Պուտինը, Էրդողանը ու Լեռնային Ղարաբաղը

Նախագահ Պուտինը ողբերգություն անվանեց Ադրբեջանի ու Հայաստանի ռազմական բախումը Լեռնային Ղարաբաղի տարածքում: «Հայաստանի, Ադրբեջանի ու Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչները մեզ համար օտար մարդիկ չեն»՝ ասաց Պուտինը: Ռուսաստանում ապրում ու աշխատում են երկու միլիոն ադրբեջանցիներ ու երկու միլիոնից ավելի հայեր: Մեկն էլ, մյուսն էլ բարեկամական կապեր ու տնտեսական շահեր ունեն Ռուսաստանում: Պուտինը երկու կողմերին կոչ է անում դադարեցնել ռազմական գործողությունները ու վերադառնալ բանակցություններին՝ առանց նախապայմանների: Պուտինը նաև հայտարարեց, որ Հայաստանը ՀԱՊԿ անդամ է, և Ռուսաստանը որոշակի պարտավորություններ ունի, որ անկասկած, կկատարի:

Ի՞նչ կա այս ընդհանուր դրույթների տակ:
Ռազմական գործողությունների թատերաբեմը Լեռնային Ղարաբաղն է՝ ինքնավար հանրապետություն Ադրբեջանի տարածքում, որչի ճանաչել ոչ մի պետություն, անգամ՝ Հայաստանը: Այդ պատճառով Ռուսաստանը պաշտոնապես իրավունք չունի մտնել կոնֆլիկտի մեջ՝ ՀԱՊԿ-ի հիման վրա, որովհետև բախումները Հայաստանի տարածքում չեն: Պուտինի խոսքը երկու ժողովուրդների վերաբերյալ ցույց է տալիս, որ նրանք բազում տարիներ ապրել են «ռուսական համաստեղության» տակ՝ սկզբում՝ ցարական, հետո՝ սովետական, և մինչև հիմա կապված են անքակտելի քաղաքական, տնտեսական, ռազմական ու այլ կապերով:

Ռուսական հակահետախուզության ղեկավար Սերգեյ Նարիշկինը (Արտաքին հետախուզության ծառայության ղեկավարը)հաղորդեց, որ իր տվյալներով ղարաբաղյան ճակատ մշտապես հարյուրավոր, գուցե հազարավոր վարձկաններ են բերվում Սիրիայից ու Լիբիայից: Այս տեղեկությունը, թեպետ չի հիշատակում Թուրքիայի իբրև երկրի մասին, որ պատասխանատու է ջիհադականների տեղաշարժի համար, բայց այդ գործընթացը արձանագրում է: Հետո կլինի ավելի:

Գործնականում, «Русвесна» տեղեկատվական պորտալի տվյալներով, ռուսական ռազմաօդային ուժերն արդեն սկսել են Իդլիբի ապաէսկալացիոն գոտում ճամբարների վերացումը, որտեղ վարժվում են Ղարաբաղ ուղարկվող վարձկանները: Հոկտեմբերի 4-ին ռուսական ՌՕՈՒ-ն օդային հարվածով ավերել է ջիհադականների ստորգետնյա ապաստարանը, ոչնչացնելով 300 զինված ահաբեկիչների՝ պարագլուխ Աբու Կատանի հետ, որ մեկ ամիս առաջ մահափորձ էր արել ռուս գեներալի նկատմամբ: Այդ ճամբարը Իդլիբի գոտում է, որ Սիրիայի վերահսկողության տակ չէ և պահվում է ամերիկյան զինուժով: Այդ շրջաններից և հատկապես այդ շրջանների թուրքմեններից, որ մատակարարում են Ջեբհատ ան Նուսրային և Ալ Կայիդայի ու ԻՊ-ի դուստր կազմակերպություններին, Անկարան հավաքագրում է զինյալների ու «օգնության» ուղարկում Ադրբեջանի զինված ուժերին: Թվում է՝ Էրդողանը ջանում է «նեղացնել» Պուտինին՝ ոտքը դնելով Ռուսաստանի ցավոտ տեղին՝ Կովկաս: Ինչու՞: Յուրաքանչյուրը, որ անաչառ է վերաբերվում Սիրիայում զարգացող իրադարձություններին, հասկանում է, որ Սիրիայից մի նշանակալից հատված յուրացնելու Էրդողանի ամբիցիոզ ծրագրերը ձախողվել են: Շնորհիվ ռուսական միջամտությանը՝ Սիրիան փրկվեց, իսկ ԻՊ-ը և իր դուստր խմբավորումները կորցրին 130 000 զինյալներ ու սպառազինության 70 տոկոսը:

Թուրքիայի նախագահը դա գիտակցեց որոշ ժամանակ առաջ և իր գործողությունների գոտին տեղափոխեց Լիբիա: Հազարավոր ջիհադականների Էրդողանը փոխադրեց Լիբիա և մի քանի առաջ թվում էր, որ ստացավ տարածքը, որին հավակնում էր գեներալ Խալիֆա Խաֆթարը: Բայց վերջին շաբաթների իրադարձությունները՝ ընտրությունների անցկացման համաձայնությունը, Տրիպոլիի «վարչապետ» Սարաջի պաշտոնանկությունը, Եվրոպայի ու Ռուսաստանի աջակցությամբ կառավարության դերի մեծացումը, արժեզրկեցին և այդ ժամանակավոր հաջողությունը: Նոր ճակատ բացելով Սև ծովում ու Կովկասում, Էրդողանը կատարում է քայլեր, որ հատկապես ռիսկային են հատկապես իր համար, բայց գլխավորապես տարածաշրջանային կայունության: Նա ձգտում է, և այս պահին հաջողվում է, իր վտանգավոր խաղի մեջ ներքաշել Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևին: «Մեկ ազգ, երկու պետություն» կարգախոսով նա նախաձեռնել է պատմության մեջ աննախադեպ գործողություններ: Ադրբեջանը երբեք չի եղել Օսմանյան կայսրության մաս, ադրբեջանցիների նշանակալից մասը ապրել է ու շարունակում է ապրել Իրանում՝ վաղեմի ժամանակներից հաստատուն հարաբերություններ պահելով Ռուսաստանի հետ: Մոսկվան, հստակ հայտարարելով, որ անհրաժեշտության դեպքում կաջակցի Հայաստանին ՀԱՊԿ-ի հիման վրա, շարունակում է փորձերը՝ համոզել Բաքվին, որ նոր օսմանյան մաքսիմազլիզմին աջակցությունը իր երկրի ապագային լավ ոչինչ չի տալու:

Ռուսական մամուլի վերլուծությունը՝ Լեռնային Ղարաբաղի արյունալից իրադարձությունների վերաբերյալ, հասկանալի է դարձնում, որ Թուրքիան այս կոնֆլիկտի մասնակիցն է, և տարբեր փորձեր են ձեռնարկվում համանման դիրքում դնել Ռուսաստանին, բայց բարիկադների հակառակ կողմից՝ ստիպել բացահայտ աջակցել Հայաստանին և կոնֆլիկտի մեջ մտնել Թուրքիայի հետ: Պարզամիտ քայլ, որ հատկապես շահավետ է «մեծ խաղացողներին», որ գտնվում են գործողությունների վայրից շատ կիլոմետրեր հեռու: Ռուսաստանը, թերևս, չի պատրաստվում Անկարային նվիրել Բաքուն և շարունակում է Բաքվի հետ բանակցել, ինքնին հասկանալի է՝ նաև Երևանի: Միաժամանակ՝ Ռուսաստանը գրոհում է վարձկաններին հյուսիսային Սիրիայում, որոնց Էրդողանն օգտագործում է իր նպատակներով և շարունակում է փորձերը ռազմական-դիվանագիտական ճանապարհով շրջել Ղարաբաղի շուրջ ստեղծված իրավիճակը: Կովկասյան իրադարձությունները հիշեցրին ինձ ռուս բարձրասիճան մի պաշտոնյայի 2018-ին ասածը՝ երբ նրա կիպրոսցի գործընկերը սարսափ հայտնեց, թե ինչ կլինի Կիպրոսի հետ, եթե Մոսկվան ու Անկարան սկսեն միասին գործել.«Բարեկամներս, մենք Ռուսաստանում սովորել ենք կարդալ պատմությունը: Տնտեսական, առևտրական միավորումնեչ միշտ են ստեղծվել ու ստեղծվելու են: Բայց պատմությունը և ռուս-թուրքական տասնյակ պատերազմները մեզ սովորեցրել են, որ Ռուսաստանը երբեք չի դառնա Թուրքիայի ռազմական դաշնակիցը»:

Դիմիտրիս Լիացոս, iEidiseis (Հունաստան)

Հ.Գ. Հա՞ որ: Իսկ Ս-400-ների վաճառքը միայն տնտեսական ու առևտրակա՞ն, թե՞ ռազմական դաշնակցություն էր: Թե՞ ՆԱՏՕ-ից կտրելու քաղաքականություն էր, որ ձախողվեց, ինչպես բոլոր աթոռներին միաժամանակ նստելու Կրեմլի ցանկությունը: Իսկ Սիրիայում անվերջ զիջումները Թուրքիայի՞ն: Քաղաքականությու՞ն, թե՞ բիզնես էր «Թուրքական հոսքը», որ չգործեց ոչ մի օր: Թուրքիայում ատոմակայան կառուցելն ի՞նչ է՝ բարեգործությու՞ն: Ռուսաստանը սխալվեց Անկարայի հետ իր խաղում, իսկ հիմա մնում է հարաբերությունների ավերակների վրա արժանապատիվ դեմք ընդունել, երբ Անկարան հայտարարում է, որ կօգնի Ուկրաինային վերադարձնել Ղրիմը:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ