Բայց վերադառնանք մեր թեմային ու փորձենք հասկանալ, թե որոնք էին ԽՍՀՄ-ի փլուզման օբեկտիվ պատճառները: Նախապես ասեմ, որ դրանք տեխնիկական ու կազմակերպական էին, որոնք բերեցին անհաղթահարելի տնտեսական հետևանքների:

Մարտի 5-ին Հայաստանի ազգային հերոս Վազգեն Սարգսյանի ծննդյան 60-ամյակն է: Գուցե միամտաբար, գուցե հիմարաբար սպասում էի, որ թավշե հեղափոխությունից հետո համարյա ամեն օր նոր արժեհամակարգի, քաղաքացու գլխի պարունակության փոփոխության մասին մտահոգ վարչապետն ու կառավարությունը արդեն իսկ պիտի Սպարապետի ու վարչապետի ծննդյան 60-ամյակը ըստ արժանվույն նշելու քայլեր արած լինեին:

Բոլոր ժողովուրդներն ունենում են ցավոտ թեմաներ, ողբերգական դրվագներ։ Փորձությունից թրծված և ամրացած են դուրս գալիս ու որպես հասարակություն կայանում նրանք, որոնք կարողանում են բաց խոսել խնդիրների մասին, անցնել դժվար խոսակցության փուլը, վերլուծել ու հասկանալ կատարվածի արմատները։ Այդ պրոցեսի արդյունքում է հասունանում հասարակության՝ նոր ողբերգություններ թույլ չտալու ունակությունը։

Մինչև ԽՍՀՄ փլուզման խնդրի արծարծումը մի քանի բառով անդրադառնանք ՀՀ կառավարության ներկայացրած ծրագրին, որը բուռն քննարկումների առարկա դարձավ: Հիշյալ ծրագիրն իր բնույթով իդեալիստական է, ամեն ինչ ճիշտ է ասվում. եթե բոլորը մեկ մարդու նման արդյունավետ աշխատեն ու ճիշտ վարքագիծ դրսևորեն, ապա ամեն ինչ կստացվի, կշահեն և՛ պետությունը, և՛ քաղաքացին, կլուծվեն սոցիալ-տնտեսական բոլոր հիմնախնդիրները, կվերանա արտագաղթը, երկիրը կսկսի զարգանալ ու հզորանալ: Հրեաներն ավելի լավ գաղափար ունեն. լավ է լինել առողջ ու հարուստ, քան թե աղքատ ու հիվանդ, բայց թե դրանք ինչպե՞ս են իրագործվում, մեզ համար, թերևս, անհայտ է մնացել:

Փետրվարի 12-ին ռուսաստանցի հայտնի լրագրող, հրապարակախոս, հաղորդավար Վլադիմիր Սոլովյովի հաղորդման ընթացքում «Ռաշա Թուդեյ» («Russia Today», RT) հեռուստաընկերության գլխավոր խմբագիր ՄԱՐԳԱՐԻՏԱ ՍԻՄՈՆՅԱՆԸ, ինչպես արդեն հայտնի է, սենսացիոն բացահայտում կատարեց... Պարզվեց` Ռուսաստանը (և ոչ միայն...) ներսից կործանելը նախապատրաստվում է այստեղ՝ Հայաստանում։

Ամերիկայի հակառակորդներին դիմակայելու ամերիկյան օրենքին համապատասխան Կոնգրեսի կողմից Պրահայի քաղաքացիական կենտրոնի՝ օրերս Երևանում կազմակերպած սեմինարը թե սիմպոզիումը զգալի ուշադրության արժանացավ ռուսաստանյան լրատվամիջոցներում, իհարկե` բացասական թեքումով:

Օր առաջ «Շողակաթ» հեռուստաալիքով դիտեցի երկրորդ հանրապետության նախագահ Ալեքսանդր Մյասնիկյանին նվիրված «Երկունք» գեղարվեստական ֆիլմը:

Եթե քաղաքացին կարող է իր նմանների հետ միավորվել և հեղեղել ասենք Ազատության կամ Հանրապետության հրապարակը և պահանջներ ներկայացնել իշխանություններին, ապա նա հպարտ քաղաքացի է, իսկ եթե նա գործազուրկ է, միայնակ մայր, կենսաթոշակառու, ընտանիքի սոցիալական ծանր վիճակի արտացոլանքը դեմքին մի պատանի, եթե նա անձնական նպատակներն ու երազանքները աղքատության ու ունեզրկման ճանապարհին կորցրած մի երիտասարդ է, ապա իշխանությունների կողմից ընկալվում է որպես բեռ, խնդիր, գլխացավանք:

88-ին կոմկուսն ու ՀԽՍՀ-ն քանդելու նպատակով Մատենադարանից «դուրս բերվեց» գիտնական ԼՏՊ-ն, «ներդրվեց» «Ղարաբաղ» կոմիտեում։ Իսկ հետո ռուսական «Բուտիրկայից» վերադարձավ անկախ երկիրը «շենացնելու» առաքելությամբ:

Ավանդույթը պատմում է, որ մահվան մահճում աշխարհակալությամբ հիվանդ Չինգիզ խանը ոչ մի կերպ չի համակերպվում, որ ինքը ևս մահկանացու է, որոշում է իր հետ տանել նաև ողջ աշխարհը և հրամայում է առաջին հերթին փակել բոլոր աղբյուրների ակունքները, որպեսզի աշխարհն ու մարդկությունը վերանան: