Հակաճգնաժամային կառավարության ստեղծումը դառնում է անխուսափելի
05.06.2020 | 00:33
Անցած մի քանի օրերը ցայտուն կերպով արձանագրեցին իշխանական թիմի և առաջին հերթին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի քաղաքական խուճապի նշանները։ Այս առումով‚ թերևս‚ կարող ենք նշել‚ որ իշխանական համակարգի և անձամբ կառավարության ղեկավարի ոչ ադեկվատության ցուցանիշը նոր ռեկորդ սահմանեց (իհարկե‚ բացասական առումով)։ Դժվար չէ նկատել‚ որ իշխանությունը գտնվում է խոր խուճապի մեջ՝ ինչպես միշտ փորձելով իր վրայից գցել պատասխանատվությունը և ստեղծված իրավիճակն իր ամբողջ բարդություններով բարդել ժողովրդի վրա։ Ոչ ադեկվատության ցուցիչ է նաև այն‚ որ իր և իր ընտանիքը կորոնավիրուսով վարակված լինելու մասին հռչակած վարչապետը կարող է ամենօրյա ռեժիմով հանդիպումներ կազմակերպել‚ ընդ որում‚ ամեն օր ընդլայնելով մարդկանց հետ շփման շրջանակը։
Կորոնավիրուսի դեմ պայքարի պրակտիկայում աննախադեպ երևույթ է‚ երբ իբրև թե ինքնամեկուսացման մեջ գտնվող վարակակիր վարչապետը հանդիպումներ է վարում‚ այն էլ առկա ձևաչափով և ամեն օր ընդլայնելով իր հետ շփվող մարդկանց թիվը։ Սրան ավելացնենք նաև վարչապետի՝ ժամը մեկ իրար հակասող հայտարարությունները‚ որտեղ զգացվում է վերջինիս ոչ հավասարակշիռ ու ոչ ադեկվատ վիճակը։ Ըստ էության‚ վարչապետն ինքն էլ որևէ պատկերացում չունի‚ թե համաճարակային խոր ճգնաժամից ու տապալումից ինչպես պետք է դուրս գալ։ Բացի այդ‚ ակնհայտորեն զգացվում է‚ որ վարչապետին ամենից շատ սարսափեցնում է երկրի ապագա սոցիալ-տնտեսական հեռանկարը‚ այդ պատճառով անընդհատ հարց է բարձրացնում‚ որ երկիրը փակելու դեպքում պետք է պատրաստ լինենք սոցիալ-տնտեսական ահագնացող մարտահրավերների։
Մի խոսքով‚ իրավիճակն այնքան ծանր է‚ որ նույնիսկ հանգամանքներին ոչ միշտ ադեկվատ նայող վարչապետն ու նրա թիմակիցները դա շատ լավ հասկանում են‚ ու դրանով են պայմանավորված նրանց անկումային տրամադրությունները։ Կառավարության ղեկավարից ու կառավարության անդամներից ավելի լավ ոչ ոք չի բնութագրում Հայաստանում այս պահին տիրող իրավիճակը։ Վերջիններս իրավիճակն անվանում են ծայրահեղ ծանր՝ երբեմն նաև նշելով‚ որ առողջապահական համակարգում ընդամենը երկու-երեք օրվա ռեսուրսներ ունեն։
Այս պայմաններում իշխանության վարկանիշը ամենացածր մակարդակում է‚ և պարզ է‚ որ այլևս իշխանությունը չունի հեղինակություն‚ ինչի պատճառով վարչապետի՝ դիմակ կրելու‚ ձեռքեր լվանալու‚ սոցիալական հեռավորություն պահպանելու մասին ամենօրյա պարզունակ հորդորները բացարձակապես ուշադրության չեն արժանանում։
Իշխանության նկատմամբ կա վստահության մեծ ճգնաժամ‚ և հասկանալի է‚ որ թե հասարակության առողջ խավերի‚ թե նույնիսկ աստիճանաբար ուղեղներն առողջացող պողոսների մոտ հարց է առաջանում՝ ինչպես ենք այս ամենը հաղթահարելու։ Առաջին հերթին հենց պողոսներն են մաշկի վրա զգում իրենց ընտրած ու պաշտելի ղեկավարության գործունեության արդյունքները։ Փաստորեն‚ պողոսներն են առողջապահական խնդիրների առջև ամենաանպաշտպանը‚ և առաջին հերթին հենց նրանք են ճաշակելու սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամի պտուղները‚ ու արդեն իսկ ճաշակում են։
Հասարակության և քաղաքական շրջանակներում հարց է առաջանում՝ ինչպես պետք է այս իրադրությունից դուրս գանք‚ և գրեթե աստիճանաբար ձևավորվում է կոնսենսուս այն հարցի շուրջ‚ որ այսօրվա իշխանական թիմն ի վիճակի չէ որևէ լուծում տալու։ Կորոնավիրուսի դեմ պայքարի երեք ամիսները ցույց են տվել‚ որ կառավարող թիմն ամեն ինչ տապալել է։ Վարչապետն իր վարքագծով վկայում է‚ որ դուխ չունի փոխելու իր թիմի անդամներին՝ առողջապահության նախարար‚ պարետ‚ ոստիկանապետ‚ որոնք պետք է ապահովեին կորոնավիրուսի դեմ պայքարը թե գրագիտության‚ թե մասնագիտական‚ թե օրենքի կիրարկման առումներով։ Նիկոլ Փաշինյանը չի ցուցաբերում որևէ ցանկություն‚ որից կարելի է հասկանալ‚ թե ուզում է ինչ-որ բան փոխել։ Ապավինելով իր թիմի ձախողակներին՝ նա փաստացի վտանգում է նաև սեփական վարկանիշը։
Այս պայմաններում քաղաքական տարբեր շրջանակներ բարձրաձայնում են Փաշինյանի ու նրա թիմի՝ րոպե առաջ հեռանալու անհրաժեշտության մասին‚ քանի որ դա կարող է լինել իրավիճակը փրկելու դեղատոմսը։ Իհարկե‚ լավագույն տարբերակն այն կլիներ‚ որ Նիկոլ Փաշինյանն այնքան ադեկվատություն և պատասխանատվություն ունենար‚ որպեսզի ընդուներ‚ որ ճգնաժամային պայմաններում երկիր կառավարելն իր ու իր թիմի գործը չէ‚ և հայտարարեր‚ որ թողնում գնում է։ Սակայն հասարակության մեջ համոզմունք կա‚ որ գոնե այս պահի դրությամբ Նիկոլ Փաշինյանը պատրաստ չէ նման քայլի։ Նախ՝ հոգեբանական տեսակետից մշտապես անհավասարակշիռ վիճակում է‚ երկրորդ՝ նրա մոտ‚ այնուամենայնիվ‚ որոշակի վախեր կան իր ապագայի վերաբերյալ. բավականին լուրջ ատելության‚ թշնամանքի մթնոլորտ է ստեղծել‚ և նա որոշակի երաշխիքներ պետք է ունենա վարչապետի պաշտոնից հեռանալուց հետո‚ առավել ևս‚ որ այժմ նրա անվան շուրջ բավականին լուրջ կոռուպցիոն սկանդալներ են շրջանառվում‚ խոսքը ծխախոտի‚ ադամանդի մաքսանենգության‚ զենքի վաճառքի մասին է։ Նույնիսկ այն հիմնական հաղթաթուղթը‚ որ խաղարկում էր Փաշինյանը‚ թե ինքը մաքուր է‚ թաթախված չէ կոռուպցիայի մեջ‚ մեծ հարցականի տակ է հայտնվում ներկայացված փաստաթղթերի ֆոնին։ ՈՒշագրավ է‚ որ նա այդպես էլ խուսափում է հերքել բարձրացված մեղադրանքները‚ ինչն ավելի մեծ կասկածներ է առաջացնում։
Ահա այս համատեքստում մի քանի տարբերակ է շրջանառվում՝ այնուամենայնիվ‚ ինչպես կարող է հեռանալ Նիկոլ Փաշինյանը։
1. Իհարկե‚ մեծ շքեղություն կլինի մտածել այս պահին Ազգային ժողովի արտահերթ ընտրությունների մասին‚ որի արդյունքում կձևավորվի նոր կառավարություն։ Այս տարբերակը որևէ մեկն այսօր լուրջ չի դիտարկում‚ ավելին‚ պատասխանատու քաղաքական շրջանակներն այս պահին ոչ նպատակահարմար են համարում հենց հիմա նման սցենարը։ Սակայն մոտ ապագայի տեսակետից ճգնաժամի մեղմացումից հետո արտահերթ խորհրդարանական ընտրությունների հարցն օրհասական է դառնում։
2. Փաշինյանի հեռացման ավելի ռեալ տարբերակների թվում կարելի է դիտարկել այն‚ որ կորոնավիրուսով պայմանավորված՝ ճգնաժամն ավելի խորանալուց հետո Նիկոլ Փաշինյանն էլ ավելի կխրվի ապատիայի‚ խուճապի մեջ։ Եվ նրա թիմն էլ‚ հասկանալով‚ որ Փաշինյանն այլևս այն առաջնորդը չէ‚ որի շուրջ պետք է կոնսոլիդացվել ու ինքնամոռաց անձնազոհությամբ խորտակվել նրա հետ նույն նավում‚ չի բացառվում՝ ՀՀ վարչապետը դրսից կամ ներսից ազդակներ ստանա‚ առաջարկվի մինչև ճգնաժամի ավարտը դեյուրե մնալ վարչապետ‚ սակայն միաժամանակ ստեղծվի հակաճգնաժամային լուրջ պրոֆեսիոնալ մասնագետներից ձևավորված կառավարություն։ Այդ կառավարության միակ ու ամենակարևոր գործառույթն այն կլինի‚ որ փորձի երկիրը հանել այս ճգնաժամից կամ գոնե մեղմել վտանգները։ Ի՞նչ ալգորիթմով դա կարող է տեղի ունենալ։ Նիկոլ Փաշինյանը ստիպված համաձայնում է այս սխեմային‚ սկսում է քաղաքական խորհրդակցությունների շարք այն ուժերի հետ‚ որոնք ֆորմալ կամ ոչ ֆորմալ առումով որևէ կերպ չեն ասոցացվում նախկինների հետ՝ ՀՅԴ‚ Վանեցյանի «Հայրենիք»‚ «Ազգային օրակարգ»‚ «Մեկ Հայաստան» և այլն։ Կարող են բանակցություններ ընթանալ նաև խորհրդարանական ուժերի՝ «Լուսավոր Հայաստանի»‚ «Բարգավաճ Հայաստանի» հետ։ Քաղաքական կոնսուլտացիաների արդյունքում կարող է պայմանավորվածություն ձեռք բերվել հակաճգնաժամային կառավարություն ստեղծելու շուրջ‚ որտեղ առանցքային պաշտոններին կնշանակվեն իրենց համակարգերում հարգված պրոֆեսիոնալ մարդիկ‚ որոնց խոսքը հեղինակավոր և ծանրակշիռ կլինի ինչպես հասարակության‚ այնպես էլ մասնագիտական շրջանակների մոտ։ Պետք է փոխվեն Երևանի քաղաքապետը‚ ոստիկանապետը‚ էկոնոմիկայի‚ առողջապահության և այլ ոլորտներում առանցքային պաշտոններ զբաղեցնող պաշտոնյաներ‚ որոնք պատասխանատու են հակաճգնաժամային ծրագրերի ձևավորման ու իրականացման համար։ Չի բացառվում՝ այդ ընթացքում որոշակի երաշխիքներ տրվեն Նիկոլ Փաշինյանին՝ նրա և նրա ընտանիքի անդամների անվտանգության առումով։
Ճգնաժամի կառավարելիության մակարդակը բարձրացնելուց հետո արդեն պետք է հայտարարվի արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ անցկացնելու մասին։ Կձևավորվի նոր Ազգային ժողով‚ որը կարտացոլի տվյալ պահին առկա տրամադրությունները‚ ինչի արդյունքում կստեղծվի նոր կառավարություն։ Այսօրվա գլխավոր խնդիրը հակաճգնաժամային լուրջ‚ պրոֆեսիոնալ կառավարություն ձևավորելն է։ Կլինի դա Նիկոլ Փաշինյանի հետ‚ թե առանց նրա՝ քաղաքական կոմպրոմիսի խնդիր է։ Փաշինյանն այսօր անընդունակ է ղեկավարելու երկիրը‚ խնդիրը Հայաստանն ու Արցախը կոլապսից փրկելն է‚ եթե դա դեռ հնարավոր է։ Իհարկե‚ այստեղ քաղաքական կամք է հարկավոր ինչպես վարչապետի‚ այնպես էլ ընդդիմադիր դաշտի քաղաքական ուժերի կողմից։ Իհարկե‚ չի բացառվում‚ որ իրավիճակն այնքան ծանրանա‚ որ Փաշինյանի կարծիքը չհարցնեն։ Այս պահին կարող ենք նկատել‚ որ ՀՀ գործող վարչապետը հույսը դնում է ինչ-որ հրաշքի վրա‚ և այդ հրաշքը‚ ինչպես ցույց տվեցին վերջին շաբաթները‚ բժշկական դիմակներն են‚ ձեռքերը մաքուր պահելը‚ սոցիալական հեռավորություն պահելը։ Եվ չէինք ասի‚ թե դա շատ հուսադրող հրաշք է‚ առավել ևս‚ որ այդ կանոններն այդպես էլ չփրկեցին Փաշինյանին կորոնավիրուսով վարակվելուց‚ եթե իհարկե‚ հավատանք‚ որ նա իրոք վարակվել է։
Արամ Վ. ՍԱՐԳՍՅԱՆ
Մեկնաբանություններ
Ասում են...
.
.
-
Ասում են Ռուսաստանի նախագահ Պուտինը Զանգեզուրի միջանցքի մասին ոչ մի նոր բան չի ասել Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո, որն ավարտվել է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ։ Միևնույն ժամանակ, հայտնի չէ, թե այս հարցում Հայաստանը, Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան ինչպես են «ընտելանալու» միմյանց:
-
Ասում են… Ռուսաստանի տարածքին հեռահար ճշգրիտ զենքերով հարվածներ հասցնելու հնարավորություն ՈՒկրաինայի ԶՈՒ-ն չունի, հետևաբար, եթե հայտարարվում է, որ ՈՒկրաինային թույլատրվում է նման հարվածներ հասցնել, ապա դա նշանակում է, որ ՆԱՏՕ-ն ուղիղ մտնում է կոնֆլիկտի մեջ Ռուսաստանի հետ
-
Ասում են… Վլադիմիր Պուտինի այցն Ադրբեջան պատմական իրադարձություն էր, քանի որ այն նշանավորեց Հարավային Կովկասում Ռուսաստանի գլխավոր դաշնակցի փոփոխությունը։ Ավելի քան 30 տարի Հայաստանն այդպիսի դաշնակից էր, բայց հիմա որոշել է անցնել Արևմուտքի կողմը՝ ներառյալ Ֆրանսիան, ԵՄ-ը և ԱՄՆ-ը
-
Նիկոլն արգելել է իրեն նկարել Արարատների ֆոնին Ըստ մերձնիկոլական շրջապատից տարածվող լուրերի` կապիտուլյանտ ոչնչությունը հրահանգել է իր աշխատակազմի լուսանկարիչներին և օպերատորներին իրեն չպատկերել Արարատ լեռների ֆոնին:
-
Ասում են… Մի շարք երկրներում, ցավոք, նաև Հայաստանում մեծ խանդավառություն չկար այն հարցում, որ Ռուսաստանն ինչ-որ կերպ վերահսկեր Հայաստանով լոգիստիկ ճանապարհը Նախիջեւանի և Ադրբեջանի հիմնական տարածքի միջև։ Այստեղ, նախ և առաջ, Թուրքիայի շահն է
-
Ասում են… Ես հստակ ասել եմ՝ նյութական որևէ ակնկալիք, կլինի կազմակերպություն կամ անձ, եթե ինքը ներգրավված է այս շարժմանը, չի կարող ունենալ, սկսած ինձնից, փոխարենը՝ մենք բոլորս կստանանք Հայրենիք ու Պատիվ
-
Ասում են… Հիմա մենք բավականին բարդ շրջան ենք ապրում մեր բարեկամ, եղբայրական Հայաստանի հետ հարաբերություններում։ Դա նույնիսկ ավելին է, քան եղբայրականը, քանի որ այստեղ ավելի շատ հայեր են ապրում, քան՝ բուն Հայաստանում
-
Ասում են Մարտի 8-ից առաջ Մեծ Բրիտանիայի և ԱՄՆ-ի դեսպանատները զգուշացնում էին իրենց քաղաքացիներին զգույշ լինել Մոսկվայում՝ չասելով, թե ինչ է կատարվում
-
Ասում են… Իհարկե, Բրյուսելը շահագրգռված է Հայաստան-ՀԱՊԿ կապի թուլացմամբ, իսկ Դաշինքի պաշտոնական խոսնակները մեկ անգամ չէ, որ հանրային լավատեսություն են հայտնել ՆԱՏՕ-ի հետ մերձեցման Հայաստանի հեռանկարների վերաբերյալ
-
Ասում են…
Ափսոսում ենք, որ ՀՀ ղեկավարությունը, ըստ ամենայնի, գիտակցված որոշում է կայացրել՝ վարել ՌԴ-ի հետ հարաբերությունների հետևողական վատթարացման, Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցած ամեն ինչում Ռուսաստանին մեղադրելու գիծ։ Դա, իհարկե, հարիր չէ դաշնակցային հարաբերություններին
-
Ասում են Պաղեստինյան ՀԱՄԱՍ-ը 10-20-100 անգամ ավելի քիչ զենք ունի, քան ունեին Լեռնային Ղարաբաղի հայերը և ադրբեջանական բանակը իսրայելական բանակը չէ։ Թող Հայաստանում մտածեն։
-
Ասում են… Որոշ երկրներ փորձում են խաթարել ԱՊՀ անդամների օրինական իշխանությունը, ավանդական արժեքները և իրավիճակն ամբողջությամբ: Անհրաժեշտ է կանխարգելիչ աշխատանք՝ ԱՊՀ երկրների անվտանգության ապահովման համար։
-
Ասում են… Ռուսաստանը և Բելառուսը օգուտ չունեն իսրայելա-պաղեստինյան հակամարտությունից: ՈՒ՞մ է այն ձեռնտու Մեզ ու ռուսաստանցիներին կշտամբում են «Ձեռնտու է Ուկրաինան հետին պլան է մղվել» Լսեք, եկեք անկեղծ լինենք այն, որ մեր մասին սկսել են ավելի քիչ խոսել, թերևս, վատ չէ: Բայց ո՛չ այդ գնով։ Մարդիկ են զոհվում։ Ինչի՞ վրա ենք ուրախանալու։
-
Ասում են…
Աշխարհում արևմտյան ազդեցությունը հսկայական ռազմաֆինանսական բուրգ է, այն իրեն պահելու համար անընդհատ նոր «վառելիքի» կարիք ունի՝ ուրիշներին պատկանող բնական, տեխնոլոգիական, մարդկային ռեսուրսներ
-
Ասում են…
10 ամսվա շրջափակումից հետո՝ սեպտեմբերի 19-ին, ադրբեջանական զինված ուժերը դաժան հրետակոծության ենթարկեցին Լեռնային Ղարաբաղը։
Սիրտս կոտրվում է, երբ իմանում եմ Լեռնային Ղարաբաղից բռնի տեղահանված և Հայաստան զանգվածաբար փախչող հազարավոր հայ ընտանիքների ցավի, կորստի, մարդու իրավունքների կոպիտ խախտումների մասին:
Տարածաշրջանային
