ե­րեք, նույ­նիսկ չորս բա­նակ­նե­րի է բա­ժան­ված հա­սա­րա­կու­թյու­նը ԱՄՆ-ում: Խն­դի­րը, որ ներ­կա­յաց­վում է այս կամ այն ակ­ցիա­յի առն­չու­թյամբ, այն­քան էլ պարզ չէ: Այն միայն ռա­սիզ­մին կամ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյա­նը չի վե­րա­բե­րում: Ինչ­պես ամ­բողջ աշ­խար­հում, այն­պես էլ Ա­մե­րի­կա­յում բո­լոր ակ­ցիա­նե­րը քա­ղա­քա­կա­նաց­ված են: Ինչ­պես գի­տեք, մի քա­նի ամ­սից Միա­ցյալ Նա­հանգ­նե­րում նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րու­թյուն­ներ են սպաս­վում: Իսկ նա­խընտ­րա­կան շր­ջա­նում պատ­կե­րը մշ­տա­պես նույնն է. իշ­խա­նու­թյան մեջ ե­ղող­նե­րը փոր­ձում են ա­մեն ինչ շատ լավ, պայ­ծառ, դրա­կան գույ­նե­րով ներ­կա­յաց­նել, իսկ ով­քեր իշ­խա­նու­թյան մեջ չեն և ու­զում են լի­նել իշ­խա­նու­թյուն, ըն­դգ­ծում են բա­ցա­սա­կան երևույթ­նե­րը, ա­մեն ինչ օգ­տա­գոր­ծում են ի­րենց նպա­տա­կին հաս­նե­լու հա­մար, տար­բեր շա­հար­կում­ներ են ա­նում այս կամ այն հար­ցի հետ կապ­ված: ՈՒղ­ղա­կի ցա­վա­լին այն է, որ մարդ­կու­թյու­նը, ոչ միայն Ա­մե­րի­կա­յում, այլև ամ­բողջ աշ­խար­հում, զար­գա­ցա­ծու­թյան ի­մաս­տով խիստ ցածր աս­տի­ճա­նի վրա է: Այդ պատ­ճա­ռով էլ մար­դիկ չեն կա­րո­ղա­նում հաս­կա­նալ, թե տվյալ ակ­ցիան ինչ ձևա­չա­փով է ար­վում և ինչ են­թա­տեքստ ու­նի: Սա, կրկ­նում եմ, միայն Ա­մե­րի­կա­յին չէ բնո­րոշ: Այս­պես է և՛ մեր երկ­րում՝ Հա­յաս­տա­նում, և՛ Եվ­րո­պա­յում, և՛ այլ եր­կր­նե­րում: Մարդ­կու­թյու­նը, ցա­վոք, այն­քան գի­տա­կից չէ, որ հաս­կա­նա, թե ի­րա­կա­նում այս կամ այն ակ­ցիան ինչ նպա­տակ է հե­տապն­դում: Ե­թե, ա­սենք, ակ­ցիան «սև» կյան­քե­րի հա­մար է, այդ պայ­քա­րը խա­նութ­ներ թա­լա­նե­լով չի լի­նում, մարդ­կանց այս կամ այն կերպ վնա­սե­լով չի լի­նում: Չէ՞ որ կա­րող են այդ գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի ըն­թաց­քում որևէ աֆ­րոա­մե­րի­կա­ցու կալ­ված­քը վնա­սել, որևէ սևա­մոր­թի պատ­կա­նող խա­նու­թը թա­լա­նել: Դա բնավ էլ քա­ղա­քա­ցիա­կան դիր­քո­րոշ­ման ար­տա­հայ­տու­թյուն չէ, դա ա­վե­լի շատ վան­դա­լիզ­մի, վայ­րա­գու­թյան դրսևո­րում է, որն ինձ հա­մար ըն­դու­նե­լի չէ: Իմ կար­ծի­քով այդ ա­մե­նի պատ­ճա­ռը մարդ­կու­թյան դեգ­րա­դա­ցումն է, ու­ղե­ղա­յին սահ­մա­նա­փա­կու­մը: Չեն կա­րո­ղա­նում երևույթ­նե­րի խոր­քը թա­փան­ցել և չեն էլ աշ­խա­տում այդ ուղ­ղու­թյամբ, մի բան, որ շատ վտան­գա­վոր է: Մար­դը գո­նե այն աս­տի­ճա­նի զար­գա­ցած պի­տի լի­նի, որ հաս­կա­նա ակ­ցիա­յի բո­վան­դա­կու­թյու­նը, գի­տակ­ցի, թե մինչև ուր է ձգ­վում տվյալ ակ­ցիա­յի չափ ու սահ­մա­նը, ինչն է թույ­լատ­րե­լի, ին­չը՝ ոչ:
-Չե՞ք կար­ծում, որ մարդ­կանց դեգ­րա­դաց­նե­լը, մտա­վոր կա­րո­ղու­թյուն­նե­րը ո­րո­շա­կի սահ­մա­նա­փա­կում­նե­րի են­թար­կե­լը ի վե­րուստ ծրագր­ված են և շա­հե­կան մութ ու­ժե­րի հա­մար: Այ­սօր ողջ աշ­խարհն է փո­թորկ­ված գլա­բո­լիս­տա­կան ու­ժե­րի ա­հա­սար­սուռ ծրագ­րե­րի մա­սին պտտ­վող տե­ղե­կատ­վու­թյան պատ­ճա­ռով:
-Ոչ թե կար­ծում եմ, այլ հա­մոզ­ված եմ, որ ա­մեն ինչ ծրագր­ված է և կան­խամ­տած­ված: Տգետ­նե­րին շատ ա­վե­լի հեշտ է կա­ռա­վա­րել ամ­բողջ աշ­խար­հում, քան գի­տա­կից մարդ­կանց: Միշտ է այդ­պես ե­ղել. և՛ Հռո­մեա­կան կայս­րու­թյան շր­ջա­նում, և՛ Օս­մա­նյան կայս­րու­թյան: Ի՞նչ են ա­րել մարդ­կանց կա­ռա­վա­րող ու­ժե­րը. նախ և ա­ռաջ ոչն­չաց­րել են գիր-գրա­կա­նու­թյու­նը, ար­վես­տը, որ­պես­զի սահ­մա­նա­փա­կեն մարդ­կանց մտա­վոր կա­րո­ղու­թյուն­նե­րը, որ­պես­զի շատ ա­վե­լի հեշտ կա­րո­ղա­նան կա­ռա­վա­րել նրանց: Այ­սօր էլ դա շատ մտած­ված կեր­պով կա­տար­վող հա­մա­տա­րած ակ­ցիա է. ամ­բողջ աշ­խար­հում փոր­ձում են հնա­րա­վո­րինս սահ­մա­նա­փա­կել ժո­ղով­րուրդ­նե­րի, մարդ­կու­թյան մտա­հո­րի­զո­նը, վեր­լու­ծա­կան կա­րո­ղու­թյուն­նե­րը, որ­պես­զի շատ ա­վե­լի հեշտ տի­րեն նրանց: Սա շատ ցա­վա­լի ի­րո­ղու­թյուն է:
-Դուք հոգևո­րա­կա­նի ժա­ռանգ եք և, ինք­նին հաս­կա­նա­լի է, որ ստա­ցել եք հա­մա­պա­տաս­խան դաս­տիա­րա­կու­թյուն: Ի՞նչ եք կար­ծում, դի­վա­յին ծրագ­րե­րի այս շղ­թան, ո­րի օ­ղակ­նե­րը օր օ­րի շա­տա­նում են, կկա­րո­ղա­նա՞նք հաղ­թա­հա­րել, Աստ­ված կզո­րակ­ցի՞ մարդ­կու­թյա­նը այդ հար­ցում:
-Ճիշտ նշե­ցիք: Ե՛վ մեծ հայրս՝ տեր Գա­րե­գին ա­վագ քա­հա­նա Քի­րա­զյանն է ար­ժա­նա­պա­տիվ քա­հա­նա ե­ղել, և՛ հայրս՝ տեր Ղևոնդ քա­հա­նա Քի­րա­զյանն է մինչև այ­սօր պաշ­տո­նա­վա­րում որ­պես քա­հա­նա: Եվ ես, փա՛ռք Աստ­ծո, ստա­ցել եմ հոգևոր դաս­տիա­րա­կու­թյուն, մե­ծա­ցել ե­կե­ղե­ցում: Մինչ օրս աշ­խար­հի որ ան­կյու­նում էլ ե­ղել եմ, գտել եմ այդ­տեղ մեր ա­ռա­քե­լա­կան ե­կե­ղե­ցին, հա­ճա­խել, ա­ղո­թել, եր­գել, շփ­վել ե­կե­ղե­ցա­կան­նե­րի հետ: Ես ինձ բախ­տա­վոր եմ հա­մա­րում, ո­րով­հետև լի եմ աստ­վա­ծա­յին հո­գով: Ցա­վոք, այ­սօր բո­լոր եր­կր­նե­րում աշ­խա­տում են մարդ­կանց հե­ռաց­նել հա­վատ­քից, ան­կեղծ, ան­մեղ, ան­շա­հախն­դիր հա­վատ­քից:
-Դա ման­րակր­կիտ մտած­ված ծրա­գիր է, որն ի­րա­գոր­ծում են՝ կի­րա­ռե­լով տար­բեր մի­ջոց­ներ: Ըստ Ձեզ, որ­տե­ղի՞ց է գա­լիս ճշ­մա­րիտ հա­վատ­քից, սե­փա­կան ինք­նու­թյու­նից օ­տա­րաց­ման ա­մե­նա­մեծ վտան­գը:
-Վտանգ­նե­րը շատ են ու տար­բեր: Ա­մե­նուր գլուխ են բարձ­րաց­րել կաս­կա­ծե­լի ա­ղանդ­նե­րը, որ նպա­տակ ու­նեն, մարդ­կանց տար­բեր ձևե­րով շա­հագ­րգ­ռե­լով, ֆի­նան­սա­կան օգ­նու­թյուն­ներ տրա­մադ­րե­լով, ար­վես­տի մեջ հա­ջո­ղու­թյուն­ներ ա­պա­հո­վե­լով, սկա­վա­ռակ­ներ թո­ղար­կե­լով, լավ աշ­խա­տանք տա­լով, շա­րու­նա­կա­բար լվա­նալ ու­ղեղ­նե­րը և հե­ռաց­նել իս­կա­կան հա­վատ­քից, ե­կե­ղե­ցուց: Ե­թե մարդն Աստ­ծով լց­ված լի­նի, հա­վատ­քով լց­ված լի­նի ¥ես նկա­տի չու­նեմ ֆա­նա­տիկ հա­վա­տը¤, չի կա­րող չար լի­նել, սխալ մտ­քեր ու­նե­նալ, ու­րիշ­նե­րին վա­տը կա­մե­նալ, շուտ հու­սա­հատ­վել, ա­րագ բոր­բոք­վել: Աստ­ծուն մոտ լի­նելն այդ բո­լոր բա­ցա­սա­կան բա­նե­րը մեղ­մում է, հույս ու հա­վատ է ներ­շն­չում: Նե­րո­ղամ­տու­թյան շնորհ­քը, որ մար­դուն տր­ված է Աստ­ծուց, մե­ծա­գույն պարգևն է: Բայց ցա­վոք, մարդ­կու­թյու­նը օր օ­րի կորց­նում է իր այդ շնորհ­քը, ին­չը և ծնունդ է տա­լիս ա­մե­նայն չա­րի­քի, ա­մե­նայն վա­տի: Իսկ Ատ­ծուն մոտ լի­նե­լը, հոգևոր ար­ժեք­նե­րը պետք է լի­նեն մար­դու կյան­քի ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թյուն­նե­րը: Հայ ազ­գին, հա­յոր­դի­նե­րին քրիս­տո­նեա­կան դաս­տիա­րա­կու­թյուն տա­լու վրա մե­ծա­գույն ու­շադ­րու­թյուն պի­տի դարձ­վի, որ նրանք չհու­սա­հատ­վեն, լի­նեն կա­ռու­ցող, լի­նեն բա­րի:

Զրույ­ցը վա­րեց
Կա­րի­նե ՌԱ­ՖԱ­ՅԵ­ԼՅԱ­ՆԸ