ԻՇԽԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՀԱՆՈՒՆ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ՊԱՅՔԱՐՈՒՄ ՉԻ ՍԱԿԱՐԿՈՒՄ

«Մի արթնացրեք քնած շանը. նա կարթնանա և կարող է ձեզ կծել». ավանդությունը վկայում է, որ անգլիական այս առածը կյանքի վերջում հաճախ էր հիշատակում ՈՒինստոն Չերչիլը: 2011-ի դեկտեմբերյան խորհրդարանական ընտրությունները Ռուսաստանում ցույց տվեցին, որ պետք չէ արթնացնել և քնած արջին: ՈՒ այս դեպքում արջը ոչ մի կապ չունի «Միասնական Ռուսաստան» կուսակցության խորհրդանշանի հետ: Պարզապես` պետք չէ արթնացնել քնածին անպատեհ պահին:
Դեկտեմբերի 4-10-ին, ընդամենը 6 օրում, Ռուսաստանն ապացուցեց, որ իր քնած լինելու առասպելին պետք է հավատալ ճիշտ այնքան, ինչքան ընդհանրապես հավատում են առասպելներին: Ռուսաստանը` աշխարհի ամենամեծ պետությունը, ընդամենը սպասում էր պատեհ պահի... Բայց դեռ ոչ ոք չի կարող ասել, թե ինչ է լինելու հետո: Եվ ե՞րբ է այդ «հետո»-ն գալու: Ամբողջ շաբաթ մայրաքաղաքում և մեծ քաղաքներում տեղի ունեցող հանրահավաքներին ու բողոքի ցույցերին հաջորդեց դեկտեմբերի 10-ի հանրահավաքը Մոսկվայի Բոլոտնայա հրապարակում: Պաշտոնապես հայտարարվեց, որ հանրահավաքին մասնակցել է 20000 մարդ, ինտերնետային հաշվարկներով` 40-50000, կազմակերպիչները հայտարարեցին 100-150000: Ցուցարարները 5 կետից կազմված բանաձև ընդունեցին. նրանք պահանջում են կեղծված ընտրությունների արդյունքները չեղյալ հայտարարել, ԿԸՀ նախագահ Վլադիմիր Չուրովին պաշտոնանկել, ուսումնասիրել ընտրախախտումների և կեղծարարության բոլոր դեպքերը, անհապաղ ազատ արձակել բոլոր քաղբանտարկյալներին: Բանաձևը պահանջում է նաև ընդդիմադիր կուսակցությունների գրանցում, կուսակցությունների և ընտրությունների մասին ժողովրդավարական օրենքների ընդունում և հավարտ` նոր, բաց ու ազատ ընտրությունների անցկացում: Բոլոտնայա հրապարակում բողոքի հաջորդ ակցիան նախատեսվում է դեկտեմբերի 24-ին: Ցուցարարները սպիտակ ժապավեններն են ընտրել իրենց խորհրդանիշ: Կեղծված ընտրությունների դեմ հանրահավաքներ ու ցույցեր են տեղի ունեցել Ռուսաստանի 70 քաղաքներում, որոշ դեպքերում ոստիկանները ցրել են ցուցարարներին, որոշ դեպքերում չեն միջամտել: Ինտերնետային աղբյուրները հաղորդում են հազարից ավելի ձերբակալվածների մասին, նրանց 15-օրյա վարչական կալանքի են դատապարտում կամ զրույցից հետո ազատ են արձակում` տուգանելով:
«Ինձ համար այս ընտրությունների արդյունքը զարմանալի չէր: Ակնհայտ է, որ մեր հասարակությունը դառնում է ավելի մրցակցային, և այլևս մեկ ուժը չէ, որ կարող է պետությունը ղեկավարելու հավակնություն ունենալ: Դա նորմալ է: Կա՞ն արտաքին պատճառներ: Հետընտրական վիճակը վկայում է, որ որոշ մարդիկ հիասթափված են, որոշ մարդիկ` ապակողմնորոշված, արտառոց ոչինչ չկա: Հանրահավաքներն էլ ժողովրդավարության դրսևորում են, բայց պետք է անցկացվեն օրենսդրության համապատասխան»,- ասաց պաշտոնական այցով Չեխիայում գտնվող ՌԴ նախագահ Դմիտրի Մեդվեդևը: ՌԴ կառավարության նախագահ Վլադիմիր Պուտինը Համառուսական ժողովրդական ճակատի համակարգող խորհրդի նիստում հայտարարեց, որ ընդդիմությունը պետք է հնարավորություն ունենա օգտագործելու իր սահմանադրական իրավունքները և արտահայտելու տեսակետները հանրահավաքներով: Ընտրություններից անմիջապես հետո Վիլնյուսում ԵԱՀԿ երկրների արտգործնախարարների հանդիպման ժամանակ ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Հիլարի Քլինթոնի հնչեցրած քննադատությանն ի պատասխան ՌԴ վարչապետը քննադատեց ԱՄՆ-ի և պետքարտուղարի քաղաքականությունը` համարելով, որ Ռուսաստանը թուլացնելու նպատակով են հրահրվում անկարգությունները:
Պուտինը չմոռացավ հիշեցնել, որ Ռուսաստանը միջուկային զենք ունեցող պետություն է:
Համերաշխություն և միակամություն դրսևորեցին դաշնային հեռուստաալիքները` լռություն պահպանելով ընդդիմության գործողությունների վերաբերյալ առաջին օրերին, միայն դեկտեմբերի 8-ից հայտնվեցին առաջին ռեպորտաժները: Նրանց «անտեղյակությունը» անիմաստ էր հատկապես BBC-ի և CNN-ի հանգամանալից լուսաբանումների համապատկերում, որոնք հասանելի են Ռուսաստանում: Փոխարենն իրենց աստեղային ժամն էին ապրում ինտերնետային կայքերը, որտեղ հաղորդվում էին բոլոր նորությունները, քննարկվում բոլոր տեսակետները, կազմակերպվում էին բողոքի ակցիաները: Մի քանի մեջբերումներ տարբեր կայքերից.
l Հեչ պետքս չէ, թե ինչ են գրում արտասահմանցի գրչակները: Ես գնացել եմ ընտրությունների և խախտումներ չեմ տեսել: Միտինգներին չեմ գնալու, հասկանալի չէ` ով ում փողերով և ինչո՞ւ են այդ ստից բաները կազմակերպում: Հեղափոխության բացիլակիրները...
l Ոչ մի միտինգի էլ չեմ գնում: Երկուշաբթի առավոտից աշխատանքի եմ: Այդ միտինգավորները ոչ մի բան էլ չեն առաջարկում` բացի ընտրությունների արդյունքները վերանայելուց, բայց իմ աշխատանքը դրանից չի փոխվելու: Միտինգներն անկայունություն են, էկոնոմիկան դրանցից ավելի լավը չի դառնում:
l Արյո՞ւն եք ուզում: Քթներդ բերեք: Մոսկվայում ցուցարարները շատ են, որովհետև շատ են թղթակիցները, բայց ինչո՞ւ այսօր կասկածելի որակի ամբոխը Մոսկվայում պիտի ամբողջ երկրի համար որոշումներ ընդունի:
l Հարց չկա` արյունոտ կիրակիները պետք է արյունոտ լինեն ու կրկնվեն: Հանուն պետության ու բնակչության:
l Մի 30000 հաստատ հավաքվել էր, ու ոչ մի իշխանական չկար, նրանք միայն ֆորումներում են համարձակ, կամ էլ երեխաներին դպրոցներից իրենց միտինգներին քարշ տալիս:
l Չուրովը վաղը կասի, որ միտինգները նկարահանվել են մասնավոր բնակարաններում:
l Ապուշներ, դուք կարծում եք, որ էդ ընտրատեղամասերի պետերն իրենց նախաձեռնությա՞մբ են 50 տոկոս դարձրել, ու ոչ մեկը նրանց չի՞ հրամայել: Չեմ հասկանում` ինչո՞ւ են կեղծում, ինչո՞ւ են խաբում: Երբ մի տեղամասում 46 տոկոս է, մեկում` 80, ի՞նչ է նշանակում: Ինչո՞ւ պիտի հավատանք այդ ճիզվիտական ընտրություններին, էդ իշխանություններն ի՞նչ են ուզում անել, փրկել էս պետությո՞ւնը, ո՞ւմ համար: Իրե՞նց, թող իրենք էլ փրկեն: Երբ պետությունը կդառնա մերը, մենք կփրկենք:
l Արևմուտքի քաղաքականությունն ականջներից է երևում. նրանք պիտի հայտարարեն, որ ցանկացած ընտրության արդյունքները կեղծված են, ու անկարգություններ հրահրեն` հույս ունենալով քաղաքացիական պատերազմ սկսել լիբիական սցենարով:
Աշխարհի լրատվամիջոցները հանգամանալից լուսաբանում են ռուսական իրադարձությունները և համեմատությունների ու գնահատականների ժլատություն չեն անում: Պետդումայի քվեարկությունը վստահության քվեարկություն էր ՌԴ կառավարության նախագահ Վլադիմիր Պուտինին. այս գաղափարն է անդրադարձերի առանցքում: Իշխանությունը հաղթեց ընտրություններում, բայց արդյունքները վկայում են, որ ռուսները հոգնել են այն մարդուց, ով 11 տարի ղեկավարում է երկիրը, և Պուտինի քաղաքական ապագան այնքան էլ անամպ չէ: «Վլադիմիր Պուտինի կառավարող «Միասնական Ռուսաստան» կուսակցությունը կորցրել է միլիոնավոր ռուսների վստահությունը: Նախորդ խորհրդարանական ընտրությունների համեմատությամբ, երբ «Միասնական Ռուսաստանը» հավաքեց 64 տոկոս, ներկա արդյունքը (49,54 տոկոս) արյան լուրջ կորուստ է»,- գրել է «The Daily Telegraph»-ը: «The Financial Times»-ը կառավարող կուսակցության արդյունքն անվանել է շոկ, իսկ իտալական «Il Fatto Quotidiano»-ն` «ցար Պուտինի ձախողում»: «The Times»-ը անվստահության քվե է համարել ընտրությունների արդյունքները: Ռուսների դժգոհությունը հեղինակը բացատրում է նախագահ Մեդվեդևի հետ պաշտոնափոխությամբ Պուտինի որոշումով. գործող վարչապետը հարկ չհամարեց ընտրազանգվածի կարծիքն իմանալու, և ընտրողները համապատասխանաբար արձագանքեցին: Թերթը չի բացառում, որ վարչապետը անհաջողության համար կարող է քավության նոխազ դարձնել հենց նախագահին և ստիպել նրան քաղաքականությունից հեռանալ: «Reuters»-ի լրագրողները ևս համոզված են, որ պաշտոնափոխության գաղափարը խիստ վնասեց տանդեմին. «Ընտրողներն իրենց խաբված են զգում, և Պուտինի ևս 12-ամյա նախագահությունն անցանկալի հեռանկար է»: «The Washington Post»-ը գրում է. «Ընդամենը մի քանի ամիս առաջ դա անհնար էր թվում, բայց անխոցելիության լուսապսակը Վլադիմիր Պուտինի կուսակցության շուրջ սկսում է ցրվել»: Այդ իրավիճակում քաղաքական ընդդիմախոսները խորհրդարանում, որ առաջ իրենց պահում էին շատ կանխատեսելի, կարող են օգտագործել իրենց շանսը: Այնուամենայնիվ, բոլոր պարբերականներն էլ սթափ են գնահատում իրավիճակը և ընդունում են, որ «Միասնական Ռուսաստանը» Պետդումայում մեծամասնություն ունեցող կուսակցություն է, և հազիվ թե խորհրդարանական ընդդիմությունն իշխանության կուսակցության առաջ որոշի ու կարողանա խոչընդոտներ հարուցել: «Die Welt»-ի փորձագետները վստահ են, որ «ՄՌ»-ն հետագայում էլ խորհրդարանում կգործի ինքնուրույն: «The Associated Press»-ը գրում է, որ ռուսները սկսել են հոգնել մի մարդուց, որ 10 տարուց ավելի որոշում է ռուսական քաղաքականությունը, բայց դա դեռ չի նշանակում, որ այդ մարդը դժվարություններ կունենա Կրեմլ վերադառնալու ճանապարհին:
Լրատվամիջոցները չեն շրջանցում ընտրախախտումները. համարվում է, որ 49 տոկոսը չէր հավաքվի, եթե չլինեին իշխանական դիրքերի չարաշահումը քարոզչության, քվեարկության և ձայների հաշվարկի ժամանակ, հիշատակվում են և՛ կարուսելները, և՛ լցոնումները, և՛ հանգուցյալների ընտրական ջիղը, և որոշ ընտրատեղամասերում քվեարկողների անհասկանալի ակտիվությունը` մինչև 146 տոկոս: «Ընտրություններն ազնիվ չէին, բայց չի կարելի համարել ձևական, ինչպես սովետական տարիներին էին: Ինտերնետի շնորհիվ ռուսներին արդեն հնարավոր չէ այդքան հեշտ հիմարացնել: Իհարկե, պարոն Պուտինին մարտյան ընտրություններում պարտություն չի սպառնում, բայց անձնական հանրաճանաչության անկումն ակնհայտորեն նրան հունից հանում է»,- եզրակացնում է «The Times»-ը:

ՀԵՏԳՐՈՒԹՅՈՒՆ
Ի՞նչ է հետևում այս ամենից: Բացի այն, որ Չերչիլը մնում է Չերչիլ նաև 21-րդ դարում:
Ընտրությունները, իհարկե, չեղյալ չեն հայտարարվի: ՌԴ 6-րդ գումարման Պետդուման իր չորս կուսակցություններով բարեհաջող կաշխատի և կշարունակի ընդունել օրենքներ ու վավերացնել համաձայնագրեր, որոնք ձեռնտու են իշխող վերնախավին:
2012-ի մարտի 4-ին ՌԴ նախագահ կընտրվի Վլադիմիր Պուտինը, որն արդեն գրանցվել է իբրև նախագահի թեկնածու: Նա հաստատ կընտրվի, որովհետև նրա մրցակիցները լավ հայտնի են` Գենադի Զյուգանով, Վլադիմիր Ժիրինովսկի, Սերգեյ Միրոնով: Իհարկե, կլինեն նաև այլ թեկնածուներ, բայց կհավաքեն ճիշտ այնքան ձայն, որքան համամասնությամբ կուսակցությունները ձայն ստացան խորհրդարանական ընտրություններում:
Ի՞նչ գնով ձեռք կբերվի Պուտինի հաղթանակը: Կորոշի ռուսաստանցի ընտրողը: Բայց վաղուց և բոլորին հայտնի է` իշխանությունը հանուն իշխանության պայքարում չի սակարկում: Այդ օրենքը սահմանել են դեռ կեսարները, իսկ նրանք գիտեին ոչ միայն հաց ու զվարճանք բաշխելու օրենքը, այլև պետություն կառուցելու և կառավարելու:
Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Մեկնաբանություններ