«Հետևողական և սրտացավ աշխատանքի շնորհիվ կհաջողենք ապահովել ծրագրի արդյունավետությունը»

«ՀԱԶԱՐԱՄՅԱԿԻ ՄԱՐՏԱՀՐԱՎԵՐՆԵՐ»
Մարտիմեկյան իրադարձություններից հետո որոշակիորեն կասկածի տակ դրվեց ամերիկյան կառավարության «Հազարամյակի մարտահրավերներ» կորպորացիայի կողմից Հայաստանում իրականացվող շուրջ 236 մլն դոլար արժողությամբ ծրագիրը: Վերջերս ԱՄՆ կատարած պաշտոնական այցի շրջանակում վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը հանդիպեց նաև այդ կորպորացիայի գլխավոր գործադիր տնօրեն Ջոն Դանիլովիչի հետ, ինչի արդյունքում ամերիկյան կողմը հավաստեց, որ հայաստանյան ծրագիրը կշարունակվի: Նկատենք, որ 2008-ը լինելու էր հնգամյա այս ծրագրի շինարարական փուլի մեկնարկային տարին, և ըստ այդմ, «ՀՄՀ-Հայաստան» ՊՈԱԿ-ի գլխավոր գործադիր տնօրեն ԱՐԱ ՀՈՎՍԵՓՅԱՆԻՑ փորձեցինք ճշտել, թե ինչ ծավալի աշխատանքներ են իրականացվել անցած գրեթե տասն ամիսների ընթացքում:
-Պարոն Հովսեփյան, նախ խոսենք ծրագրի՝ «Ճանապարհաշինություն» բաղադրիչով իրականացված աշխատանքների մասին:
-2008 թվականն իրապես ծրագրի բոլոր բաղադրիչների մասով էլ մեկնարկային տարի էր: Նախապատրաստական փուլից հետո սկսեցինք շինարարական աշխատանքներն ու, մասնավորապես, «Ճանապարհաշինության» բաղադրիչով մինչև դեկտեմբեր շահագործման կհանձնենք Արմավիր-Իսահակյան-Գյումրի մայրուղու 24,5 կմ հատվածը, որը կձգվի Գետափ համայնքից մինչև Աղին համայնք: Հիշեցնեմ, որ այս ճանապարհահատվածի շինարարության մեկնարկը տրվեց նախորդ տարվա նոյեմբեր ամսին ու, փաստորեն, մեկ տարվա ընթացքում այն հանձնում ենք շահագործման: Թերևս հավելեմ, որ այդ ճանապարհահատվածը կարևոր նշանակություն է ունենալու 9 համայնքների համար: «Ճանապարհաշինության» բաղադրիչով ունենք նաև երկրորդ մեծ նվաճումը. օգոստոսի 1-ին, ի վերջո, կապալառու կազմակերպությունների հետ ստորագրեցինք 273 կմ ճանապարհահատվածի նորոգման պայմանագրերը: Այդ աշխատանքները բաժանել ենք 6 լոտի, ընդ որում, նկատենք, որ այդպիսով ճանապարհաշինական աշխատանքներ կիրականացվեն հանրապետության բոլոր մարզերում, և այդ 6 կապալառու ընկերություններն այսօր արդեն տեղերում կատարում են հողային աշխատանքները. մինչև 2010-ի հունիս այդ ճանապարհահատվածներն ամբողջությամբ շահագործման կհանձնենք: Բացի շինարարությունից, ինչպես գիտեք, շարունակվում են նաև նախագծային աշխատանքները: Այսօր շուրջ 30 պատրաստի նախագիծ ունենք, որոնց շինարարական մրցույթները նախատեսում ենք անցկացնել արդեն հաջորդ տարի:
-Գաղտնիք չէ, որ ծրագրի ամենամեծ բաղադրիչը «Ոռոգումն» է, և, ըստ այդմ, խնդրեմ, նաև ներկայացրեք, թե անցած 10 ամիսների ընթացքում ի՞նչ ծավալի աշխատանքներ իրականացվեցին այդ մասով:
-Այս բաղադրիչը ոչ միայն ամենամեծն է ծավալների ու ֆինանսների տրամադրման առումով` 113 մլն դոլար, այլև ամենաբարդն է իրականացման տեսանկյունից: Դրանք, ճիշտ է, հիմնականում շինարարական ծրագրեր են լինելու, բայց լինելու են նաև տեխնիկական աջակցության ծրագրեր, որոնք ևս այսօր իրականացման փուլում են: Փորձեմ ըստ հերթականության ներկայացնել: Նախ՝ շինարարության մասով. օգոստոսին ավարտեցինք 4 համայնքների (Արևշատ, Լանջազատ և Աբովյան համայնքները Արարատի մարզում և Գրիբոյեդով համայնքը Արմավիրի մարզում) ներտնտեսային ոռոգման ցանցերի նորոգման աշխատանքները` ընդհանուր 6 կմ երկարությամբ: Ի միջի այլոց, «Ոռոգման» բաղադրիչի շրջանակում նախատեսվել է 14 մլն դոլար ուղղել հենց ներտնտեսային ցանցերի վերականգնման աշխատանքներին, որոնց արդյունքում կնորոգվի շուրջ 250 կմ ներտնտեսային ցանց: Ինչևէ, զուգահեռաբար շարունակում ենք նախագծային աշխատանքները: Այստեղ ցավով պետք է նշեմ, որ գնաճի և դոլարի արժեզրկման պատճառով ստիպված եղանք կրճատել ոռոգման ծրագիրը, և այսօր կարող եմ ասել, որ այս ծրագրի շրջանակում մենք կիրականացնենք ինքնահոս եղանակով 9 ոռոգման ցանցերի շինարարական աշխատանքները, կվերանորոգենք 18 պոմպակայան, ինչպես նաև կիրականացնենք Արարատյան դաշտավայրի դրենաժային համակարգի վերականգնման ծրագիրը: Տեխնիկական ցածր հիմնավորվածության պատճառով ջրամբարների կառուցման կամ հիմնանորոգման աշխատանքները դուրս մնացին ծրագրից, որի արդյունքում այդ գումարները կուղղվեն ոռոգման այլ ճյուղերի կարգավորման աշխատանքներին: Մինչև տարեվերջ թվարկածս բոլոր ուղղություններով կավարտենք նախագծային աշխատանքները, որպեսզի 2009-ին արդեն կարողանանք սկսել շինարարական աշխատանքները: Ասեմ, որ արդեն 1 մրցույթ սկսել ենք՝ Արզնի-Շամիրամ մայր ջրանցքի 4,5 կմ հատվածի վերանորոգումը, որն այսօր տենդերային գործընթացում է, և ձմեռային ամիսներն օգտագործելու ենք, որպեսզի այնտեղ սկսենք աշխատանքները: Ինչ վերաբերում է ինքնահոս համակարգերին, պոմպակայաններին և Արարատյան դաշտավայրի դրենաժային համակարգին, դրանք կմնան 2009-ին: «Ոռոգման» բաղադրիչով ունենք ևս մեկ կարևոր ծրագիր, որն արդեն իսկ սկսել ենք։ Խոսքը ՋՕ-երի կարողությունների ուժեղացման մասին է: Հայաստանում կա 52 ջրօգտագործող ընկերություն, որոնք էլ, ըստ էության, կառավարում են տեղերում ջրի բաշխումը, և շատ կարևոր է, որ նրանք լինեն ոչ միայն տեխնիկապես հագեցած, այլև իմանան, թե ինչպես է հնարավոր լավագույնս կառավարել ջրօգտագործումը տեխնոլոգիական, օգտագործվող ջրի դիմաց վճարների հավաքագրման ու ֆինանսական հոսքերի տնօրինման առումներով: Հենց այս ուղղությամբ է, որ սերտորեն աշխատում ենք ՋՕ-երի հետ, ու թեև ենթակառուցվածքների նորոգման համեմատ գումարային առումով սա փոքր ծրագիր է, սակայն, ըստ էության, առանց այս ծրագրի, կառուցվող կամ նորոգվող ենթակառուցվածքների տնօրինումն ու կառավարումը դառնում են առավել խոցելի, և արդյունքում գյուղացու համար շոշափելի չի դառնա կատարված աշխատանքի արդյունավետությունը:
-Բանակցային փուլում ծրագրի հաջորդ` «Ջրից դեպի շուկա» բաղադրիչը ներառված չէր, և միայն հայկական կողմի ջանքերի շնորհիվ այն տեղ գտավ ծրագրում: Ի դեպ, նախորդ տարի, երբ Հայաստանում էր «Հազարամյակի մարտահրավերներ» կորպորացիայի ղեկավար Ջոն Դանիլովիչը, նրան ներկայացրիք այս բաղադրիչի շրջանակում հիմնված ցուցադրական տնտեսություններն ու, եթե չեմ սխալվում, նրա կողմից այդ տնտեսությունները մեծ հավանության արժանացան: Այս տարվա անցած 10 ամիսների ընթացքում այս բաղադրիչով ի՞նչ ծավալի աշխատանք է իրականացվել:
-Իրոք, այս բաղադրիչը շատ կարևոր է, որն իր մեջ ներառում է 3 ուղղություն` ջրի կառավարման և բարձրարժեք գյուղատնտեսության թեմաներով ֆերմերների վերապատրաստում, նրանց հետ ցուցադրական տնտեսությունների հիմնում, որտեղ և, ըստ էության, առարկայորեն կներկայացնենք նոր տեխնոլոգիաների ու բարձրարժեք բույսերի մշակման արդյունավետությունը, և երրորդը՝ վարկային ծրագրի իրականացում: Նշված երեք ուղղություններով էլ այսօր առաջընթաց ունենք, մասնավորապես, արդեն ունենք վերապատրաստված 18 հազար ֆերմեր, անխտիր բոլոր մարզերում արդեն առկա է թվով 52 ցուցադրական տնտեսություն, և սեպտեմբերի 1-ի դրությամբ արդեն սպառված են 1 ու կես մլն դոլարի վարկեր: Ի դեպ, վարկերը տրամադրում էինք բանկերի և ունիվերսալ վարկային կազմակերպությունների միջոցով, որոնք, իրենց ռիսկերը հաշվելով, այն տրամադրում էին գյուղացիներին, իսկ դրանք մարելուց հետո այն կդառնա շրջանառու միջոց` նմանատիպ նոր վարկեր տրամադրելու համար: Այս փուլում, որն առաջինն էր, տրամադրվող ծավալը սպառված է, և արդեն հունվարից կսկսենք վարկային ծրագրի երկրորդ փուլը` նախատեսված 7 մլն դոլարն էլ նույն կերպ տրամադրելով գյուղացիներին: Հարկ է նաև նշել, որ այդ վարկերը հիմնականում տրամադրվում են այն ֆերմերներին, ովքեր մասնակցում են վերապատրաստման դասընթացներին և ցանկություն են հայտնում ստացած գիտելիքները գործնականում կիրառելու, այնուհետև դիմում են վարկային կազմակերպությանը կամ բանկին և ստանում են համապատասխան ֆինանսավորումը` 300000-ից մինչև 8 մլն դրամ, միջինը 9-10% տարեկան տոկոսադրույքով: Նկատենք, որ «Ջրից դեպի շուկա» բաղադրիչը բավական լավ արդյունքներ է տալիս, ինչի մասին խոսում են հենց այն շահառուները, ովքեր մասնակցել են ծրագրին: Մասնավորապես, լավ արձագանքներ կան կաթիլային եղանակով ոռոգման տեխնոլոգիաների կիրառումից կամ միկրոանձրևացման եղանակով հատուկ բույսեր մշակելուց: Քիչ չեն նաև դրական արձագանքները նոր մշակաբույսերի կամ մշակաբույսերի նոր տեսակների փորձարկման հետ կապված: Ընդհանրապես, այս բաղադրիչի բուն էությունը հենց այն է, որ նպաստենք գյուղացու եկամուտների ավելացմանը:
-Չշրջանցենք նաև վերջերս կայացած շահառուների խորհրդի ընտրությունների թեման. ինչպիսի՞ ընթացք ունեցավ այն:
-Անմիջապես ասեմ, որ դրական եմ գնահատում անցած ընտրական գործընթացը, քանզի բավական թվով ՀԿ-ներ, ջրօգտագործող ընկերություններ, հիմնադրամներ և միություններ մասնակցեցին: Ի դեպ, այս տարի ավելի շատ թվով կազմակերպություններ մասնակցեցին այդ ընտրություններին, քան նախորդ տարի` 380-ը 240-ի դիմաց: Ընդհանրապես, շահառուների խորհրդի հետ կապված գործընթացները, ըստ իս, բավականին լավ ցուցիչ են, թե ինչպիսին է հասարակական կազմակերպությունների դաշտն այսօր մեր երկրում: Մի խոսքով՝ այն զարգանում է, ինչը փաստում է նաև այն հանգամանքը, որ այս տարի մոտ 50 ՀԿ, որոնք նախկինում ընդգրկված են եղել խորհրդի կազմում, համատեղ հայտարարությամբ հանդես եկան ու չմասնակցեցին վերոնշյալ ընտրություններին` համարելով, որ խորհրդի աշխատանքներն արդյունավետ չեն: Սա ևս կայացման որոշակի փուլ է նշանակում, և ուրախալի է, որ մեր երկրում հասարակական դաշտն ակտիվանում է: Բայց գտնվեցին ավելի շատ թվով կազմակերպություններ, որոնք, ընդհակառակը, համարեցին, որ մասնակցությունն ավելի նախընտրելի է, ու արդյունքում ունեցանք այդպիսի ակտիվ ընտրափուլ: Մեկ առանձնահատկություն ևս կուզեի ընդգծել, որ այս անգամ շատ ակտիվ էին մարզային ՀԿ-ները, ինչը, անշուշտ, նույնպես որոշակի առումով ծրագրի արդյունավետ իրականացման գնահատական է։ Սա ես պայմանավորում եմ այն հանգամանքով, որ հաճախ հենց շահառուների խորհրդի անդամների հետ ենք այցելել մարզեր` ցուցադրական տնտեսությունները տեղում տեսնելու և գնահատելու, ինչն էլ, թերևս, առաջ է բերել տեղերում վստահության այն աստիճանը, որ մարզային ՀԿ-ներն այս անգամ առավել ակտիվ մասնակցեն այդ ընտրություններին: Ահավասիկ, խորհրդի ներկայիս ընտրված 15 անդամներից 7-ը մարզերից է, բացի այդ, այս անգամ կարելի է ասել, որ խորհուրդը բավականին երիտասարդ է, արդեն կայացել են նաև իրենց կառավարման խորհրդի ընտրությունները, և զգալի է աշխատանքային եռանդը` առաջիկա մեկ տարում արդյունավետ գործելու նպատակադրումով: Վերջին հանգամանքն առավել կարևոր է, քանզի որքան մտնենք ծրագրերի իրականացման աշխատանքային փուլ, այնքան ավելի ու ավելի է մեծանալու շահառուների խորհրդի դերը, որովհետև հենց նրանց կողմից է, որ առավել անաչառ մոնիթորինգի պիտի ենթարկվի տեղերում իրականացվող աշխատանքների ընթացքը, ընդ որում, ինչպես ժամանակային, այնպես էլ որակական առումով: Սա ինչ-որ իմաստով նաև վերահսկողական գործուն մեխանիզմ կարող է լինել` սխալներն ու թերացումները ժամանակին շտկելու տեսանկյունից: Ի վերջո, չմոռանանք, որ ծրագրի գլխավոր նպատակը գյուղատնտեսությամբ զբաղվողների խնդիրների հնարավորինս թեթևացումն ու նրանց շահութաբերության ավելացումն է, ինչը հնարավոր է միայն նպատակային, հետևողական և սրտացավ աշխատանքի շնորհիվ: Իսկ որ այդ ամբողջությունն իրականանալի է մեր երկուստեք փոխհամաձայնեցված և շահագրգիռ աշխատանքի արդյունքում, կասկածից վեր է:
-Վերջում թերևս նաև ներկայացնեք, թե հաջորդ տարի, ընդհանուր առմամբ, որքա՞ն գումարի շինարարական աշխատանքներ է նախատեսվում իրականացնել:
-Ըստ էության, առաջիկա երեք տարիները կլինեն ծրագրի իրականացման աշխատանքային փուլի ամենաեռուն շրջանը, և, մասնավորապես, հաջորդ տարի կիրականացնենք շուրջ 70 մլն դոլարի շինարարական աշխատանքներ: Ինչպես արդեն նշեցի, մինչև այս տարեվերջ ամբողջությամբ կավարտենք բոլոր ուղղություններով նախատեսվող շինարարական աշխատանքների նախագծա-նախահաշվային աշխատանքները, և հուսով եմ, որ սահմանված ժամկետներում ու ծավալներով կհասցնենք իրականացնել նաև նախանշված շինարարական ծրագրերը:
Զրուցեց Արթուր ԳԵՎՈՐԳՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ