Ուկրաինայում մղվող պատերազմի ավարտական արդյունքները կպայմանավորեն նոր աշխարհակարգի կառուցվածքը: Կհաջողվի՞ արդյոք Ռուսաստանին ԱՄՆ-ի գերակայությունը համաշխարհային արենայում նվազեցնել և նոր աշխարհակարգը իրականում դարձնել բազմաբևեռ, որին ձգտում է նաև Չինաստանը: ՈՒկրաինայում ռուսները բախվում են հավաքական Արևմուտքի հետ, որի տնտեսական և ռազմական պոտենցիալը բազմակիորեն գերազանցում է: Շատերը կարծում են, որ հաղթանակի ռուսները չեն հասնի, և Պուտինը ստիպված կլինի հեռանալ: Մոսկվայում պնդում են, որ չհաղթելու տարբերակ չունեն: Քարոզչական նարատիվներից հեռանալով, պրոարևմտյան և պրոռուսական կարծրատիպ թեզերը վանելով՝ ճիշտ կլինի կանխատեսումներ անել՝ ելնելով պատմության դասերից: Ճիշտ կանխատեսման հիմքը անցյալի օբյեկտիվ և անկողմնակալ լուսաբանումն է:

Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը ապրիլի 14-ին հայտարարել է, որ Ադրբեջանը պատրաստում է էսկալացիա, պարզ ասած` ծավալուն հարձակում, այլ կերպ ասած` պատերազմ:

2 տարուց ավելի է՝ Ադրբեջանը գերության մեջ է պահում մեր թվով 100 ռազմագերի տղերքին, այդ թվում՝ խոշտանգելով ու սպանելով նրանց։

Սույն երևույթի մասին տասնյակ հոդվածներ են գրվել, բոլորը դատապարտում են կոռուպցիան, համարում այն տնտեսական քաղցկեղ։ Դրա դեմ պայքարի միջոցառումներ են մշակում, փորձում այն սահմանափակել, բայց այդ քաղցկեղը չի վերջանում, չի վերանում, այլ ընդունում է նոր ձևեր, մուտացիաների օգնությամբ դառնում ավելի դժվար բացահայտվող, ավելի անվտանգ`հնարավոր շահառուների համար։ Որպեսզի երկար-բարակ տեսական բացատրություններով չհոգնեցնենք ընթերցողին, ճիշտ կլինի միանգամից խոսել մի փաստի մասին, որը բավականին վտանգավոր է և առաջ է բերել հարցերի մի ամբողջ շարք։ Այսպես, երեկ ՀՀ կառավարության կողմից ընդունվեց մի որոշում, որով ՀՀ տարածքում խեցգետին աճեցնող տնտեսության ստեղծման համար տնտեսվարողին տրվեց խոստում, որ երեք տարվա ընթացքում այդ ձեռնարկությունը ՀՀ կառավարության կողմից տարեկան կստանա 299 մլն ՀՀ դրամ անվերադարձ օգնություն: Անհայտ ձեռնարկությունը չգիտեմ ինչպես վստահեցրել է ՀՀ կառավարությանը, որ հիմնադրելու է խեցգետնի արդյունաբերական արտադրություն, և մեր «գերմիամիտ» կառավարությունը որոշել է մոտ 900 մլն ՀՀ դրամ նվիրել այդ խեցգետին աճեցնողին։ Լուրը, իհարկե, աննախադեպ էր և առաջ է բերել մի շարք հարցեր, որոնց օգնությամբ կփորձենք մեկնաբանել այդ իրողությունը։

Ի՞նչ նպատակով է քաղաքական որոշում կայացվել և զբաղեցրած պաշտոնից ազատվել ԱԱԾ սահմանապահ զորքերի հրամանատարը:

Եթե վերցնենք վերջին մեկ տարին, ապա կտեսնենք, որ ինտենսիվ հանդիպումներ են տեղի ունենում Հայաստանի և ԱՄՆ-ի բարձրաստիճան զինվորականների, Հայաստանի և ԱՄՆ-ի ռազմական գերատեսչությունների ներկայացուցիչների միջև։ Հանդիպումները տեղի են ունենում և՛ Հայաստանում, և՛ ԱՄՆ-ում։ Նույն գործընթացը տեղի է ունենում նաև Ադրբեջանի դեպքում։

(Ի շարունակություն նախորդ՝ «Տեղի «ուրվականը», Լաչինի «փականը», Երևանի «ոդիսականը»... ՈՒղիղ հարցերին՝ ուղիղ պատասխաններ» հոդվածի): Վերջերս նկատվում է հայ-ռուսական շփումների ակտիվացում: Սակայն սա այն չէ, ինչը կարելի է կոչել հարաբերությունների վերբեռնում, երբեմնի բարիդրացիական հարաբերությունների վերականգնում կամ դիվանագիտական պրոտոկոլային հանդիպումներ:

2020 թվականի կապիտուլյացիայից հետո ՀՀ ՔՊ-ական վարչախումբը որդեգրել է, այսպես կոչված, «խաղաղության» կեղծ օրակարգ, և, որպես ամենօրյա կանոն, խաղաղության հասնելու փոխարեն տեղի է ունենում Ադրբեջանի կողմից հայկական սուվերեն տարածքների բռնազավթում: Ընդ որում, գործընթացը անընդհատ է, գրավված տարածքներում թշնամին իրականացնում է ինժեներական պաշտպանության միջոցառումներ, որոնց ծավալն ու արագությունը փաստում են, որ դրանք անեքսիայի ենթարկվող տարածքներ են և երբևէ չեն էլ վերադարձվելու Հայաստանի Հանրապետության տիրապետությանը։ Ընդհանրապես, «»խաղաղության պայմանագիր բառակապակցությունը լսելիս, շատերն են հիշում նման մի գործընթաց, որը ծավալվեց Եգիպտոսի Արաբական Հանրապետության և Իսրայելի միջև։ 1948 թվականից հետո Իսրայելի և արաբական պետությունների միջև ընթացել են չորս ռազմական բախումներ, որոնց ընթացքում հաջողությունը մշտապես ուղեկցել է հրեական կողմին։ 1973 թվականի պատերազմից հետո երկու կողմերի ղեկավարների և հանրությունների շրջանում ևավորվեց համոզմունք, որ ի վերջո կարելի է և պետք է բանակցությունների միջոցով փորձել հասնել հարաբերությունների կարգավորման։ Եգիպտոսի առաջնորդ Անվար Սադաթը, պատերազմում կրած հերթական պարտությունից հետո, հանգեց խաղաղ բանակցություններով Սինայի թերակղզու հետվերադարձի մտքին, միևնույն ժամանակ, Իսրայելում պարզորոշ գիտակցեցին, որ ժամանակի ընթացքում արաբական միացյալ ուժերը դառնում են ավելի հզոր և լավ զինված, որի արդյունքում հաջորդ անխուսափելի պատերազմի արդյունքը չէր լինելու Իսրայելի անվիճելի հաղթանակը։ Կողմերին բանակցությունների սեղանի շուրջ բերեց ամերիկյան փայլուն դիվանագիտությունը, հատկապես՝ ԱՄՆ-ի նախագահ Ջիմի Քարտերը, որը, ըստ երևույթին, անձնական քաղաքական կամքի և կամային հատկությունների շնորհիվ, հարթեց երկու կողմերի առաջնորդների միջև առկա անձնական ատելությունն ու չեզոքացրեց գործընթացի շահագրգիռ այլ միջնորդների, մասնակիցների շահերով պայմանավորված հակասությունները։ Իրավիճակը բավականին ծանր էր, որովհետև Եգիպտոսը համարվում էր հակաիսրայելյան արաբական կոալիցիայի շարժիչ ուժը, եգիպտական բանակը ամենամարտունակն էր արաբական աշխարհում, ինչ-որ իմաստով Եգիպտոսը Պաղեստինի արաբ բնակչության շահերի հիմնական պաշտպանն ու երաշխավորն էր։ Համաարաբական շարժման խոշորագույն երկրի ղեկավարը կանգնեց լրջագույն խնդրի առջև. ըստ երևույթին, եթե հաղթանակած Իսրայելում վարչապետ Բեգինը ուներ հանրային զգալի աջակցություն՝ զիջումներ կատարելով խաղաղության հասնելու համար, պատկերն այլ էր պարտված Եգիպտոսում, որտեղ Սադաթը հայտնվել էր սուր քննադատության տակ և՛ երկրի ներսում, և՛ բարեկամ արաբ դաշնակիցների կողմից։ Ամերիկյան դիվանագիտությունը երկու կողմերին, կարելի է ասել, բերման ենթարկեց Քեմփ Դևիդ քաղաք՝ Ֆլորիդա նահանգում։ Բանակցությունները տևեցին երկու շաբաթ, որոնց ընթացքում քանիցս դրանք եղել են տապալման եզրին, և միայն ամերիկյան ծանրակշիռ միջամտությունը ապահովեց խաղաղության պայմանագրի կնքումը։ Բազմաթիվ անգամ Բեգինը և Սադաթը որոշել են դադարեցնել բանակցությունները, և միայն նախարար Քարթերի անձնական կոչերի արդյունքում դրանք կրկին շարունակվել են։ Լինելով գերազանց միջնորդ՝ Քարթերը անդադար փորձում էր գտնել ձևակերպումներ, լուծումներ, որպեսզի հաղթահարի կողմերի անհանգստությունն ու վախը և ճանապարհ հարթի համաձայնության կայացման համար։ Քեմփ Դևիդի համաձայնագրերը բաղկացած էին երկու առանձին համաձայնագրերից՝ «Մերձավոր Արևելքում խաղաղության շրջանակային համաձայնագիր» և «Եգիպտոսի և Իսրայելի միջև խաղաղություն կնքելու շրջանակային համաձայնագիր»։ Երկրորդը հիմք հանդիսացավ 1979 թվականի մայիսին «Իսրայել֊-Եգիպտոս խաղաղության պայմանագրի» կնքման համար։

Ակնհայտ է, որ Թուրքիայում Էրդողանն այլևս Aրևմուտքի ֆավորիտը չէ։ Քեմալ Քըլըչդարօղլուն բացահայտորեն վայելում է ԱՄՆ-ի համակրանքը։

Փաստ է, որ ադրբեջանցիները մեր իշխանությունների թողտվությամբ, գուցե ներքին պայմանավորվածությունների արդյունքում ներթափանցել են Սյունիքի մարզի Տեղ համայնք՝ զբաղեցնելով ՀՀ սուվերն տարածքի ավելի քան 100 քառակուսի կմ տարածք: