Մեկը 21-րդ դարում «բացահայտեց» հեծանիվի առանձնահատկությունները (մինչդեռ Լեոնարդո դա Վինչիի ժամանակներից՝ 16-րդ դարից սկսած, մարդկությունը գիտի հեծանիվի նշանակությունը մարդու կյանքում), մյուսն էլ «հայտնագործեց» կրթության կարևորությունն ու մոդայիկ լինելը, այնինչ, կրթվելը մարդու կյանքում կենսական անհրաժեշտություն է եղել, բայց ոչ՝ մոդայիկ, բոլոր ժամանակներում՝ թերևս, աշխարհի արարման պահից սկսած։ Եվ կրթության, իմացության լավագույն բանաձևումը տվել է Սոկրատեսը դեռևս մ.թ.ա. 5-4-րդ դարերում։ Իսկ նորօրյա «փիլիսոփաները» 2025 թիվը մեզ համար հայտարարում են որպես կրթվելու տարի (աշխարհ, մի խնդա)։

Առավոտից երևանյան կիրակնօրյա եռուզեռի մեջ նվերներ եմ առնում, նվերներ բաժանում, նվերներ վերցնում, որ փոխանցեմ ու նոր եմ հիշել, որ էսօր էրեխուս 5 ամսականն ա....

Իսկ ես սովորել եմ ցրտին դրսում քնել, սովորել եմ սոված քնել. կուչ եմ գալիս, գրկում եմ հետևի թաթերս, դունչս դնում եմ դրանց վրա ու աչքերս փակում։ Եթե մի քիչ անշարժ մնամ, տաքանում եմ, շատ չէ, բայց արդեն կարելի ա քնել։ Բայց երբ գիշերը շատ ցուրտ ա լինում, ու ես շատ սոված եմ լինում, ինչ էլ անեմ, չեմ տաքանում։ Մի տեսակ, սկսում եմ թմրել։ Թմրած ոտքերով էնքան եմ թափառում, մինչև մի բաց դուռ եմ գտնում, մտնում եմ ներս, ու ցուրտը մի քիչ պակասում ա, էլի կծկվում եմ ու քնում, եթե մարդիկ կամ ուրիշ շները չեն քշում։

Էսօր տարվա ամենակարճ օրն ա։ Վաղվանից օրերը սկսում են երկարել, իսկ մի երկու շաբաթից արդեն տարբերությունը կզգացվի։ Հանկարծ կնկատենք, որ էն ժամին, երբ պետք ա արդեն մութ լիներ, դեռ լույս ա։ Ու չենք հասկանա՝ ինչ անենք էդ ավելացած լույսի հետ, որովհետև արդեն վարժվել ենք կարճ օրվա մեջ ցերեկը տեղավորելուն։ Դեռ ահագին ժամանակ կանցնի, մինչև նորից սովորենք գիշերից ազատագրված լուսավոր ժամերն իմաստավորել ու գումարել ցերեկվա ժամերին։ Մինչև սովորենք, գարունը կգա։

Սրճարանային Երևանն անցյալում ա մնացել, էլ չկա։ Սրճարաններ կան, էն էլ ինչքան, առաջ մի քանիսն էին, հիմա ամեն քայլափոխի են, ու բոլորը լցված են, տեղ չկա, բայց դրանք արդեն էն սրճարանները չեն։

Աննկատ եկել եմ, աննկատ էլ կգնամ։ Իմ գալով մի քանի հոգու ուրախացրել եմ, բայց չեմ ուզում՝ գնալով մի քանի հոգու տխրեցնեմ. թող էդ չմարված ուրախությունն իմ նվերը լինի աշխարհին։

Որովհետև Ամանորին քիչ ժամանակ է մնացել, ճիշտ պահն է Ձմեռ պապին նամակ գրելու: Ես, իհարկե, Ձմեռ տատի եմ, բայց առայժմ մի երկու տարի ևս՝ ազատություն վայելող, մինչև թոռնիկներս նամակ գրել սովորեն...

Ասում էին՝ Ամերիկայում մեր լիմոնադից շատ ավելի համով մի լիոնադ կա, որը կոչվում էր Կոկա Կոլա։ Դա ինչ-որ հեռավոր, առեղձվածային խմիչք էր, անգամ անեկդոտ կար դրա մասին. -Կոկա Կոլա խմել ե՞ս:

Խնկո Ապոր գրադարանը Թումանյան փողոցում էր՝ Կարապի լճի մոտերքը։ Մի երկհարկանի խարխլված տուն էր՝ ճռճռան աստիճաններով, ճռճռան հատակով։ Ես միշտ գրադարանից մի փոքր գիրք էի վերցնում, գնում էի Կարապի լիճ, կարդում էի, հետո հետ էի գալիս, հանձնում, տեղը մի մեծ գիրք վերցնում ու տուն տանում՝ տանը կարդալու։

Նյուրնբերգում շատ եմ եղել։ Քաղաքը լավ չգիտեմ, որովհետև միշտ զբաղված եմ եղել, բայց ինչ-որ բաներ տեսել եմ։ Դեռ դպրոցական տարիներից Նյուրնբերգը մեզ թվում ա մի հսկայական դատարան, որտեղ անընդհատ դատում են ֆաշիստներին։ Բայց հենց Նյուրնբերգի կայարանում դուրս ես գալիս գնացքից, տեսնում ես, որ ոչ մի դատարան էլ չկա։ Գողտրիկ, սիրուն քաղաք ա, որտեղ ժամացույցդ տրամվայի կանգառներով ես ստուգում, իսկ փողոց դուրս գալիս չգիտես՝ կոշիկներդ հագնե՞ս, թե՞ հանես։ Միջնադարյան ամրոց կա որի շուրջն էլ աճել ա քաղաքը։ Ամրոցի պարիսպներից մեկի տակ կարմիր լապտերների փողոցն ա, որտեղ տները մեծ ցուցափեղկեր ունեն, իսկ դրանց հետևում գրավիչ շորեր հանած հմայիչ կանայք գայթակղում են գրպանի հետաքրքիր պարունակություն ունեցող տղամարդկանց։ Իմ գրպանի պարունակությունը միշտ բավական ա եղել, որ շահեմ նրանց բարեհաճությունը, բայց ոչ մի անգամ չեմ արել։ Չեմ ուզեցել անցնել ցուցափեղկի մյուս կողմը, ինչպես չես ուզում, ասենք, մտնել Բրեյգելի նկարի մեջ ու խախտել հետաքրքիր կոմպոզիցիան։