ՊՆԴԱՃԱԿԱՏՆԵՐԻ ՊԱՆԹԵՈՆԸ (թքում ենք քամուն հակառակ)

«Գայլի ծիծ կերածները Հին Հռոմը կառուցեցին, շան ծիծ կերածները` Շան խայը, Բուրգոմիստրը` տորթից մի բուրգ: Երեխաները մեծ մասամբ ինքնատիպ են լինում, այսինքն` ի բնե տաղանդավոր: Հետո են դառնում թերգիտության տրաֆարետի կապիկներ»:
Վարուժան ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ
«Խոհերի արկածախնդրություն»

ԵՐԳ ՋՐՈՑ
(ազգապետափրկչական նախուտեստ. աշուն-2011)
Թերևս նաև մրոց: Գուցե թե` հրոց: Անվերապահորեն բզզո՜ց: Երգ` բզզոց: Վերջ, հայտարարվում է վերջնարդյունքը` երգ թմրամիջոց: Ինչո՞ւ: Զի պարզ է, հասկանալի և արդյունավետ: Եվ այն ո՞ր կայսրն էր զանգվածների բողոքն ու ցասումը, հոգսն ու հույսը շինիչ հունով տարել: Բողոքո՞ւմ են զանգվածները, ուրեմն, հաց: Նաև զվարճանքներ: Հացը` գինով թրջած: Զվարճանքները` արյունով համեմված: Եվ ահա ժողզանգվածները տուն էին հասնում` մոռացած Սենատի այլասերությունները, կայսեր քմահաճությունները և պատրիկների վայրագությունները:
Մի՞թե այս աստիճանի պարզամիտ էին հին հռոմեացիք: (Թեթև ալեկոծություն «Լճիցլճերում»): Ամենևին: Աշխարհի մեկ քառորդը կայսրության կալվածքների վերածած Հռոմի վերնախավը փայլուն գիտեր ժանգակեր դրամը ազնիվ ոսկու տեղ իրացնելու հնարքը:
ՈՒրեմն այսպես: Զանգվածները ներարկվում են միասնության բացիլներով: Արենայում կենաց-մահու մարտեր են: Խափշիկ գլադիատորը փորձում է թրատել վիկինգ մարտիկի գլուխը, զի պայքարը մի նշանաբան ունի` մահ կամ նոր մահացու մենամարտեր: Նույն հույսով վիկինգը ձգտում է խափշիկի ամորձիները պոկել: Եվ այսպես շարունակ սրատում են, պատառ-պատառ անում, խեղդում ու խուտուտ տալիս: (Չզարմանաք, խուտուտով երբեմն ամենաամեհի գլադիատորին է հնարավոր ծնկի բերել, եթե նա խուտուտի բարեկիրթ զգացողություն ունի և, կներեք երկուսուկես անգամ, բերանը կապած սարի անասուն չէ):
Մի խոսքով` արենայում ոռնում են, գալարվում, մռնչում, մկկում, երբեմն էլ` մղկտում: Տրիբունայում նույնպես գալարվում-ոռնում են, մռնչում-մայում: Միայն թե արենայում մնում են թուխ ականջներ, կարմիր ու ճերմակ ամորձիներ: Նաև տարաչափ գանգատուփեր, փորոտիք և այլն: Ամֆիթատրոնում խոնջանք է, ադրենալինի ամպամածություն, խոլեստերինի խռովություն: Շահե՛ց վերնախավը. տրիբունաներում հոգով-ոգով, սրտով-զարկերակով, արյամբ և, իհարկե, ձեռամբ միանում ու թալկանում են պատրիկ ու կոյուղագործ, հացթուխ և սենատոր, պանդոկապան և քրմուհի:
(«Լճիցլճերում» ալեկոծությունը նվազում է, դոդոշները ելան շրջայցի):
Եվ մի՞թե նորհայկական-ինքնիշխան մեր ընտրախավն ի զորու չէ միաբանելու հանրության վերին և ստորին խավերը: (Ինչպես ամենուր նորհայկական-ինքնիշխան մեր միջին խավը թքած ունի հանրային և հակահանրային ամեն բանի վրա, նա ապրում է իր ելումուտի տիրույթներում, բավարար չափով սնված-առողջ է, ապազգային, հակահասարակական և այլն:) Այս մասին քիչ հաջորդիվ:
Ի զորու է: Այո: Առանց այլևայլության: ՈՒ միաբանվում ենք` «Օլիգարխ-բոմժ», «Նախրապան-նախարար», «Գծատեր-վարորդ», «Ռանչպար-բանկիր», «Կարապետիչ-Ամալյան», «ՀՀ նվազագույն զամբյուղ-վարկերով ձեռք բերված ծառայողական լիմուզիններ» անվանակարգերում:
Եվ միաբանում են մեզ երգ-ջրոցները, երգ-մղկտոցները, երգ-բզզոցները։ Եվ, ի մի գալով, «Երգ-թմրամիջոց» անվանակարգում փառաբանում ենք երկիր-հայրենին, օջախն անկախական, բանակը մեր ինքնիշխան և իշխանիկներին մեր տնաբույս:
Սա է ուղին փրկության: Բզզալ, մղկտալ և ցնծալ: Լալ` լալահառաչ, ցնծալ` աշխարհացունց, թռչկոտել` թռչնաբարո և այլն (մի՞թե սա չէ գերագույն երաշխիքը մեր անկախության):
Դեռ երեկ պատմության նրբանցքներում ի հայտ եկած նորաթուխ ցեղախմբերը, երբ դանակը ոսկորներին է հասնում, անգիտակից թուլամտությամբ փողոց են ելնում, ցրիվ տալիս հայրենի իշխանության կուտակած կապիտալը և մնում ընկեցիկի կարգավիճակում: Զի անմիաբան են: Քանզի օրնիբուն աշխատում են ու տքնում: Անշուշտ, նաև տնքում: Սակայն չեն երգում օրնիբուն հանրային և հակահանրային նախագծերում: Չեն երգում ու չեն պարում: Դարդոտում են և հակահայկական նախանձից կանաչում:

ՄԻՋԱՆԿՅԱԼ ԶԵՂՈՒՄ-1: Գերմանացի գերգաղտնի վերլուծաբանների հետազոտությունների արդյունքում Ջրհոսի դարաշրջանն առավել պատրաստ է դիմավորելու երեք ազգ: Նրանց հաջողվել է եռանդուն խաղերով դիմակայել համաշխարհային ճգնաժամերին: Ամերիկացիները` դոլարաճգնաժամային մեքենայություններով, ռուսները` օրենքների հանդեպ խումհարային արհամարհանքով, հայերը` երգ-բզզոցով և տռճիկ-ծածկադմփոցով:
Ահա սրանք են առաջադեմ ազգերի ազգապետափրկչական նախուտեստները: Եվ այս ամենը պիտի ի գիտություն ընդունել:
ՄԻՋԱՆԿՅԱԼ ԶԵՂՈՒՄ-2։ Մեր առաջարկը ՀՀ ամենավարկանիշային հեռուստաընկերություններին. եղեք ինքնատիպ, ընդառաջ ելեք մեր առաջարկին և եթեր արձակեք «Խնչի՛ր, թե կարող ես, իմ սարի ծամոն» պայմանական անունով նախագիծը։ Վարկանիշային մակընթացությունը երաշխավորում ենք։

ՀԱԿԱՄԵՆԱՇՆՈՐՀԱՅԻՆ ԽՈՒՄՀԱՐ
(ՏՄՊՀՀ-ն` շուկայի սադրի՞չ)
Բայց երկու խոսք միջին խավի մասին: Նորհայկական: Ինքնիշխան: Ազատական և արհամարհական:
Դուք կարծում եք` բանկայի՞ն ծառայողներն են մեր միջին խավը: Բնա՛վ: Այս դեպքում գուցե օլիգարխիայի թիկնազորը, ոստիկանական կայազորը, իշխանահլու մտավորական հատվա՞ծը: Ամենևին: Հայոց ինքնիշխան միջին խավը դեռ մանկուց խավիարը երազում տեսնող և հասունության շեմին այն շերեփով ներքաշող հեռուստանախագծային խանդավառ տղերքն են։ Երգ-բզզոցի ու տռճիկ-ծածկադմփոցի կատարածուները և, իհարկե, աղանդավորական պարագլուխները:
Բայց ժամն է հնչել շուկայական հակասադրանքի: Հեռուստանախագծային գերխանդավառ մադամը հավակնում է անցնելու ենթաօլիգարխիկ խավ: Զի նրա հավակնոտ մարտահրավերները հանրային բարօրությանը գերազանցում են իրենք իրենց: Վերջերս սույն տիկինը հոգի քամող -երգ ասող մանչին «բլդուղ արեց» ազատական թառանչով. «…ես քեզ էլ չեմ ասի` բալես, ես քեզ կասեմ` ապե»: (Ապեացած տղան հոգեբույժների մշտական հսկողության տակ է: Տիկին գրոհիչը հրավիրում է դոդոշաորսի: Մոխրագույն մակույկով: Որսի ընթացքում կտրականապես արգելվում է մայրենիի չափավոր բռնաբարումը, դոդոշները նման դեպքերում խուսափում են խայծից):
Սակայն մինչ ՏՄՊՀՀ սադրանքը ևս մեկ հուզիչ զեղում: Վերջերս կարմրախայտ էի որսում «ԼԼ»-ում։ Թանկագին էին հյուրերս` Լևոնը` Անանյան, Վարդանը` Մինասյան, Կարինեն` Աճեմյան: Լևոնը` ՀԳՄ տառապալից նախագահ, Վարդանը` ֆուտբոլային զարմանալի մի կոմիսար, Կարինեն` անհասկանալիորեն հմայիչ քաղ-գործիչ-ուհի:
Եվ ահա նրանց կարմրախայտի քյուֆթայով և ծիրանի մաճառով պատվելուց ետքը գլխի ընկա, որ ֆուտբոլային հայ հեռուստամեկնաբաններն անխտիր անասնաբուժական կրթություն են ստացել: Ինչո՞ւ: Քանզի միայն անասնաբույժներին է բնորոշ երկու-երեք մասնագիտական «հիշոցով» բուժզննման ենթարկվող չորքոտանի բարեկամի հետ հաղորդակցվելը: Օրինակ, ավանակի ճնշումը չափելիս անասնաբույժը բավարարվում է երկու հիմնական սիրալիրությամբ. «Չո՜շ» և «Հռի՜, քո տիրոջ»: «Չոշը» արտասանվում է թավշյա բասով, «Հռռի՜ն»` անթավիշ տենորով: ՈՒրեմն, խաղադաշտում Մեսին է, Չավին, Ռունին, թե այլ մեկը, ու բավական է քիչ թե շատ որակյալ փոխանցում կատարվի կամ գոլ խփվի, և հայ մեկնաբանն ինքնամոռաց վրա է տալիս. «Ինչպիսի՜ ֆանտաստիկ փոխանցում, ինչպիսի՜ ֆանտաստիկ հարված»: Ֆուտբոլային մրցամարտերը դեռ ոչինչ, պարզվում է, որ հայերս կռապաշտ ենք: Այո՜, այո, զի հաղորդավարները լրջորեն համոզված են, որ մենք պարտադիր պիտի երկրպագենք: Երկրպագենք ֆանտաստիկ հարվածին, հարված կատարող գերֆանտաստիկ ոտքին, վերջապես ֆանտաստիկ հարվածից հետո էյֆորիայի մեջ տապակվող հեռուստամեկնաբանի կիսաֆանտաստիկ բարբաջանքին:
Մի խոսքով, հաղորդավարները դոդոշաորսի են ելնում:
Իսկ այժմ ՏՄՊՀՀ սադրանքի շուրջ: Վերջերս կարագի փոխարեն ինչ-որ հավելում ներկրեցին մենաշնորհատերերը: Դրանից առաջ հավկիթի հանրահայտ շրջափակումներն էին, կաթնամթերքի ճգնաժամը, պտուղ-բանջարեղենի ինքնորոշումը և այլն:
Կառավարությունում խոստացան նոր լծակներ, եթե նախկին գործիքներով վերոնշյալ մարմինը հիմնավորի, որ մեր շուկայում մրցունակությունը բարելավված է:
Իսկ ի՞նչ է, բարելավված չէ՞: Մի՞թե: Մրցունակ դաշտը համաբաշխ է, հավասարակշիռ և հավակնոտ (տիար վարչապետի նախասիրած խոսքն է):
Դաշտում մրցակցում են քաղաքակիրթ պայմաններում. մի կողմից ՏՄՊՀՀ-ն է իր «մարմելադային» տուգանքներով, մյուս կողմից` ՄՕԿ-ը: Հապավումը լիցքաթափենք, ՄՕԿ, այսինքն` մենաշնորհային-օլիգոպոլիկ կլանախումբ: Մրցակցում են, միմյանց հանդեպ տածելով խորագույն պատկառանք, պատկառելի խորագիտություն և նման այլ բարեկիրթ սեթևեթանքներ: ՄՕԿ-ը կարագի փոխարեն ներկրում է մարգարին, սաղացնում կարագի գնով: Կամ ներկրում է մեքսիկական տոնավաճառներում ջրի գնով գնված դեղորայքը և շուկա խցկում որպես բելգիական դեղագործության գլուխգործոց: Գլուխկոտրուկներ չկան: ՏՄՊՀՀ-ն լայնասիրտ ընդառաջ է գնում և տուգանում գերշահույթի մեկ հազարերորդական մասով: Բայց մեր ամբարիշտ ժողովուրդը հուզվում է, հուզմունքից էլ անբնական-բոսոր եզրահանգումներ է անում: Այսինքն` պիտի ՄՕԿ-ին պատժել գերշահույթի եռապատիկի չափով: Կներեք, բայց այդպես չի լինում: Իսկ եթե լինում էլ է, ապա միայն օլիգարխի մղձավանջային երազում: Իսկ օլիգարխներն առայժմ երազներ չեն տեսնում։ Իսկ ինչու տեսնեն, երբ ՏՊՄՀՀ-ն խրոխտ շեփորելով հերթական զանգվածային զանցանքը հայոց բորբոսապատ շուկայում շփոթեցնում է անգամ զարմանալու և հուզվելու անընդունակ օլիգարխիային` խստաձայն հայտարարելով` մենք մենաշնորհներին դեմ չենք, այսինքն, ինչպես հասկանալ, դեմ չենք, որ հասարակաց տներ և աղանդավորական որջեր գործեն օրենքի սահմաններում, բայց նրանց հերը կանիծենք, եթե փորձեն մարմնավաճառության կամ հոգեորսության դրդել որևէ մեկին։ Եվ առհասարակ, ժամանակն է, որ մեկ ընդհանուր մարմնում միավորվեն ՏՊՄՀՀ-ն և օլիգարխիատը։ Այսպես ավելի ազնիվ կլինի և գլխավորը` նպատակային։ Օլիգարխիատը խաղեր կտա` նախապես համաձայնեցնելով խաղադրույքները հանձնաժողովի հետ։
Վրեժ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ

Մեկնաբանություններ