Նորություններ » Ակամա հայրենասպանը կամ հրեշավոր երազ

Ակամա հայրենասպանը կամ հրեշավոր երազ

20.09.2019 | 01:11

Ամուլսարի հանքերևակման շահագործմանը բռնությամբ ընթացք տալուց տասնամյակներ անց, ծերունի նախկին վարչապետը, որը դեռևս չէր կորցրել արագ քայլելու կարողությունը, Ջերմուկի տարածաշրջանում ականատես է լինում մղձավանջային մի իրողության: Ծվատված սարեր, ամայացած տարածքներ, բլուր հիշեցնող թափոնակույտեր և դրանցից սկիզբ առնող դեղնադարչնավուն ջրերով աղբյուրներ, կենդանազուրկ-մեռյալ գետեր, աստիճանաբար ամայացող բնակավայրեր ու հովիտներ, նախկին այգիների մնացորդներ, ամենուրեք՝ տհաճ հոտ, իսկ Գնդեվազի մոտակայքում՝ ցիանիդով մշակված հանքաքարի բլուրից փչող գարշահոտություն... Այստեղ էր, որ նա համոզվեց՝ մահվան ճարտարապետի դեր է կատարել:

Ամուլսարի հանքերևակման շահագործումը թույլ տալուց և պաշտոնանկ լինելուց հետո, ականջալուր լինելով իր զավակներին, նա սկսեց կարդալ ժամանակին հրապարակված Ամուլսարի կործանարար ծրագրին վերաբերող փաստաթղթերը և ապա՝ ուսումնասիրել հանքարդյունաբերության, գլխավորապես, մետաղական հանքավայրերի շահագործելուց հետո առաջացած անլուծելի խնդիրները: Երկու տասնամյակ հետո նա այդ բնագավառն արդեն պատկերացնում էր:

Խնդրի բուն էության գիտակցումը և կատարվածի անդառնալիությունը նրան դարձրին տխուր, մռայլ ու ինքնամփոփ: Միայն այդ ժամանակ նա հասկացավ, թե խնդրից անտեղյակ և ինքնավստահ պաշտոնյայի կամայական որոշումը ինչ կործանարար հետևանքներով էր հղի, և սկսեց գիտակցել իր կատարած գործի հայրենասպան էությունը:

Ամենօրյա մտորումները նրան բերեցին այն հաստատուն համոզման, որ բնության թունավորումն ու ոչնչացումը մարդուն անուղղակի սպանելն է, իսկ կատարած հանցագործության ինքնագիտակցումը շատ ավելի ծանր ու անտանելի է, քան մահապատիժը:

Նախկին վարչապետը իրեն պարուրած դառնությունն ու կսկիծը մեղմելու նպատակով ոտքով շրջագայում էր Հայաստանի բնաշխարհով մեկ՝ կեղծամ կրելով:

Այդ օրվա ուղևորության ընթացքում, մոտենալով Ջերմուկ տանող մայրուղու եզրին տեղադրված ցիանիդով վերամշակված հանքաքարի մոտ 120 մետր բարձրությամբ գարշահոտ բլուրին՝ պարուրված ջրհոսքերից առաջացած բազում ակոսներով, դրա ստորոտում տեսավ իր արձանը:

«Լիդիանը» այն կառուցել էր սեփական միջոցներով, ի նշան սիրո ու երախտապարտության, քանզի այդ տարիներին նա, վարչապետ լինելով հանդերձ, նաև «Լիդիանի» ջերմեռանդ ու անփոխարինելի քարոզիչն էր:

Արձանը մետաղից էր, ոսկեզօծ՝ մոտ մեկ միկրոն հաստությամբ ոսկու շերտով: «Լիդիանը» միայն այդքան ոսկի էր թողել Հայաստանում:

Արձանը տարիների ընթացքում՝ ավազախառն ու ուժգին քամիների, ուտիչ ու ագրեսիվ նյութերով հագեցած միջավայրում աստիճանաբար կորցրել էր ոսկու հիմնական մասը, մետաղի օքսիդացում-քայքայումը ծայրագույնս աղավաղել էր արձանի դեմքը, և այն արդեն պատկերում էր ուժասպառ ու մռայլ մի ծերունու, երբ «Լիդիանի» պատվերով նշանավոր քանդակագործը կերտել էր մոտ 40 տարեկան մի երիտասարդի:

Նախկին վարչապետն այս անգամ չցանկացավ մոտիկից մեկ հայացք ձգել արձանին, մոտեցավ թափոնակույտը խորությամբ ակոսած մի փլվածքի, հայտնի ուսապարկից հանեց Երևանից բերված ջրով լի շիշը՝ ցանկանալով մեղմել կոկորդի խեղդոցն ու ծարավը, ինչպես նաև սաստկացող շնչահեղձությունը: Սակայն նույնիսկ այս պայմաններում նա զսպեց իր ցանկությունը և չխմեց:

Այդ պահին արձանին մոտեցան էքստրեմալ տուրիզմով զբաղվող երկու երիտասարդ: Նրանցից մեկը դառնորեն ասաց, թե տասնամյակներ առաջ այս մարդը, չհասկանալով խնդրի էությունը և ականջալուր չլինելով ժողովրդի պահանջներին ու թախանձանքներին, կոպտորեն ոտնահարեց նրա իրավունքները և չկանխեց այն աղետը, ինչին ականատես ենք...

Այս խոսքերը լսեց նաև կյանքի ու մահվան երկընտրանքի առջև կանգնած ծերունին և ավելի խոր գիտակցեց իր կատարած մահասփյուռ ու հայրենասպան արարքի աններելիությունը: Նա ցանկացավ լաց լինել, սակայն արցունքի ոչ մի կաթիլ: Նա արդեն դժվարանում էր շնչել: Նախկին վարչապետը կարողացավ միայն շիշը մի կողմ նետել...

Երիտասարդները լսեցին կոտրվող ապակու ձայն և մոտենալով տեսան փշրված շիշ և ծերունու դիակ, ինչը ամփոփեցին հենց այդ արհեստական բլրի մեջ:

Հակոբ ՍԱՆԱՍԱՐՅԱՆ

Հ.Գ.- Վերը նկարագրված երևակայական մղձավանջը գրվել է միայն ՀՀ պաշտոնյաներին սթափեցնելու նպատակով: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն ու «Լիդիանը» պետք է հասկանան, որ հայ ժողովուրդը երբեք ու երբեք թույլ չի տա, որ շահագործվի այդ հանքերևակումը:

Դիտվել է՝ 4378