Հայ մեծերի՝ Թումանյանի և Կոմիտասի զրույցը, որը տեղի է ունեցել 1905 թ. գարնանը, Թումանյանի Թիֆլիսի բնակարանում:

...1894-ին, էլի ամառ, Կոմիտասը մշեցի Տիգրանից նամակ ստացավ

Նոր մի ուշագրավ լուր ստացա արտերկրում ապրող մեր հայրենակցից: Ըստ նրա՝ հունիսի 1-ին, Քիշնևում կայացած հնգակողմ հանդիպումից անմիջապես հետո, Էմանուել Մակրոնը շտապել է օդանավակայան և օդանավից վրդովված զանգել ՀՅԴ բյուրոյի անդամ, Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների համակարգող խորհրդի համանախագահ՝ Մուրադ Փափազյանին: Զրույցը շատ կարճ էր. ըստ աղբյուրի Մակրոնը Փափազյանին ասել է, որ այլևս չի պատրաստվում նման հանդիպումների մասնակցել, քանզի միայն ինքն է շահագրգրված եղել Արցախի և արցախցու ապագայով, իսկ մնացածի մոտ (Շոլց, Միշել, Ալիև, Նիկոլ) գրեթե նույն մոտեցումն է առ այն, որ Արցախը Ադրբեջանի անբաժանելի մասն է:

Համառությունը վատ չէ, եթե վերաբերում է համազգային շահերին, բայց մեզանում համառության առնվազն տարօրինակ այլ դրսևորումներ կան, այդ թվում՝ նեղ գերատեսչական: Մի օրինակ՝ ՍԴ-ում քննվող ցանկացած օրենքի առնչությամբ ԱԺ-ի ներկայացուցիչը, արդեն «բարի» ավանդույթի ուժով անվերապահորեն «հիմնավորում է», որ հրաշալի օրենք են ընդունել, որևէ խնդիր չի կարող լինել: Ի դեպ, սա տիպիկ հայկական պրակտիկա է, որևէ այլ երկրում այսպիսի երևույթի չեք հանդիպի:

Բաբկեն, նույնիսկ վիկինգները թշնամու մահը հարգում էին ու սուրը արժանապատիվ խոնարհում էին սպանված թշնամու վրա։

Թե բա՝ հայ մարդ է մեռել, խիղճ չունեք, ուրախացել եք... Թե բա՝ թուրքերին ուրախացնում եք...

Երբ ասում ենք «պարազիտ», անմիջապես մտաբերում ենք բոլորիս հայտնի բուսական կամ կենդանական օրգանիզմներին: Մինչդեռ իր սկզբնական իմաստով և նշանակությամբ պարազիտը ոչ մի ընդհանուր բան չունի դրանց հետ:

Հենց հիմա Նիկոլը ուղիղ եթերում խաբում է։ Նա չի ասում ամենակարևորը. հոկտեմբերի 19-ին նա մեզ ասել է, որ պատերազմն արդեն տանուլ է տրված ու սա պարտություն է։

Մենք սովորաբար պատմական տարբեր իրադարձություններ ճանաչում, վերլուծում ու գնահատում ենք այդ իրադարձության արդյունքով կամ այն ղեկավարողներով, բայց շատ անգամ մոռանում կամ չենք նկատում, որ այդ ամենի հետևում բազմաթիվ կենսագրություններ կան, ճակատագրեր, որոնք թեև ծով չեն, բայց ծովը ստեղծող կաթիլներն են։

Ավետիք Իշխանյանն առաջարկում է ստեղծել մի մատյան ու այդ մատյանում տեղադրել բոլոր նրանց նկարներն ու անունները, ովքեր մասնակից են դարձել այս ազգադավությանը, համագործակցել են այս ճիվաղ վիժվածքի հետ ու երկիրն հասցրել այս վիճակին։