Հախուռն, անհավասարակշիռ և հակասական արտաքին քաղաքականություն

Ակնհայտ է, որ օրվա իշխանությունները չունեն արտաքին և ներքին քաղաքականության ռազմավարություն։ Սա, թերևս, նկատելի է իշխանությունների կողմից վարվող հախուռն, անհավասարակշիռ, երբեմն էլ իրար հակասող արտաքին քաղաքական խոսույթից, հանդիպումներից և այլն։

Ժամանակակից աշխարհում, երբ պետությունները մեծ փոխկապվածության մեջ են, երբ անգամ ներքին քաղաքական գործընթացներն են հաճախ միջազգային քաղաքականության մաս դառնում, արտաքին քաղաքականությունը, թերևս, պետությունների ամենանուրբ և ամենանպատակային աշխատանքի ոլորտն է դառնում։

Սակայն, արտաքին քաղաքականության ռազմավարություն գծելիս, կարևոր է հստակ պատկերացնել երկրի տեղը և դերը՝ պայմանական 5 տարի հետո, 10 տարի հետո, 20 տարի հետո։ Միևնույն ժամանակ, կարևոր է սահմանել, թե քո երկրի մրցակիցը ո՞ր երկիրն է, ու՞մ ես պատրաստվում դիմակայել։ Որպես մրցակից եթե սահմանում ես երկրի հնարավորություններով քեզ հավասարի, որին պետք է դիմակայես, նշանակում է զրկվել մրցունակությունից, առաջադիմելուց և ապահովել երկարաժամկետ հեռանկարում անխուսափելի ռեգրես։ Հետևաբար, տարածաշրջանում քո հավակնությունները պպետք է հավասարեցնես ռեգիոնալ տերություններին, որոնց դիմակայելու կանխավարկածով պետք է զարգացնես ՝

ա. տնտեսությունը,

բ․ բանակը և ռազմական տնտեսությունը,

գ․ արտաքին քաղաքականությունը,

դ․ պետության քաղաքական համակարգը։

ՈՒնենալ ռազմավարական հայեցակարգ, նշանակում է ունենալ դինամիկ և պրոակտիվ արտաքին քաղաքականություն, նպատակային գործողություններ։

Հայաստանի պարագայում նրբությունն այն է, որ երկիրը հայտնվել է աշխարհաղաղաքական ուժերի բախման էպիկենտրոնում՝ մի կողմից, իսկ մյուս կողմից՝ ռեգիոնալ քաղաքական ակտորների հավակնությունների թիրախում։

Հետևաբար, նրբությունն այն է, որ արտաքին քաղաքական ռազմավարությունը պետք է հենված լինի տարածաշրջանային ուժերի և տանդեմների հավասարակշռմանը՝ մի կողմից, աշխարհաքաղաքական գործող ակտորների բախման վտանգը երկրի սահմաններից վանելու քաղաքականությանը՝ մյուս կողմից։

Երկրի համար ստեղծված ժամանակավոր՝ այսրոպեական և երկարատև համընկնող շահերի ամբողջական օգտագործումը ենթադրում է առանձին կարճաժամկետ և կամ երկարաժամկետ, երկկողմ և կամ բազմակողմ տարածաշրջանային և արտատարածաշրջանային դաշինքների ձևավորում, որոնք հնարավորություն կստեղծեն անվտանգության միջավայրի բարելավման և ներպետական հիմնախնդիրների լուծման, քաղաքական համակարգի մոդեռնիզացման, զինված ուժերի վերակազմակերպման համար։

Արտաքին քաղաքականության ռազմավարության բացակայության պայմաններում պետությունը ո՛չ միայն կզրկվի «փոքր պետություն» տիտղոսից, այլև աստիճանաբար կմոտենա «ձախողված պետություն» աստիճանին։

Արա Պողոսյան

Մեկնաբանություններ