Պատմության արդեն վատ համբավ ձեռք բերած դասագրքի շուրջ քննարկումներն ու քննադատություններն այնպիսի ծավալ են ընդունել, որ միայն առողջ բանականություն ու գիտական անաչառություն չունեցող մեկը կշարունակի պնդել, որ այն պետք է թողնել շրջանառության մեջ։ Այս ձևակերպումն առաջին հայացքից շատ կտրուկ կարող է թվալ և նույնիսկ վիրավորական, սակայն ես այդպես չեմ կարծում։ Ինչու՞:
Հայոց մեր օջախներում հիմա ամանորյա եռուզեռ է. տոնածա՛ռ, եփութա՛փ, նախապատրաստվում ենք` կարողացածներիս չափով: Շատերս, անգամ, փորձելու ենք սեփական հասակներիցս ավե՜լ թռչել` վերջին մեր ոսկեղենը լոմբարդ տանելով... որ հարևան-բարեկամներից հետ չմնանք և այլն:
1920 թ. թուրքական պետության հիմնադիր Քեմալ Աթաթյուրքը գրում էր, որ «Կովկասյան պատը պետք է վերացնել», այլապես Թուրքիան պաշտպանվելու հնարավորություն չի ունենա և չի կարող զարգանալ։