Շու­շիի մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թյու­նը, մաս­նա­վո­րա­պես, թան­գա­րա­նա­յին նմուշ­նե­րը փր­կե­լու մա­սին խո­սակ­ցու­թյուն­նե­րը չեն դա­դա­րում։ Թան­գա­րա­նա­յին հա­վա­քա­ծուն մնա­ցել է Ադր­բե­ջա­նի հույ­սին։

Հա­մա­վա­րակն ու պա­տե­րազ­մը բնա­կա­նոն հու­նից շե­ղե­ցին ա­մեն ինչ։ Մշա­կու­թա­յին շատ ի­րա­դար­ձու­թյուն­ներ, այդ թվում՝ ա­մե­նա­մյա մի­ջո­ցա­ռում­ներ, չե­ղարկ­վե­ցին, հե­տաձգ­վե­ցին կամ վե­րա­փոխ­վե­ցին։ Պա­տե­րազ­մի օ­րե­րին Կի­նո­յի տա­նը Երևա­նի «Ոս­կե ծի­րան» 17-րդ մի­ջազ­գա­յին կի­նո­փա­ռա­տո­նի շր­ջա­նա­կում ցու­ցադր­վում էին հայ ռե­ժի­սոր­նե­րի նկա­րա­հա­նած ֆիլ­մե­րի հա­մա­հայ­կա­կան ա­ռաջ­նա­խա­ղեր։

Նա­խորդ դա­րի 60-ա­կան­նե­րին կեր­պար­վես­տի բազ­մա­թիվ ծիա­ծան­ներ էին կապ­վել երկ­րի երկ­նա­կա­մա­րում։ Եր­կու կեր­պար­վես­տա­յին հրա­բուխ­ներ՝ Սա­րյանն ու Քո­չա­րը, ի սր­տե օրհ­նում էին նոր տա­ղանդ­նե­րի ծնունդն ու վե­րել­քը։

Այդ ո՞վ է ա­սել, որ մեր երկ­րում այս օ­րե­րին պա­տե­րազ­մի գե­րան­դին է ան­ցել՝ Ար­ցա­խից թող­նե­լով մի փշուր, հինգ հա­զա­րի չափ նա­հա­տակ, տա­սը հա­զա­րից ա­վե­լի սպաս­վող հաշ­ման­դամ, խեղ­ված հո­գի­նե­րով հետ վե­րա­դառ­նա­լիք հա­րյու­րա­վոր, ե­թե ոչ հա­զա­րա­վոր գե­րի­ներ ու սևազ­գես­տի դա­տա­պարտ­ված բազ­մա­հա­զար մայ­րեր, կք­ված, լլկ­ված հո­գի­նե­րով նույն­քան նվաս­տա­ցած այ­րեր։

ԼՂՀ պաշտ­պա­նու­թյան բա­նա­կի Մար­տու­նու շր­ջա­նի ինք­նա­պաշտ­պա­նա­կան ու­ժե­րի հրա­մա­նա­տար, ՀՀ ազ­գա­յին հե­րոս, Ար­ցա­խի հե­րոս, «Ոս­կե ար­ծիվ» և «Մար­տա­կան խաչ» 1-ին աս­տի­ճա­նի շքան­շան­նե­րի աս­պետ, հնա­գետ, հրա­պա­րա­կա­խոս ՄՈՆ­ԹԵ ՄԵԼ­ՔՈ­ՆՅԱ­ՆԸ ծն­վել էր Հա­յաս­տա­նից հե­ռու՝ 1957 թ., ԱՄՆ-ի Կա­լի­ֆոռ­նիա նա­հան­գի Ֆրեզ­նո քա­ղա­քից 40 մղոն հե­ռու գտն­վող Վայ­սե­լիա ա­վա­նում, որ­տեղ ա­նո­ղոք ճա­կա­տագ­րի թե­լադ­րան­քով ի­րենց օ­ջախն էին հիմ­նել Չառլզ և Զա­բել Մել­քո­նյան­նե­րը՝ ի­րենց բնօր­րան Մարզ­վա­նի ու Խար­բեր­դի Խա­րա­ձոր գյու­ղե­րի կա­րոտն ամ­փո­փած հո­գու խոր­քե­րում։

Մենք պարտ­վե­ցինք: Ես չեմ փոր­ձում մեր պար­տու­թյան մեղ­քը բար­դել ու­րիշ­նե­րի վրա: Այդ պար­տու­թյան հիմ­նա­կան մե­ղա­վո­րը հայ կա­ռա­վա­րող­ներն են ի­րենց հա­կա­ժո­ղովր­դա­կան, թա­լան­չիա­կան էու­թյամբ և ա­մե­նա­կարևո­րը՝ ե­զա­կի իշ­խա­նա­վո­րը, չա­սեմ իր հի­մա­րու­թյամբ և քա­ղա­քա­կան տհա­սու­թյամբ, այլ ցցուն դա­վա­ճա­նու­թյամբ:

«Ի­րա­տե­սի» հյու­րը ՈՒ­ջա­նի «Ծի­րա­նի ծառ» վա­վե­րագ­րա­կան ֆիլ­մե­րի մի­ջազ­գա­յին կի­նո­փա­ռա­տո­նի տնօ­րեն ԳԱ­ՐԵ­ԳԻՆ ԶԱ­ՔՈ­ՅԱՆՆ է:

Արձագանքելով ՀՀ ԿԳՄՍ նախարարության առաջարկին՝ «ՄՏՍ Հայաստան», «ՅՈՒՔՈՄ» և «Տելեկոմ Արմենիա» ընկերությունները համաճարակով պայմանավորված հայտարարված արտակարգ դրության առաջին իսկ օրերից աջակցում են Հայաստանում հեռավար ուսուցման զարգացման նախաձեռնությանը:

Վանի Էրջիշ շրջանում, Վանա լճի ջրի մակարդակի անկման արդյունքում հայտնաբերվել է Ուրարտուի թագավորության ժամանակաշրջանի նավահանգստի մնացորդներ: Նավահանգիստն օգտագործվել է 2750 տարի առաջ: Վանա լճի ջրերի և հին նավահանգստի ավերակների միջև կա մոտ 50 մ հեռավորություն:

Պատերազմը խաթարել է նաև «Ղարաբաղ կարպետ» ընկերության բնականոն գործունեությունը: Ընկերության ավելի քան 100 աշխատակիցներ կորցրել են աշխատանքը, բնակարանը: Ադրբեջանական վերահսկողությանն անցած Շուշիում է մնացել Ղարաբաղ կարպետ ընկերության Շուշիի արտադրամասն՝ իր ամբողջ գույքով, գորգերի և հումքի մնացորդով: