Վարդան Օսկանյանի նոր արկածախնդրությունը

Հայաստանի արտաքին գործերի նախկին նախարար, ներկայումս ԲՀԿ խմբակցության պատգամավոր և 2013-ի նախագահական ընտրությունների պոտենցիալ թեկնածու Վարդան Օսկանյանը քաղաքական հայտարարություններ անելու, իշխանությանը քննադատելու և հանրության հետ իր մտքերով անկեղծանալու լավագույն հարթակն ընտրել է Facebook սոցիալական ցանցի տիրույթը, որտեղ պաշտոնաթող դիվանագետը ժամանակ առ ժամանակ գրառումներ է կատարում` այս ամենը վերածելով քաղաքական «բլոկբասթերի»:

Ֆեյսբուքյան տիրույթում Վարդան Օսկանյանի վերջին գրառում-հայտարարություն-կարծիքը նվիրված է Հայաստանի արտաքին քաղաքականության ներկայիս պատասխանատուների վարած քննադատությանը, որտեղ մասնավորապես նշված է. «Ինձ համար անհասկանալի է մեր դիվանագիտության անտարբերությունը, նախաձեռնողականության բացակայությունը, նույնիսկ կասեի` անգործությունը Հայաստանի շուրջ տեղի ունեցող իրադարձությունների նկատմամբ: Արտգործնախարարի այցերի աշխարհագրությունը հակադարձ համեմատական է դարձել այն ամենին, ինչ տեղի է ունենում մեր շուրջը»: 10 տարի նախաձեռնողականության իսպառ բացակայությամբ ու ազգային-պետական և ոչ մի խնդրում հաջողության չհասած պաշտոնաթող դիվանագետը, ըստ էության, մեղադրում է իշխանությանը արտաքին քաղաքականության բնագավառում «պասիվության և զբոսաշրջության» գործում, մինչդեռ 1998-2008-ին Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունն աչքի է ընկել ոչ թե նախաձեռնողականությամբ, այլ ճիշտ հակառակը` մեկուսացմամբ: Վարդան Օսկանյանի «քոմփլեմենթար» քաղաքականությունը փորձ անգամ չի արել օգուտներ քաղելու տարածաշրջանում ընթացող աշխարհաքաղաքական իրադարձություններից և վերադասավորումներից:
Ի՞նչ հաջողություններ է ունեցել Վարդան Օսկանյանը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման, հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավման և Հայաստանի առջև ծառացած այլ արտաքին վտանգների կանխարգելման հարցերում: Ճիշտ է, վերը նշված հարցերում առաջընթաց չի նկատվել նաև 2008-ից հետո, երբ Վարդան Օսկանյանը այլևս չէր զբաղվում արտաքին քաղաքականությամբ, սակայն որոշակի դրական փոփոխություններ են նկատվել Հայաստանի միջազգային վարկանիշի բարձրացման խնդրում: Այսպես, 2008-ին Սերժ Սարգսյանի նախաձեռնած հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը վերջնակետին չհասավ, սակայն միջազգային հանրությանը վերջնականապես ապացուցվեց, որ խնդրի լուծմանը խոչընդոտող բանալին ոչ թե Երևանում է, այլ Անկարայում, այլ կերպ ասած` Հայաստանի իշխանությանը հաջողվեց աշխարհաքաղաքական միավորներին ցույց տալ, որ, ի տարբերություն 1998-2008 թթ. արտաքին քաղաքականության պատասխանատուների, իրենք պատրաստ են քննարկելու առկա խնդիրներն ու լուծման ուղիների փնտրտուքում ջանքեր գործադրելու: Եվ հենց սա էր պատճառը, որ, ի տարբերություն Օսկանյան Վարդանի նախարար աշխատած տարիների, 2008-ից հետո Արևմուտքը Հայաստանի հետ որակապես այլ հարաբերությունների կառուցման ուղի ընտրեց, և դա այն դեպքում, երբ Սերժ Սարգսյանի իշխանությունն ամենաբարձր մակարդակով բազմիցս հայտարարել է, որ հայ-ռուսական ռազմաքաղաքական հարաբերություններին այլընտրանք չի տեսնում:
Ինչևէ, դեռևս առիթներ կլինեն համեմատելու ներկա և նախկին իշխանությունների արտաքին քաղաքականության արդյունավետությունը, բայց ներկայումս առաջնահերթություն ենք համարում վերլուծել «փոփոխված միջազգային իրավիճակի» համատեքստում Հայաստանի արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ Վարդան Օսկանյանի ֆեյսբուքյան առաջարկությունները և մտորելու որոշակի նյութ տալ նրան: Այսպես, Օսկանյանը գրում է.
1. «Հայաստանի դիվանագիտությունը պետք է շեշտադրումները փոխի և հրապարակային հայտարարություններում ու կուլիսային հանդիպումներում Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի ինքնորոշման իրավունքի պաշտպանությունից անցնի Լեռնային Ղարաբաղի` արդեն երկու տասնամյակ ինքնորոշված լինելու փաստի ամրագրմանը»:
Հարց` ի՞նչ է փոխվել 2008-ից ի վեր, որ Հայաստանի նախկին իշխանությունը չէր անցնում «Լեռնային Ղարաբաղի` արդեն երկու տասնամյակ ինքնորոշված լինելու փաստի ամրագրմանը»: Արդյո՞ք տարածաշրջանում նոր աշխարհաքաղաքական «երկրաշարժ է» տեղի ունեցել, ինչի պատճառով փոխվել է տարածաշրջանում գերտերությունների միջև առկա ուժերի հավասարակշռությունը, որի արդյունքում էլ նրանք պատրաստ են աջակցելու այս գործընթացին: Արդյո՞ք սա չի նշանակում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջնորդությամբ Ադրբեջանի հետ ընթացող բանակցային ձևաչափից, բանակցությունների փիլիսոփայությունից և պայմանավորվածություններից հրաժարում, և արդյո՞ք սա չի ազատի Ալիևի ձեռքերը նոր պատերազմ սանձազերծելու ճանապարհին: Արդյո՞ք սա չի նշանակում, որ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի առաքելությունը կհամարվի ավարտված, ինչին այդքան շատ ձգտում են Բաքվում:
2. «Այս ճանապարհին որպես առաջին քայլ, հաշվի առնելով նաև Սաֆարովի դեպքը, Ադրբեջանի ռազմական հոխորտանքները, սահմանային ոտնձգություններն ու բանակցությունների` փակուղում լինելու փաստը, Հայաստանն ու Լեռնային Ղարաբաղը` որպես երկու սուվերեն քաղաքական միավոր, պետք է ստորագրեն Ղարաբաղի անվտանգությունը երաշխավորող պայմանագիր: Պայմանագրի ստորագրումը պետք է լինի երկու նախագահների մակարդակով: Այս պահի դրությամբ, առանց Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը պաշտոնապես ճանաչելու, դա հստակ ուղերձ կլինի Ադրբեջանին, որ Հայաստանն արդեն սկսել է առաջին քայլերը կատարել Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշված լինելու փաստի ճանաչման հարցում»:
Հարց` արդյո՞ք Ալիև Կրտսերի և Ռոբերտ Քոչարյանի միջև ընթացող բանակցությունները փակուղում չէին: Չէ՞ որ 1998-2008-ին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործում ոչ մի առաջընթաց չգրանցվեց, դեռ մի բան էլ ավելի` ԼՂՀ-ն դուրս մնաց բանակցային գործընթացից: Ի՞նչ փոփոխություն է եղել, որ ներկայումս բանակցությունները փակուղում են հայտնվել, արդյո՞ք նախկին իշխանության օրոք այդ բանակցությունները կառուցողական էին, և Ադրբեջանը ո՛չ սահմանային սադրանքների էր դիմում, ո՛չ էլ ռազմական հռետորաբանությամբ էր զբաղված: Նշենք, որ Օսկանյանի առաջարկության անհեթեթությունն այն է, որ նա առաջարկում է առանց Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը պաշտոնապես ճանաչելու` Ղարաբաղի անվտանգությունը երաշխավորող երկկողմանի փաստաթուղթ ստորագրել, ինչը կարևոր ազդանշան կլինի Ադրբեջանին առ այն, որ սկսվել է Ղարաբաղի ճանաչման գործընթացը: Հենց սա է Օսկանյանի «դիվանագիտական տաղանդի» բովանդակությունը, երբ արտակարգ և լիազոր դեսպանի կոչում ունեցող մարդը փորձում է «ռետինե խողովակի» (իմա` շլանգի) տեղ դնել ոչ միայն Ադրբեջանին, այլև միջազգային հանրությանը: Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը ծանոթ գործիչներից աշխարհում ո՞վ չի հասկանում, որ ՀՀ, ԼՂՀ և աշխարհասփյուռ հայության նպատակը Հայաստանի և Արցախի վերջնական միավորումն է, և որ ԼՂՀ անկախության ճանաչման խնդիրն ընդամենը տակտիկական քայլ է, միջազգային իրավունքի ընթացակարգային պահանջ: Ո՞վ չի հասկանում, որ 8 միլիոն բնակչություն ունեցող և հսկայական նյութական ռեսուրսների տիրապետող Ադրբեջանին 150000 բնակչություն ունեցող ԼՂՀ պաշտպանության բանակն ի զորու չէ դիմակայելու, և Ղարաբաղի անվտանգությունն ապահովվում է ՀՀ ԶՈՒ և ՀՀ քաղաքացիների անմիջական մասնակցությամբ: Ի վերջո, արդյո՞ք ուղերձ չէ Ադրբեջանին ու միջազգային հանրությանը այն հանգամանքը, որ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանը մեկնում է Արցախ, գիշերվա կեսին շարում բանակը, և ԼՂՀ ՊԲ հրամանատար Մովսես Հակոբյանը պատվում է ՀՀ նախագահին` դիմելով «Պարոն Գլխավոր Գերագույն հրամանատար»:
3. «Հիմնավորելով, որ արձանագրությունների ստորագրումից արդեն երեք տարի է անցել և Թուրքիան դրանց վավերացման ուղղությամբ որևէ քայլ չի արել, Հայաստանի իշխանությունները, եթե նույնիսկ դեռ պատրաստ չեն իրենց ստորագրությունը հետ կանչելու արձանագրություններից, ապա գոնե պետք է դրանք հետ կանչեն Ազգային ժողովից»:
Եվ ի՞նչ կտա այս քայլը Հայաստանին: Հրաժարվել մի քայլից, որ միշտ էլ կարելի է անել, նշանակում է «օդ կրակել», հատկապես, երբ հակադիր կողմից, կարծես, առանձնապես լուրջ հակահայկական քայլեր չեն ձեռնարկվել, որին պետք է ինչ-որ կերպ պատասխանել: Ի դեպ, երբ Վարդան Օսկանյանը խոսում է Թուրքիայի «Զրո խնդիրներ հարևանների հետ» տապալված քաղաքական ծրագրից և դրանում Հայաստանի շահն է փնտրում, ապա պետք է նկատել, որ նեոօսմանիզմի գաղափարախոսությունից բխող «Զրո խնդիրներ հարևանների հետ» ծրագրից Հայաստանը կարող էր որոշակի օգուտներ քաղել ու դիրքային խաղում բարելավել իր դիրքերը, երբ դրա ճարտարապետներ Էրդողանն և Դավութօղլուն 2000-ականների սկզբներին փորձում էին իրագործել իրենց գաղափարները: Իսկ Հայաստանում ո՞վ էր իշխանության գլուխ կանգնած 2000-ականների սկզբներին, և ինչո՞ւ ոչ մի նախաձեռնողականություն չցուցաբերվեց: Որքա՞ն է ներկայումս ճիշտ խոսել մի քաղաքականությունից օգուտ քաղելու մասին, երբ դա արդեն տապալված է:
Ինչևէ, աշխատելով շատ չծավալվել օսկանյանական ծրագիր-խորհուրդների մեկնաբանություններում, նշենք, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքականության այս մոտեցումը միայն անձնական կարծիք չէ: Երեկ ԱԺ-ում արտաքին գործերի նախարար Էդվարդ Նալբանդյանի այցերին ու տարվող քաղաքականությանն ուղղված նույնաբովանդակ քննադատությամբ հանդես եկավ նաև ԲՀԿ խմբակցության պատգամավոր Էլինար Վարդանյանը` հերթական անգամ ապացուցելով, որ ԲՀԿ-ն ոչ միայն պատրաստ չէ ստանձնելու երկրի կառավարումը, այլև ազգային-պետական խնդիրների մասին ունի վտանգավոր պատկերացումներ ու մոտեցումներ:

Ալբերտ ՊՈՂՈՍՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Կանայք, մի՛ ծխեք
• «Թերլեմեզյանը» թլպատում են
• Այն, ինչը բացակայում է «Զինուժի» եթերում
• Սոցիալիզմի հետքը արևելաեվրոպական երկրների վրա
• Հայաստանը պետք է կողմնորոշվի` որտե՞ղ դնել շեշտադրումը
• Մերոնց «չիները կընկնեն»
• Մոտ 550 կմ էր պետք կտրել-անցնել, որ հայտնվեինք Երևանից 50 կմ հեռավորության վրա
• Հայաստանյան էշ պատրաստող սեռական փոքրամասնությունները ցնծության մեջ են
• Արդյո՞ք Սարի թաղին ավտոբուս կավելացվի
• Եթե բժիշկներն ընդունվեին աշխատանքի որպես փականագործ, զոդող կամ թիկնապահ
• Իսկ ո՞վ է ասում, որ Ծառուկյանին սիրում են
• ՀՀԿ-ում «նոր չինովնիկական» արժեհամակարգ
• Սթրեսը կոփո՞ւմ է մարդուն
• Հայ-ռուսական ինտեգրացիան՝ ապազգային գլոբալիզացիայի հակակշիռ
• Պետությո՞ւն, թե՞ ՓԲԸ
• Ճեպազրույցներ սիրիահայությանն առնչվող խնդիրների շուրջ
• «Հայ մեծահարուստները, կուտակելով հսկայական ունեցվածք, պետք է նաև սոցիալական պատասխանատվություն ունենան իրենց ազգի նկատմամբ»
• Վիրտուալ կյանք և շփում. խոսքի ձևավորում և աղավաղում
• Շարժումը մարեց, պառակտվեց և վերածվեց շարքային «քաղաքական ակումբի»
• «Ես որ տոմս չունենամ, իմ խոսելուց չե՞ք ասի` էս մարդը կա՛մ հանրապետական է, կա՛մ դաշնակ, կա՛մ էլ արմատական ղարաբաղցի…»

Մեկնաբանություններ