Մի դարձեք բիոզանգված
22.05.2020 | 00:14
Մենք ապրում ենք ճգնաժամի պայմաններում՝ առողջապահական կամ սանիտարական: Ճգնաժամն ունի իր պահանջներն ու պարտադրանքները: ԲՈԼՈՐԻՍ: Իշխանությանը և ժողովրդին: Ճգնաժամն ունի յուրահատկություններ, օրինակ, չի բացառվում, որ ճգնաժամային անարդյունավետ կառավարումը հանգեցնի տնտեսական ու քաղաքական ճգնաժամի: Տնտեսականից խուսափելու համար ՀՀ կառավարությունը ստիպված էր թուլացնել սանիտարականի պահանջները: Որքա՞ն է կառավարության ՄՈԳ-ը՝ միջին որակական գնահատականը: Որքա՞ն է հասարակության ՄՈԳ-ը, որքա՞ն է ընդդիմության ՄՈԳ-ը: Այս հարցերն առանձին-առանձին ունեն պատասխաններ, պատասխանների համադրումը ձևավորում է Հայաստանի Հանրապետության՝ իբրև պետության, դիմադրունակության մակարդակը: Փաստերն ապացուցում են, որ մենք դեռ ԱՆՄԱԿԱՐԴԱԿ ՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆ ԵՆՔ: Ինչու՞.
1. Երեկ կառավարության նիստում, դիմակակիր վարչապետը հայտարարեց, որ իրավիճակը շատ ավելի լուրջ է, քան կարող էին պատկերացնել, և պարետատունն ու ոստիկանությունը անցնում են խիստ ռեժիմի՝ պետք է կարողանալ ապահովել կարանտինային ռեժիմ՝ առանց կարանտինի: Նոր խոսք կարանտինի մե՞ջ: Թե՞ հայտարարություն, որ հակահամաճարակային քաղաքականությունը տապալել են՝ իր ու պարետի գլխավորությամբ: Բայց՝ բոլորն իրենց տեղում են մնում՝ պարետից նախարար: ՈՒ՝ ինչքա՞ն է դեռ Հայաստանը փորձադաշտ մնալու:
2. Ճգնաժամային կառավարումը ստացվեց կիսատ-պռատ՝ կազմվեցին բազում փաթեթներ, բայց աջակցության ծրագրերի հասցեականությունն ու կատարումը թուլացրեց ազդեցության ՄՈԳ-ը: Կառավարման համակարգից դուրս դրվեց խորհրդարանը՝ ԱԺ-ն ընդամենը հերթական ու արտահերթ նիստերում ընդունում էր կառավարության օրինագծերը, չունեցավ ՍԵՓԱԿԱՆ նախաձեռնություն, փոխարենը դարձավ ՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ծեծկռտուքի ասպարեզ, որտեղ գլադիատորների ուժերը անհավասար էին: Հանդիսատեսի համար դա ավելի էր անլրջացնում կորոնավիրուսի գոյությունն ու վտանգավորությունը: Հիմա գոնե կառավարությունը պատկերացնու՞մ է իրավիճակը, ունա՞կ է կառավարել, թե՞ փորձում է վախ սփռելով՝ մարդկանց տանը պահել: Ինքնին հասկանալի էր, որ հասարակական տրանսպորտի աշխատանքը, ձեռնարկությունների վերաբացումը բերելու են վարակվածների թվի աճի: Փաստացի՝ կառավարությունը ինքն իր համար փակել է կարանտինին վերադարձի ճանապարհը, երբ չէր պահվում կարանտինը: Չի ասվում, բայց բացահայտ է, որ սեփական անզորության դրդումով՝ կառավարությունը ընտրել է բնական իմունիզացիայի ճանապարհը՝ վարակակիրների թվի աճ այնքան, երբ վիրուսը ինքն իրեն կսպառի: Ով դիմացավ, դիմացավ՝ կեցցե առողջապահության նախարարը, ով հեռացավ,հեռացավ՝ ինչու՞ չէր լսում վարչապետին:
3. Աբսուրդ է, որ մայիսի վերջին Հայաստանում կան մարդիկ, որ պնդում են՝ կորոնավիրուս չկա: Դա խելագարության կանխավարկած է՝ խառնված քաղաքական ու քրեական քրոնիկոնի հետ: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի՝ իբրև քաղաքական գործչի պարտությունն է, որ հասարակությունը իրեն այլևս լուրջ չի ընդունում: Նրա վարած քաղաքականության հետևանքն է, որ տրոհված, մասնատված քաղաքական դաշտում ունի եզակի աջակիցներ անգամ կորոնաճգնաժամի պայմաններում: Փաստացի՝ բոլոր կուսակցությունները, բացի «Հանրապետությունից», նրա դեմ են: Իսկ «Հանրապետությունը» պաշտպանում է ոչ թե Նիկոլ Փաշինյանին, այլ պետությունը ու վարչապետին, ներկայացնում ճգնաժամից դուրս գալու առաջարկներ, որոնց ՄՈԳ-ը բազմիցս բարձր է կառավարության քայլերից: Ի տարբերություն այլ կուսակցությունների՝ առանց թույն ու թշնամանք բազմապատկելու: Առանց հայտարարությունների, որ Փաշինյանին մնացել են հաշված օրեր: Ցավոք, ոչ միայն իշխանությունը չի կարողանում գլխավորն ու երկրորդական տարբերակել, այնպես էլ քաղաքական դաշտի հնաբնակներն ու նորահայտները: ՈՒ այդ ընդհանրական անհամարժեքությունը ունի միայն մեկ պատճառ՝ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ՉԻ ԱՎԱՐՏՎՈՒՄ ԻՆՔՆԱՆՈՒՅՆԱԿԱՆԱՑՈՒՄԸ, չի ձևավորվում ԻՆՔՆԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ընկալումը, և չկա ուժ, որ պատրաստ է ինքնիշխանության ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅԱՆԸ:
Սա կարող էր համարվել ողբերգություն, եթե լիներ վերջնական ախտորոշում, բայց քաղաքականությունը երբեք վերջ չի ունենում, հավերժական գործընթաց է, ու դա փոփոխության հույս ու հեռանկար է տալիս:
Մայիսի 19-ին ԱԺ-ն ընդունեց «Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ» ՀՀ օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու նախագիծը՝ բաց տարածքներում դիմակ չունենալու դեպքում անձանց 10 000 դրամ կտուգանեն: Փոխնախարարի մակարդակով լրջորեն բացատրվում էր, որ բաց տարածքներում դիմակ կրելը պարտադիր չէ, պարտադիր է փակ տարածքներում դիմակ կրելը: Մեկ շաբաթից նույն կամ մեկ այլ փոխնախարար գալու է ԱԺ ու նույն լրջությամբ հայտարարի, որ հետայսու նաև բաց տարածքներում է դիմակ կրելը պարտադիր: ՈՒրեմն՝ ինչու՞ է կառավարությունը կես քայլերով առաջ գնում՝ համաճարակի առաջընթաց պայմաններում: Առավել ևս, որ հաջորդ օրն արդեն Նիկոլ Փաշինյանը լայվով զգուշացնում է՝ եթե տեմպը չկոտրենք, մայիսի 29-ին կունենանք 10 000, հունիսի 12-ին՝ 20 000 դեպք, մահվան թվերը էականորեն կավելանան, վերակենդանացման բաժանմունքներն ամբողջովին լցված կլինեն պացիենտներով, ու մարդկանց օգնություն ցույց տալ չեն կարողանա. «Եթե մենք այս դինամիկան չկոտրենք, տեմպը չփոխենք, եթե չիջեցնենք կտրուկ այս դինամիկան, մենք իսկապես շատ լուրջ պրոբլեմների առաջ ենք կանգնելու, և ամեն օր մեզ մոտ տասնյակ, կարող է նույնիսկ հարյուրավոր մարդիկ են մահանալու: Ինչը նշանակում է, որ մենք ստիպված կլինենք կրկին մտցնել հնարավոր ամենախիստ սահմանափակումները»: Հավելեք, որ առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը երեկ ասուլիսում հաստատեց, որ կորոնավիրուսով վարակված հարյուրավոր քաղաքացիներ, որ ախտանշաններ չունեն կամ թեթև են տանում հիվանդությունը, կվերադառնան տուն, այլևս չեն մեկուսացվի հիվանդանոցներում ու հյուրանոցներում: Նրանց տնային հսկողությամբ զբաղվելու են քաղաքային պոլիկլինիկաների, գյուղական ամբուլատորիաների և առողջության կենտրոնների բուժաշխատողները: Այսինքն՝ պետության ռեսուրսներն այլևս չեն հերիքում ասիմպտոմ հիվանդներին պահելու, նրանց ուղարկում են տուն՝ ընտանիքի անդամներին վարակելու ու հիվանդների թիվը բազմապատկելու: Սա պետության ՄՈԳ-ն է՝ բացասական նշանով: Փաստացի՝ պետությունը լվանում է ձեռքերն ու ասում՝ այսօր դեռ ի վիճակի եմ մահամերձ հիվանդներին բուժել, վաղը գուցե դա էլ չկարողանամ, դուք պահեք ձեզ: Բուժվեք հեռախոսով: Ինչո՞վ իտալական տարբերակ չէ: Մայիսի 20-ին եղան բողոքի ակցիաներ ու ոստիկանությունը վարչական կալանքի ենթարկեց թե ռեստորանատերերին, թե «Ադեկվադի» անդամներին ու համակիրներին: Սա խորհրդանշական էր՝ մինչ հասարակության մի մասը օրվա հացի խնդիր է լուծում, մյուս մասը քաղաքական խաղեր է տալիս:
Քաղաքական խաղերի մասին. ԵԱՏՄ հեռավար գագաթնաժողովում քննարկվեց էներգակիրների գնի ձևավորման հարցը, և ՌԴ նախագահն առաջարկեց հարցը հանել ռազմավարությունից, որ ԵԱՏՄ-ում ընդունվելիք հիմնական փաստաթուղթն էր: Մինչ Նիկոլ Փաշինյանն ընդգծում էր, որ «Էներգակիրների ընդհանուր շուկան, որում գործում են հավասարության սկզբունքները, պետք է դառնա մեր ինտեգրացիոն գործընթացների հիմքը, առանց դրա հնարավոր չէ որակական առաջխաղացումը, առանց դրա հնարավոր չէ ապահովել տնտեսության զարգացման հավասար պայմաններ բոլոր անդամ երկրների համար», որ մինչև 2025-ի ռազմավարությունում պետք է անպայման նշվի էներգակիրների ընդհանուր գնի բանաձևը, ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը պնդում է, որ ԵԱՏՄ-ում գազի գնի միասնական բանաձևի կիրառման համար անհրաժեշտ է ինտեգրման բարձր մակարդակ, որն այսօր դեռ չկա, իմա՝ «միասնական գինը հնարավոր է միայն միասնական շուկայի ու միասնական բյուջեի, միասնական հարկային համակարգի դեպքում»: Այսինքն՝ գազի գնի իջեցման դիմաց ՌԴ նախագահը Բելառուսից ու Հայաստանից պահանջում է հրաժարում անկախությունից: Սա է գազի իրական գինը, եթե գնում ենք Ռուսաստանից: Մեր ԱՆԿԱԽՈՒԹՅԱՆ գինը դառնում է գազի գին: Ոմանք կարող են առարկել, որ Պուտինը հավերժ չէ: Հարկավ, բայց Պուտինը կառավարման 20 տարիներին ստեղծել է այնպիսի քաղաքական էլիտա և աուրա, որտեղ ԱՅԼԸՆՏՐԱՆՔ չունի: Նա մտադիր է կառավարել Ռուսաստանը մինչև 2036-ը՝ 2024+12 տարի: Ինչ կկատարվի Ռուսաստանում, թող որոշեն ռուսները, բայց ստացվում է՝ ինչ կատարվում է Հայաստանում, նույնպես ուզում են որոշել ռուսները: Օրինակ՝ ՌԴ ԱԳ նախարարը 3 տարի առաջ հայտարարում էր, որ աշխատում են ԱԺ ընդդիմության հետ, հետևանքները այսօր տեսնում ենք: ՌԴ ԱԳ նախարարը բողոքում էր, որ ռուսական ընկերությունների դեմ Հայաստանում քրեական գործեր են հարուցվում: Այսինքն՝ ռուսները Հայաստանում կարող են ներդրումներ չանել, բայց ՀԿԵ-ն «կառավարել», կաշառվել՝ ի վնաս պետության, ու Հայաստանը պետք է լռի, որովհետև ՌՈՒՍՆԵՐՆ են, ռազմավարական ռուսները: Այն ռազմավարական ռուսները, որ «Կոլցո» օպերացիայից ու հայկական տարածքները Ադրբեջանին նվիրելուց հետո 1994-ին կապիտուլյացիայի ակտի փոխարեն հրադադարի համաձայնագիր պարտադրեցին՝ փրկելով Ադրբեջանն իբրև պետություն: Այն ռազմավարական ռուսները, որ 2016-ի ապրիլին 3 օր անհայտ կորած էին, հետո, երբ հայկական բանակը անցնում էր գրոհի, դարձյալ հրադադար պարտադրեցին: Հիմա էլ Իլհամ Ալիևին փրկելու համար: Այն ռազմավարական ռուսները, որ 2001-ին «Գույք պարտքի դիմաց»-ով Հայաստանից վերցրին արտադրական հզորությունները, որ կարող էին ռազմարդյունաբերական ձեռնարկությունների վերածվել և նվազեցնել իրենց «բիզնեսը»: ՈՒ երբ այսօր ՌԴ ԱԳ նախարարը խոսում է Արցախի հարցի լուծման փուլային տարբերակի մասին, իսկ Ռուսաստանում ապաստանած ու հետաքննության տակ գտնվող հայերը կամ չեն վերադառնում, կամ՝ հանկարծ դառնում են մեր օրերի Մեգրե, ոչ ոք չի՞ ուզում հարցնել՝ ձեզ այդ տեղեկությունները ո՞վ է փոխանցել, ու՞մ խոսափողն եք: Թե՞ դեռ այնքան չեք հասունացել, որ հասկանաք՝ դուք և ձեր շրջապատը փոքրիկ ու անարժեք պտուտակն եք օտարի թափանիվի, որը պտտվում է իր շահերը ձեր պետության շահերի հաշվին հաստատելու համար: Եվ ո՞վ եք դուք ընդհանրապես: Ընդհանրապես նաև ժամանակն է ռազմավարական ռուսներին հիշեցնելու, որ եթե ամեն ինչ վճարովի է, արժի Գյումրիի 102-րդ ռազմաբազայի համար վճարել: Կամ հարցնել՝ ո՞նց եղավ, որ ՌԴ-ն Բելառուսում ռազմաբազա չունի: ՈՒ հերիք է թուրքերով վախեցնեք, թուրքերը ամեն տեղ էլ հարձակվում կամ նահանջում են՝ Կրեմլի հետ համաձայնեցնելով: Իսկ անհամաձայնության դեպքում թե ՌԴ դեսպան են սպանում, թե զինվորներին: «Սու» էլ են խփում: «Թուրքական հոսքի» կառուցումից հետո էլ գազ չեն ուզում: Միով բանիվ՝ ամեն ինչ հանգում է ինքնիշխանության, ոչ թե իշխանության հարցին: Ով էլ լինի ՀՀ վարչապետը, նրան պարտադրվելու է նույնը՝ զիջիր պետությանդ ինքնիշխանությունը: Թե Լևոն Տեր-Պետրոսյանի, թե Սերժ Սարգսյանի հրաժարականների պատճառը եղել է ինքնիշխանությունը պահելու ձգտումը, Ռոբերտ Քոչարյանն էլ գնացել է «Ամեն ինչ՝ իշխանության դիմաց» ճանապարհով: ՈՒ ինչու՞ հնարավոր չէ հեղափոխությունից հետո նախկին պայմանագրերի վերանայում և ազգայնացում՝ սկսած ՀԷՑ-երից, Հայռուսգազարդից, Իրան-Հայաստան գազամուղից, ԶՊՄԿ-ից, ՀԿԵ-ից մինչև «Գույք պարտքի դիմաց»: Հեղափոխությունը դա է, ոչ թե անօրինական գույք-մույքը: Մեկ էլ՝ հանրաքվեն:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ
Հ. Գ. Կարանտինն արագացրեց քաղաքական գործընթացները, երբ բոլորը կոչ են անում ՄՏԱԾԵԼ, մնում է խնդրել՝ ՀԱՍԿԱՑԵՔ: Մի դարձեք բիոզանգված, իշխանությունները փոխվում են, պետությունը մեկն է, պահպանեք ձեր ինքնության ու պետության ինքնիշխանության իրավունքը: Արժի «մարդ ուտելու» ընդմիջումներին էլ ուղտ պահել՝ ինչու՞ ոչ, պետք կգա: Կամ էլ նկարիր մեքենայիդ նոր պետհամարանիշը՝ ի նպաստ պետականաշինության: Ողջ լերուք:
Հեղինակի նյութեր
Մեկնաբանություններ