Բաժանում

-Սիփանն ասաց՝ տունն առնող կա, լավ էլ գին է տալիս, վաղը գնալու ենք նոտարի մոտ:

Սոնայի դեմքը չէր երևում: Ձայնը լսվում էր տժժացող բադրիջանների միջից: Չգիտես ինչու՝ ուզեց տեսնել Սոնայի դեմքը, երբ ասում էր՝ վաղը գնալու ենք նոտարի մոտ: Բայց Սոնան չէր շրջվում, պատառաքաղով շուռ էր տալիս բադրիջանները ու խոսում էր ինքնապատասխանիչի ձայնով՝ ես տանը չեմ, թողեք հաղորդագրություն, կամ ավելի ուշ զանգեք:
«Հրամայող տո՜նը...Ձայնը ոնց որ կարծր մետաղ լինի»,- ասաց մայրը, երբ զանգեց ու առաջին անգամ որդու ձսյնի փոխարեն լսեց Սոնայի «ուղերձը»: Ուղերձը մոր բառն էր՝ կինդ ուղերձ է հղել. երեխային կտանես շախմատի: Կամ՝ քեզ եմ փոխանցում կնոջդ ուղերձը. երեկոյան պաշտոնական ճաշկերույթ ունի, ընթրիքին չսպասես:
Ինչո՞ւ մայրը չսիրեց Սոնային: Առաջին օրվանից չսիրեց: Սոնայի պահվածքում ինչ-որ ուժեղ, տիրական շեշտ կա, որ շատերին դուր չէր գալիս: Իսկ իրականում Սոնան խոցելի էր ու անպաշտպան: Հոր մահից հետո միայնակ ինքն իր համար ճանապարհ էր հարթել՝ ճակատը հազար պատի խփելով: «Էդ զրահս էլ որ չլինի, կուլ կտան»,- ասաց մի անգամ անկեղծության հազվադեպ պահին: Տանն էլ էր զրահով: Ինչպե՞ս եղավ, որ սկսեց տանն էլ զրահ հագնել: Երբվանի՞ց: Ինքը ո՞նց չնկատեց էդ պահը:
Բադրիջանների տժժոցն ուժեղացել էր: Սուրճի բաժակը վերցրեց, գնաց պատշգամբ: Վաղը էս տունն էլ իրենցը չի լինի: Սրտի մեջ ինչ-որ բան սեղմվեց, նվաց: Բացեց պատուհանը: Հազար անգամ էս լուսամուտին կռթնած սուրճ էր խմել առավոտ ծեգին: 8 տարի: Երբ տունը նոր էին առել, լուսամուտի տակի ընկուզենին բարակ շիվ էր, հիմա ահռելի ծառ է դարձել, հասել է երկրորդ հարկ ու ամեն անգամ փեղկը բացելիս համառորեն խցկվում է ներս:
-Բարև, բարեկամ,- շշուկով ասաց, որ Սոնան չլսի: Ընկուզենին դողում էր քամուց: Ծիծեռնակներն էլի խուռներամ լցվել էին երկինք ու պտույտներ էին գործում՝ կապույտի ֆոնին բարձր ծլվլալով: Սովորական առավոտ էր:
-Մի քանի օր հետո այս լուսամուտից ուրիշ մարդ կնայի:
Ծառը խշշում էր խուլ:
-Դու կհիշե՞ս ինձ: Քո ծառային սիրտը քանի՞ տարի կպահի անցյալի պատկերները... Իսկ գուցե դուք՝ ծառերդ, մարդկանցից զգայո՞ւն եք... Դրա համար էլ երբեք չեք բաժանվում...
Սենտիմենտալ է դառնում: Պետք է ինչ-որ բան նկարել, քանի ձեռքը չի տարել օղուն:
«Դու նկարիչ չես, սովորական ալկաշ ես: Քեզ նման մի քանի ալկաշ ընկեր ունես, մորդ ձայնակցելով՝ քեզ ներշնչել են, որ դու տաղանդավոր ես, հանճար ես: Իրականում դու...»: Գլուխը շարժեց, որ պատկերն անհետանա; Չանհետացավ: «Իսկ դու կին չես, վաղուց արդեն կին չես դու: Յուբկա հագած ռոբոտ ես, որը սեփական խոսք չունի, թութակի պես կրկնում է ուրիշի ասածը: Դու ոչինչ չես ստեղծում, ոչինչ չես անում, ոչինչ չես ասում, դու ուրիշների ասածը թշվառ փոխանցող ես: Երկրի լավագույն թարգմանչուհի: Չէ մի՝ տիեզերքի...»: Ինչպե՞ս եղավ, որ սկսեցին հաճույք ստանալ միմյանց ցավ պատճառելուց:
-Արամ...
Սոնայի ձայնն էր: Վաղուց այդ ձայնը չէր լսել: Ասես՝ անցյալից կանչեց՝ Արա՜մ: Փափուկ, թավշյա, սիրով լի... Թվաց՝ ձայնը ճեղքեց տարիներով կուտակված տիղմն ու հևիհև հասավ իրեն: Ո՜նց էր սիրում այդ ձայնը մի ժամանակ:
-Արամ, ամոթ է, որ դատավորը կիսի էս տան եղած-չեղածը: Մենք ինքներս կբաժանենք:
Հազիվ ընկալեց լսածը: Կբաժանենք: Մայրը երեկ էլի սկսեց փնթփնթալ:
«Հազար անգամ ասացի՝ տուն ես առնում, քո անունով գրիր: Առար, նվեր տվեցիր կնոջդ: Ես վախենամ՝ դա տունը ծախի, քեզ մի քոռ կոպեկ էլ չտա:
-Էդ տունը ես չեմ առել, մամ, ես ու Սոնան միասին ենք առել: Սոնան միշտ ավելի շատ է վաստակել, քան ես: Նա իսպաներենի լավագույն մասնագետներից է:
-Պաշտպանի, պաշտպանի...կյանքդ խորտակեց»:
-Արամ, ես մի քանի բան կվերցնեմ միայն: Ինձ շատ բան պետք չէ, մամայի տանը ամեն ինչ կա, իսկ դու չես կարող եղբորդ ընտանիքի հետ ապրել, պիտի նոր տուն առնես, կահավորես: Տան վաճառքի գումարից քեզ համար մեկ սենյականոց բնակարան կգնես, տակն ինչ կմնա, կտաս ինձ:
-Ընդհակառակը, եթե երեխան քեզ հետ է մնալու, պիտի գումարի մեծ մասը վերցնես... Որ ինձ համար բնակարան առնենք, քո բաժինը շատ քիչ կլինի:
-Արամ, ես տուն ունեմ, ի տարբերություն քեզ: Էնպես արա, որ խիղճս հանգիստ լինի:
-Ես էլ արվեստանոց ունեմ:
-Կես մետրանոց նկուղ:
Երկուսն էլ լռեցին: Սոնան նստել էր բազմոցին՝ ձեռքերը գերազանցիկ աշակերտուհու պես ծնկներին դրած: Գունա՞տ էր, թե՞ իրեն թվաց: Միայն թե չխեղճանա: Երբ Սոնան նայում էր այդ խաղաղ, տխուր հայացքով, ինքը կոտրվում էր միանգամից: Նայում էր՝ դեմքին տիեզերական հուսահատություն: Իսկ երբ գոռում էր, ամեն բան հեշտ էր դառնում:
-Դաշնամուրը թող մնա քեզ: Կտանես արվեստանոց: Ուզում էիր, չէ՞: Ասում էիր՝ երբ նկարելուց առաջ նվագում եմ, ավելի լավ եմ նկարում: Մեկ էլ տեսար՝ իրոք, հանճարեղ նկարիչ դարձար:
-Չդիմացար, կծեցիր:
-Կատակ եմ անում:
-Չէ, կատակ չես անում, դու միշտ էլ ասել ես, որ ես շարքային ներկող եմ:
-Միշտ չէ: Կար ժամանակ,որ ես սիրում էի քո նկարները, քանի դեռ հավատում էի դրանց:
-Երբ սիրահարված էինք, ժամերով նստում էիր մի անկյունում ու նայում, թե ոնց եմ նկարում: Հետո սկսեցիր արվեստանոց չգալ: Ցուցահանդեսներիս ժամանակ կանգնում էիր մումիայի տեսքով, որ ներկա ստանաս, որ մարդիկ չբամբասեն:
-Ուղղակի, սիրուհիներիդ հետ հարմար չէր նույն սրահում:
-Երկրպագուհիները սիրուհի չեն:
-Դու ու էն կիսատ-պռատ երգչուհին արվեստանոցի հատակին ի՞նչ էիք երկրպագում կիսամերկ: Գոնե դուռը փակեիք: -Ես հարբած էի:
-Դու միշտ էլ հարբած էիր:
Գնդակը իր դաշտում մնաց: Ինչպես միշտ: Հանկարծ հոգնեց: Հոգնեց այս անիմաստ ռմբահարումից: Դժվար էր պատասխանել Սոնայի հարվածներին, երբ միտքն ուրիշ տեղ էր: Դաշնամուրը: Փողը կոպեկ- կոպեկ էր հավաքել: Իր սկզբունքներին դեմ գնալով՝ պատվեր վերցրեց ինչ-որ հիվանդանոցից: Տերը գերմանացի էր, սրսկիչներ էր ուզում ու նշտարներ՝ հիվանդասայլակների ու սպիտակ խալաթների ֆոնին: Իր հիվանդանոցի պատին էր կախելու: Լավ էր վճարում, ու ինքը նկարեց էդ անիծված սրսկիչները, որ կարողանա դաշնամուր նվիրել Սոնային՝ ծննդյան 30-ամյակի առթիվ: Ժամերով փակվում էր արվեստանոցում ու նկարում: Նկարում էր, ասես՝ տենդի մեջ, վաճառում էր առաջին պատահած գնորդին՝ առանց սակարկելու: Միայն թե հասցներ:
Սոնան մոր տանը դաշնամուր ուներ, բայց ասում էր՝ երբեմն ուզում եմ ստեղները իմ փոխարեն ասեն, թե որքան շատ եմ սիրում քեզ: Երբեք չի մոռանա այդ օրը: Սոնան դաշնամուրը տեսնելով՝ մի պահ քարացավ; Հետո զիլ ճչաց ու հարձակվեց իր վրա, համբույրներով ծածկեց դեմքը, մազերը, պարանոցը, ուսերը...
-Սոն, հիշո՞ւմ ես դաշնամուրի պատմությունը: Ես արվեստանոցում նկարում էի, իսկ դու ասում էիր՝ սիրուհի ունես...
Սոնան մանրիկ ծիծաղեց: Նա միշտ էլ արտակարգ գեղեցկանում էր ծիծաղելիս, ասես՝ դեմքին վառվռուն լույս էր ցայտում:
-Ուզում եմ՝ իմ նկարները ինձ տաս: Ինչքան ինձ նկարել ես, տուր:
-Բոլո՞րը:
-Հա, ինչի՞դ է պետք: Երբ նորից ամուսնանաս, կինդ իզուր խանդելու է:
-Ի՞նչ ամուսնանալ:
-Դե, հո մենակ չե՞ս մնալու: Սիրուհիներիցդ մեկին տուն կբերես:
-Ես միշտ եմ մենակ եմ եղել: Ամուսնացած ժամանակ էլ էի մենակ:
-Արամ...
Ինքը գիտեր էդ հայացքը: Դրանից հետո Սոնան կծկվում էր տան մի անկյունում անտեր, ծեծված շան պես, գլուխը թաղում բարձի տակ ու անշարժանում ժամերով:
Սրտում ինչ-որ բան խլրտաց, տաք ալիք հասավ սրտին:
-Իսկ մեր հիշողությունները ո՞նց ենք բաժանելու: Մեր տասը տարիները: Երջանկությունը, որ կարճ տևեց, բայց գուցե էլ չկրկնվի երբեք: Ո՞նց ենք կիսելու...,- մտքի մե՞ջ ասաց, թե բարձրաձայն:
Սոնան խցկվեց բազմոցի մեջ, խխունջի պես սեղմվեց, փոքրացավ, ձեռքերով գրկեց ծնկները:
-Ես գնամ:
Արագ, համարյա վազքով մոտեցավ դռանը: Հետևից հողաթափերի քստքստոց լսվեց;
-Արամ:
Սոնան չէր լալիս: Նույնիսկ շուրթերի անկյուններում ժպիտ կար:
-Արամ, դու տաղանդավոր նկարիչ ես: Ես միշտ էլ իմացել եմ, որ դու տաղանդավոր ես:

Գայանե ՊՈՂՈՍՅԱՆ

Մեկնաբանություններ